Tijdens de algemene audiëntie van 2 maart sprak paus Benedictus XVI over Paus Benedictus XVI - Audiëntie
H. Franciscus van Sales
(2 maart 2011), bisschop en kerkleraar (1567-1622).
Franciscus van Sales is geboren in de Franse grensregio Savoye uit een adellijke familie. Zijn vorming speelde zich af in Parijs en Padua. Als jongvolwassene vond hij vrede in de radicale en bevrijdende werkelijkheid van Gods liefde: liefhebben zonder er iets voor terug te willen en zich toevertrouwen aan Gods liefde. Dit was zijn levensmysterie en hij beschrijft dat in zijn voorname werk: Traktaat van Gods liefde. Eind 1593 ontvangt hij zijn priesterwijding. In 1602 werd hij bisschop van Genève, in een periode waarin de stad een calvinistisch bolwerk was. Zijn bisschopszetel bevond zich daarom ‘in ballingschap’ te Annecy. De invloed van zijn leven en leer op het Europa van zijn tijd zijn enorm. Als herder, predikant en schrijver is hij steeds bezig met het verwerkelijken van de idealen van het Concilie van Trente. Maar Franciscus van Sales geeft vooral leiding aan zielen: uit een ontmoeting met madame de Charmoisy groeit de drang tot het schrijven van een van de meest gelezen boeken uit de nieuwe tijd: Inleiding tot het devote leven. En uit zijn diepe geestelijke vriendschap met Johanna Francisca de Chantal ontstond een nieuwe religieuze familie: de Orde der Visitatandinnen, gekarakteriseerd door totale toewijding aan God, beleefd in eenvoud en deemoed.
Van Franciscus van Sales gaat een zeldzame volkomenheid uit. Die vindt uitdrukking in de sereniteit van zijn intellectueel onderzoek, in de rijkdom van zijn gevoelens, in zijn aangename leer die steeds grotere invloed kreeg op het christelijke geweten. In de Philothea, het ideaal van zijn ***Inleiding tot het devote leven*** (1607), doet Franciscus in het voorwoord de uitnodiging helemaal in God te zijn en toch volledig in de wereld te leven. Zo ontstond ook de oproep aan leken zich te bekommeren om heiliging van het dagelijkse leven. Hier manifesteert zich het ideaal van een verzoende mensheid in het samengaan tussen werelds handelen en gebed, tussen seculier leven en het zoeken naar volkomenheid, met de hulp van Gods genade die de mens doordringt, zuivert en doet opstijgen naar goddelijke hoogten.
Aan Theotimus, de volwassen geestelijk rijpe christen aan wie Franciscus van Sales enkele jaren later zijn Traktaat over Gods liefde (1616) wijdt, biedt hij een meer complexe leer aan. Allereerst een nauwkeurige visie op het menselijke zijn: de rede van de mens, de redelijke ziel, wordt gezien als een tempel opgedeeld in verschillende gebieden rondom een centrum; dat noemt hij ‘hoogtepunt’ van de geest of ‘diepte’ van de ziel; het is het punt waar de rede de ogen sluit en het weten helemaal één wordt met de liefde (vgl. I,xii).Dat de liefde, in haar goddelijke dimensie, die de zin is van het zijn van alle dingen, vat Franciscus van Sales zo samen: “De mens is de perfectie van het universum; de geest is de perfectie van de mens; de liefde is de perfectie van de geest en de caritas is de perfectie van de liefde” (ibid. X,i).
Zijn beschrijving van de weg naar God begint met de vaststelling van de "natuurlijke neiging” (ibid. I,xvi) om boven alles God lief te hebben, die staat ingeschreven in het hart van de zondaar-mens. Zijn God is vader en heer, bruidegom en vriend, heeft moederlijke karakteristieken, is de zon die de nacht verlicht met een mysterieuze openbaring. Deze God trekt de mens tot zich in ware vrijheid: “… want liefde kent noch dwang noch slavernij, maar brengt alles met een verrukkelijke macht in haar ban; indien er niets zo sterk is als de liefde, dan is er niets zo beminnelijk als haar macht" (ibid. I,vi). Franciscus is een groot kenner van het menselijke hart. Aan Johanna Francisca de Chantal schrijft hij: “Doe alles met liefde, doe niets onder dwang. Ik laat u de geest der vrijheid, die geweld, angst en schroom uitsluit” (Brief 14-10-1604).
De heilige Franciscus van Sales blijft een voorbeeldig getuige van het christelijke humanisme: hij herinnert de mens eraan dat deze alleen in God de ware vreugde en zijn volle verwerkelijking kan vinden.
Samenvatting Sef Adams
Publicatiedatum: 4 maart 2011
Laatst bewerkt: 31 augustus 2013
