Vaticaanstad - Tijdens de algemene audiëntie van 9 februari sprak paus Benedictus XVI over de Nederlandse kerkleraar Paus Benedictus XVI - Audiëntie
H. Petrus Canisius
(9 februari 2011) (1521-1597).
De in Nijmegen geboren Petrus Canisius is een bijzonder belangrijke figuur in de katholieke zestiende eeuw. Hij trad in mei 1543 toe tot de jonge Sociëteit van Jezus in Mainz. In juni 1546 werd hij priester en in oktober 1549 haalde hij in Bologna zijn doctoraat in de theologie. Ignatius bestemde hem voor het apostolaat in Duitsland. Het was de tijd waarin het katholieke geloof in de Duitstalige landen ten onder leek te gaan door toedoen van de lutherse hervorming.
Zijn missie bracht Canisius eerst naar Beieren. Hij was decaan en rector van de Universiteit van Ingolstadt en zorgde voor de godsdienstige en morele hervorming van het volk. In Wenen, waar hij korte tijd diocesaan administrator was, werkte hij ook in ziekenhuizen en gevangenissen. Eind 1569 werd hij provinciaal van de Duitse jezuïeten. Hij bouwde een dicht netwerk op, vooral door colleges die als vertrekpunten gingen dienen voor de hernieuwing van het katholieke geloof.
In die tijd nam hij ook deel aan gesprekken te Worms met protestantse leiders, was nuntius in Polen en nam deel aan twee Rijksdagen van Augsburg (1559 en 1565). Hij intervenieerde op de slotsessie van het Concilie van Trente over de kwestie van het communiceren onder twee gedaantes en over de index van verboden boeken (1562). In 1580 trok hij zich terug in Fribourg en wijdde zich helemaal aan prediking en het samenstellen van zijn literair werk. Eind 1597 stierf hij daar. In 1864 volgde zijn zaligverklaring door Pius IX en in 1925 zijn heiligverklaring door Pius XI, die hem tevens uitriep tot kerkleraar.
Petrus Canisius oefende met zijn geschriften een bijzondere invloed uit. De bekendste waren de drie catechismussen, samengesteld tussen 1555 en 1558. De eerste was bedoeld voor studenten, om de elementaire theologische begrippen toegankelijk te maken; de tweede voor volkse jongeren, voor een eerste religieuze opvoeding; en de derde voor jongeren met een middelbare of hogere schoolopleiding.
De katholieke leer werd uiteengezet in vraag en antwoord, kort en duidelijk, in bijbelse termen, zonder polemische toespelingen. Alleen al tijdens zijn leven verschenen er wel 200 edities van deze catechismus. Honderden anderen volgden tot en met het einde van de negentiende eeuw. De Canisius-catechismus heeft eeuwenlang het geloof van velen gevormd.
Canisius’ spiritualiteit kenmerkte zich door een diepe persoonlijke vriendschap met Jezus. Deze vriendschap werd gevoed door liefde voor Bijbel, sacrament en de Vaders. Petrus Canisius groeide als het ware vanzelf in die vriendschap met Jezus door zijn nauwe contact met twee kartuizer mystici uit Keulen: Johann Lansperger (Lanspergius) en Nikolaas van Hesche (Eschius). Hij verdiepte de ervaring van deze vriendschap met het overdenken van de mysteries van Jezus’ leven, dat een groot deel vormt van de Geestelijke Oefeningen van Ignatius.
Petrus Canisius’ christocentrische spiritualiteit heeft als diepe overtuiging dat een ziel haar eigen volkomenheid nooit bereiken kan zonder dagelijks gebed. Het stille gebed is het gewone middel waardoor alle leerlingen van Jezus kunnen leven in vertrouwelijkheid met hun goddelijke Meester. Daarom benadrukt Canisius in bepaalde geschriften het grote belang van de liturgie.
Het gaat om aansporing en een methode, die haar waarde houdt en bijzonder wordt uitgedrukt in de constitutie Sacrosanctum Concilium van Vaticanum II: het christelijke leven groeit alleen als het gevoed wordt door deelname aan de liturgie, met name aan de zondagse H. Mis, en aan het dagelijkse persoonlijk gebed. Te midden van duizenden activiteiten en veelvuldige prikkels is het elke dag nodig ogenblikken van innerlijk gebed te vinden om zo naar de Heer te luisteren en met Hem te spreken.
Publicatiedatum: 9 februari 2011
Laatst bewerkt: 14 februari 2011
