De encycliek Paus Leo XIII - Encycliek
Libertas praestantissimum
Over de menselijke vrijheid
(20 juni 1888), waarvan hier een bewerking wordt aangeboden, heeft Leo XIII uitgevaardigd den 20en Juni 1888, dus in het jaar voorafgaande aan dat, waarin het eeuwfeest der grote Franse revolutie zou gevierd worden. Men vindt er dan ook Paus Leo XIII, Encycliek, Over de menselijke vrijheid, Libertas praestantissimum (20 juni 1888), 28. (in deze bewerking) een duidelijke toespeling op de bekende leuze "vrijheid, gelijkheid, broederschap".
Hoewel dus deze encycliek dit jaar Red.: 1938 haar gouden jubilé heeft gevierd, is zij toch niet verouderd.
Vooreerst, de leer, de beginselen, die Leo XIII hier zo meesterlijk uiteenzet, blijven altijd waar en moeten door iedere katholiek, in onzen tijd zeker niet minder dan vijftig jaar geleden, gekend en aanvaard worden.
Vervolgens, het liberalisme, waartegen de Paus zich in dit document zoo krachtig keert, is nog volstrekt niet uitgestorven. Integendeel, zijn invloed is nog altijd zeer machtig.
Van den anderen kant zien wij in onzen tijd antiliberale richtingen, die in een ander uiterste vervallen en alle vrijheid aan banden leggen.
Nu is het zeker mogelijk, dat aanhangers van zulke richtingen zich op losse citaten uit dezen zendbrief beroepen, om aan hun meningen en strevingen een schijn van rechtvaardiging te geven.
Het kan dus van pas komen, dat men een volledige uitgave van Paus Leo XIII - Encycliek
Libertas praestantissimum
Over de menselijke vrijheid
(20 juni 1888) bij de hand heeft.
Bij het gebruik ervan dient men echter op sommige dingen goed te letten. Om enige punten te noemen: de naam “liberalisme” dekt volstrekt niet altijd en overal dezelfde systemen. Men moet dus goed toezien, wat Leo XIII er onder verstaat, en men mag niet alles wat hij zegt zoo maar zonder meer toepassen op allen, die zich liberalen noemen.
Zo ook: de veroordeling der zg. moderne vrijheden moet men lezen in verband met hetgeen over het tolereren ervan wordt gezegd.
Overigens zal een aandachtige lezing en bestudering van deze encycliek voor menigeen van groot nut zijn. Bij het bestrijden van antiliberale en antidemocratische richtingen is men wel eens zover gegaan, dat het den schijn kreeg alsof men dingen in princiep goedkeurde, ja zelfs als een ideaal beschouwde, die toch in zich niet goed te keuren en geen ideaal zijn. Ook kan de vraag rijzen, of men, uit bewust of onbewust liberalisme of uit een zekere vrees voor tegenstand en spot van liberalen kant, in het tolereren misschien niet verder gaat dan volgens de leer van Leo XIII is toegestaan. Met name kan deze vraag gesteld worden omtrent de tolerante houding tegenover de schaamteloze verkrachting der publieke eerbaarheid of de excessen der vrijheid van drukpers.
De encycliek Paus Leo XIII - Encycliek
Libertas praestantissimum
Over de menselijke vrijheid
(20 juni 1888) is geen lichte lectuur. Inhoud en taal zijn hier en daar zelfs zeer moeilijk. Wij stellen ons dan ook niet voor, dat alle moeilijkheden, die aan het vertalen verbonden waren, overwonnen zijn. De bijgevoegde Latijnse tekst, welke wij ontleenden aan de uitgave van Desclée: Sanctissimi Domini Nostri Leonis Papae XIII allucutiones, epistolae, constitutiones, aliaque acta praecipua, vol. III, p. 96 seqq., geeft aan deskundigen gelegenheid den zin van 's Pausen woorden te achterhalen, waar wij dien niet voldoende zouden getroffen hebben. Het uitvoerige overzicht van den inhoud, dat in gedeelten telkens tussen den tekst der vertaling is geplaatst, zal, hopen wij, lezing en bestudering, en de nummering der alinea's het citeren vergemakkelijken.
Moge het woord van den grote Leo XIII aan velen uit onzen tijd, die stuur en richting dreigen te verliezen, een heilzame voorlichting geven.
1938, Ecclesia Docens, NV Gooi & sticht, Hilversum
Inleiding door F.A.J. van Nimwegen, C.ss.R.
Publicatiedatum: 20 juni 1888
Laatst bewerkt: 29 augustus 2016
