Mgr. Bunge: Hervorming van de procedure voor nietig verklaring van een huwelijk

Mgr. Alejandro Bunge van de Romeinse Rota stelt de belangrijkste elementen voor van deze hervorming van het Kerkrecht tijdens de persconferentie van 8 september naar aanleiding van de publicatie van twee nieuwe Motu Proprio’s.

Paus Franciscus publiceerde op 8 september twee apostolische brieven, in het Latijn en het Italiaans, in de vorm van een Motu Proprio, om de beschikkingen van het Kerkrecht van de katholieke oosterse Kerken, (Paus Franciscus - Motu Proprio
Mitis Iudex Dominus Iesus
De Heer Jezus, barmhartige rechter - Enkele aanpassingen van het kerkelijk wetboek aangaande het huwelijksrecht
(15 augustus 2015), Jezus, zachtmoedig en barmhartig) en de katholieke Latijnse Kerk (Paus Franciscus - Motu Proprio
Mitis et Misericors Iesus
De milde en barmhartige Jezus - Inzake enkele aanpassingen in het kerkelijk wetboek van de Oosterse Kerken aangaande het huwelijksrecht (15 augustus 2015), De zachtmoedige Jezus oordeelt) te vereenvoudigen, wat de juridische stappen betreft met het oog op een “nietig verklaring” van een volgens katholieke riten gesloten huwelijk.
Deze kwesties werden bestudeerd door een Commissie die door Paus Franciscus in augustus 2014 werd opgericht, onder het voorzitterschap van Mgr. Pinto, decaan van de rechtbank van de Romeinse Rota, die de hervorming aan de pers voorstelde, naast kardinaal Francesco Coccopalmerio, voorzitter van de Pauselijke Raad voor Wetteksten, hiertoe aangesteld door Benedictus XVI in 2007 en door hem in 2012 tot kardinaal gecreëerd.
Zij waren in het gezelschap van vier andere commissieleden: Mgr Dimitrios Salachas (Athene), Mgr Luis Francisco Ladaria Ferrer, S.J. ([:106|Congregatie voor de Geloofsleer]), Mgr Alejandro W. Bunge (Romeinse Rota), Mgr P. Nikolaus Schöch, O.F.M. (Apostolische Signatuur).In zijn toespraak belicht Mgr. Bunge het belang van het geweten.

Toespraak van Mgr. Bunge

Fundamenten van de hervorming:

1. De centrale rol van de diocesane bisschop (geen vooruitlopen noch een achterblijven: toepassing in het teken van de collegialiteit).

Naast de regionale, interdiocesane en synodale rechtbanken, volgens de verschillende modaliteiten van de Kerk, rekening houdend met het welzijn van de gelovigen en de gegrondheid van de beschikbaarheid over pastorale remedies voor gekwetste gelovigen, zijn de bisschoppen bevoegd hun eigen diocesane rechtbank te hebben en desgevallend te beslissen of in die rechtbank één enkele rechter is – steeds een leek -, wanneer het onmogelijk is een collegiale rechtbank te hebben (steeds voorgezeten door een leek).

2. Een korte procedure (de termen “bondig” en “administratief” vermijden) voor de nietig verklaring van een huwelijk. Het gaat erom open te staan voor de “massa”. Hier is de rechter de bisschop die om de feiten te kennen, op twee bijzitters steunt met wie hij voordien de morele zekerheid bespreekt van de feiten die voor de nietig verklaring aangebracht worden. Als de bisschop de morele zekerheid erkent, neemt hij een beslissing; zo niet, verwijst hij de zaak door naar de gewone procedure.

Men zou kunnen opwerpen: hoe zal de bisschop over vele gevallen een beslissing kunnen nemen? Het antwoord is dubbel: in een streek zouden niet alleen regionale of interdiocesane rechtbanken moeten zijn, maar in elk bisdom zou de bisschop zelf voor duidelijk eenvoudige zaken een uitspraak moeten doen; ten tweede, de bisschop zal geassisteerd worden door het personeel van de rechtbank. Permanente vorming zal ervoor zorgen dat elke bisschop met een eigen rechtbank voor nietig verklaring van een huwelijk, het ambt herontdekt dat hem eigen is en dat hem door de heilige wijding is toevertrouwd, namelijk recht te spreken over zijn gelovigen.

3. Beroep aantekenen zal zeldzaam zijn, omdat er enerzijds het akkoord van de partijen is en anderzijds de evidente feiten voor de nietig verklaring; wanneer er elementen zijn die erop wijzen dat het beroep puur een uitwijking lijkt te zijn, zal het beroep in limine litis kunnen verworpen worden.

4. Een enkelvoudige procedure:

• Snel (maximum een jaar);
• Afschaffing van een tweede conforme uitspraak;
• Een bevestigende uitspraak zonder beroep wordt ipso facto executief;
• Als beroep ingediend wordt na een bevestigende uitspraak, kan het in limine verworpen worden bij gebrek aan evidente argumenten;
  • Dit kan zich voordoen in geval van gemanipuleerd beroep om schade te berokkenen aan de tegenpartij; dikwijls is de niet katholieke partij die beroep aantekent, reeds burgerlijk hertrouwd;
• de hervorming komt tegemoet aan een reden die de meerderheid van de katholieken kenmerkt: "consulere conscientiae". Omdat burgerlijke aspecten uitgesloten zijn, wordt de nietig verklaring gevraagd wegens gewetensbezwaar (bij voorbeeld om de Sacramenten van de Kerk te kunnen ontvangen of een nieuwe standvastige en gelukkige relatie te vervolmaken, in tegenstelling tot de eerste).

5. De snelheid van de procedure maakt dat minder snel beroep aangetekend wordt bij de Heilige Stoel, namelijk de Romeinse Rota, of dat men de zaak opnieuw indient bij het Hoogste Gerechtshof van de Apostolische Signatuur, wanneer ze door de Rota werd afgewezen.

Besluit: Gods glorie is de levende mens en moge het toegelaten zijn hieraan toe te voegen: de verloste mens, door het prompt uitgeoefende ambt van gerechtigheid en barmhartigheid door de Kerk.

Vert. Maranatha-gemeenschap
Bron: zenit.org (Franstalig) 10-09-2015

Zie ook andere bijdrage tijdens de persconferentie: Mgr. Pinto, Paus Franciscus geeft de bisschoppen vertrouwen inzake de vereenvoudigde procedure voor de nietig verklaring van een huwelijk

Publicatiedatum: 13 september 2015
Laatst bewerkt: 14 september 2015