De traditie volgens Vincent van Lérins is het onderwerp van de gesprekken van Dominique Wolton met Paus Franciscus in het 7e hoofdstuk van het boek dat op 6 september 2017 in Frankrijk gepubliceerd werd: “Paus Franciscus. Ontmoetingen met Dominique Wolton. Politiek en samenleving. Een ongehoord gesprek" (Ed. de l’Observatoire, pp. 315-350). "De traditie groeit zoals een persoon", legt hij uit.
Het hoofdstuk heeft als titel dit citaat van de heilige monnik van Lérins, gestorven rond 445-450: “De traditie is in beweging”.
“Vooreerst zou ik willen definiëren wat traditie is, zegt de Paus. De traditie is geen onveranderlijke bankrekening. De traditie is de leer die op weg is, die vooruitgaat”. En ook: “En u, de Fransen, hebben een heel mooie uitspraak, die dateert van de 5e eeuw. Zij is van Vincent van Lérins, Frans monnik en theoloog die zegt dat “de traditie in beweging is”. Hoe? Hij zegt het in het Latijn: Ut annis scilicet cosolidetur, dilatetur tempore, sublimetur aetate: de traditie gaat vooruit, maar volgens welke modaliteiten?” De Paus vertaalt: “zodat zij met de jaren duurzaam wordt, zodat zij met de tijd groeit en met de leeftijd vergeestelijkt. De criteria van de traditie veranderen niet, het wezenlijke verandert niet, maar zij groeit, zij evolueert”.
Paus Franciscus geeft voorbeelden. Om te beginnen, de doodstraf: “Onze bisschoppen hebben in de Middeleeuwen de doodstraf uitgevaardigd. Vandaag zegt de Kerk min of meer – en er wordt aan gewerkt om de Catechismus-Compendium
Catechismus van de Katholieke Kerk
(15 augustus 1997) op dit punt te veranderen – dat doodstraf immoreel is. Is de traditie dan veranderd? Nee, maar het morele bewustzijn evolueert”.
Een ander voorbeeld, slavernij. De Paus citeert de heilige jezuïet wiens huis hij volgende zondag in Cartagena, Columbia gaat bezoeken: Petrus Claver (1580-1654): “Hetzelfde geldt voor slavernij. Er zijn slaven maar dat is immoreel. Doch, toen de heilige Petrus Claver in Columbia bij de slaven werkte, werd hij terechtgewezen omdat sommigen betwijfelden dat zij een ziel hebben”.
“In een dynamische traditie, blijft het wezenlijke: het verandert niet, maar groeit. Groeien in de uitleg en het begrip ervan”, legt Paus Franciscus uit, die verder gaat met de commentaar van de heilige Vincent van Lérins aan de hand van het sleutelwoord rond menselijke groei: dialoog. “Deze drie uitspraken van Vincent van Lérins zijn belangrijk. Hoe groeit de traditie? Zij groeit zoals een persoon: door dialoog, wat is als het zogen van een kind. Dialoog met de ons omringende wereld. Dialoog doet groeien. Als men niet in gesprek gaat, kan men niet groeien, blijft men gesloten, klein, een dwerg. Ik kan me niet tevreden stellen met oogkleppen, ik moet kijken en in gesprek gaan. Dialoog doet groeien en doet de traditie groeien.”
“Door in gesprek te gaan en een andere mening te beluisteren, kan ik mijn standpunt veranderen, zoals in geval van doodstraf, foltering, slavernij. Zonder de leer te veranderen. De leer groeit met het begrip ervan. Dat is de basis van de traditie", zegt de Paus met accenten die herinneren aan de zalige Henry Newman.
Dominique Wolton doet opmerken dat “de systematische ontwaarding van de traditie, de laatste eeuw veel schade berokkend heeft” maar ook dat traditie geen “conservatisme” is, ze is “iets anders”.
“Ze is iets anders, herneemt de Paus. Zij verandert de leer, de echte leer niet. Maar zij doet het bewustzijn groeien, zij geeft een beter begrip, het is een dialoog volgens de criteria van Vincent van Lérins, nog steeds volgens zijn H. Vincentius de Lérins
Commonitorium primum ()…”
In zijn H. Vincentius de Lérins
Commonitorium primum (), dat hier in twee talen beschikbaar is, geeft de heilige Vincent namelijk criteria om dwaling en katholiek geloof volgens drie criteria te onderscheiden: universaliteit, antiquiteit en unanimiteit. Hij laat tegelijk opmerken dat er vooruitgang bestaat in de theologische wetenschappen “volgens hun eigen natuur, dat wil zeggen, binnen hetzelfde dogma, dezelfde betekenis en dezelfde gedachte”.
Paus Franciscus citeert een vriend van Newman: Paus Benedictus XVI. “Paus Benedictus deed een heel duidelijke uitspraak: de veranderingen in de Kerk moeten gebeuren met de hermeneutiek van de continuïteit. Vgl. Paus Benedictus XVI, Toespraak, Expergiscere homo - Tot de Romeinse Curie bij gelegenheid van het uitwisselen van de Kerstwensen 2005 (22 dec 2005), 6-10 Een mooie uitspraak. Hermeneutiek groeit: sommige dingen veranderen maar altijd in continuïteit. De hermeneutiek verraadt haar oorsprong niet, zij legt hem uit, zodat men hem beter begrijpt.”
Verder zegt de Paus dat het om “groeien” gaat en niet om een ideologie: “De traditie kan absoluut geen ideologie zijn (…). Wanneer traditie ideologie wordt, is zij geen traditie. Dan leeft zij niet meer”.
Vert. Maranatha-gemeenschap
Bron: zenit.org
Publicatiedatum: 6 september 2017
Laatst bewerkt: 7 september 2017
