• Database vol kerkelijke documenten
  • Geloofsverdieping
  • Volledig in het Nederlands
  • Beheerd door vrijwilligers

Zoeken in kerkelijke documenten en berichten

x
Zoeken

Documentsoorten en hun betekenis

Uit: Mgr. dr. J.W.M. Hendriks: Kerkelijke Documenten - Inleiding en repertorium (1965-2009) - Mgr. dr. J.W.M. Hendriks (Tiltenberg Studies, 4) - p. 18-30 (nieuwere versie, hetgeen hieronder staat is een oudere versie.

Laatste wijziging: 12 september 2013

Inleiding

Teksten op deze site zijn gerangschikt naar hun bron. Daarbij is getracht een rangorde aan te geven. De belangrijkste rangorde is:

  • Conciliedocumenten
  • Pauselijke documenten
  • Documenten van de Curie

CONCILIEDOCUMENTEN

1. Constituties

De belangrijkste documenten van het Tweede Oecumenische Vaticaans Concilie heten "constitutie"

 

2. Decreten

De decreten van het concilie zijn meer praktisch, regelend, uitwerking van de constituties vooral van 2e Vaticaans Concilie - Constitutie
Lumen Gentium
Over de Kerk
(21 november 1964)

 

3. Verklaringen

Verklaringen bieden geen uitgewerkte leer, maar geven een statement over een actuele kwestie.

PAUSELIJKE DOCUMENTEN

1. Litterae decretales (decretalen)

Deze vorm wordt gebruikt voor de heiligverklaring van zaligen. Zeer plechtig. Een heiligverklaring is een act van het buitengewoon leergezag van de paus en vraagt geloofsinstemming; wordt als onfeilbare verklaring beschouwd.

2. Litterae encyclicae (encyclieken)

Gewichtige pauselijke documenten van leerstellige aard. De inhoud van de encyclieken is niet perse onfeilbare leer - als onfeilbaar gedefinieerd wordt alleen die leer inzake geloof of zeden (of inzake de natuurwet) beschouwd, die bij definitieve act als bindend is afgekondigd en waarvan uitdrukkelijk vaststaat dat die onfeilbaar is gedefinieerd (Wetboek
Codex Iuris Canonici
Codex van het Canonieke recht
(25 januari 1983)) -, maar de inhoud behoort wel grotendeels tot de katholieke leer in wijdere zin. Het is daarom een uitdrukking van het gewone leergezag van de paus. Encyclieken zijn (gewoonlijk) geen wetgevende teksten en zij worden tegenwoordig geadresseerd aan heel de Kerk en alle mensen van goede wil.

3. Epistula apostolica (Apostolische brief)

Deze brieven zijn geadresseerd aan een bepaalde persoon of groep van personen of soms tot alle gelovigen en bevatten een leerstellige, sociale of pastorale inhoud. Een voorbeeld ervan was H. Paus Paulus VI - Apostolische Brief
Octogesima Adveniens
Aan Maurice Kardinaal Roy, bij gelegenheid van de 80ste verjaardag van Rerum Novarum
(14 mei 1971), gericht tot kard. M. Roy (1971) of H. Paus Johannes Paulus II - Apostolische Brief
Salvifici doloris
Over de christelijke zin van het menselijke lijden
(11 februari 1984) (1984), gericht tot de bisschoppen, priesters, religieuze gemeenschappen en gelovigen. Niet wetgevend van inhoud.

4. Exhortatio Apostolica (Apostolische exhortatie)

Deze vorm wordt veel gebruikt bijvoorbeeld voor de teksten die verschijnen op gezag van de paus als vrucht van een bisschoppensynode, in dat geval met de toevoeging "postsynodaal". Ook deze documenten zijn leerstellig, niet wetgevend en qua inhoud minder een afgeronde, vaststaande leer verkondigend dan in een encycliek.

Aanvankelijk werd ook wel de naam "adhortatie" in plaats van "exhortatie" gebruikt.

5. Epistula (brief), allocutio (toespraak), Urbi et Orbi - Overzicht van toespraken (Toespraak bij de zegen "Voor de stad en voor de wereld"), boodschappen, homilie e.d.

Zo zijn er verschillende vormen van verkondiging van het gewoon leergezag van de paus.

6. Constitutio Apostolica (Apostolische constitutie)

Dit is een wetgevend document in de meest plechtige vorm en met betrekking tot leerstellige of disciplinaire zaken van groot gewicht, zoals bijvoorbeeld het oprichten van een bisdom, het voorschrijven van een liturgisch boek, de promulgatie van de codex of de regeling van canonisatieprocessen of van de Romeinse curie. Ook voor de Paus Pius XII - Apostolische Constitutie
Munificentissimus Deus
Dogma verklaring Maria Tenhemelopneming
(1 november 1950) was de vorm van een constitutie gekozen.

7. Litterae Apostolicae Motu proprio datae (Apostolische brief eigener beweging gegeven).

Deze documenten worden veelal kortweg "Motu Proprio" genoemd. Zij regelen zaken van betekenis die echter geen Apostolische Constitutie waard zijn en zijn wetgevend van aard. Deze vorm wordt veelvuldig gehanteerd.

8. Bulle

Min of meer plechtig pauselijk documenten, juridisch van karakter, met lood- of lakzegel.

DOCUMENTEN VAN DE ROMEINSE CURIE

1. Congregatie voor de Geloofsleer
Geloofsbelijdenis en eed van trouw bij de aanvaarding van een ambt uit te oefenen in naam van de Kerk
(9 januari 1989)

Uitgegeven door de Congregatie voor de geloofsleer op 1 maart 1989.

2. Decreten

Deze term wordt gebruikt voor documenten die regelingen bevatten die wetgevend, administratief of rechterlijk kunnen zijn.

Over het algemeen zijn de decreten van de congregaties administratief van aard, tenzij zij "in forma specifica" door de paus zijn goedgekeurd.

3. Instructies

Documenten van administratief karakter. Zij veranderen de wet niet, maar leggen die uit en geven aanwijzingen over de toepassing ervan.

4. Declaratio (Verklaringen) en Responsio ad propositum dubium (Antwoord op een voorgelegde vraag)

Deze verklaringen geven uitleg over onduidelijke punten in de wet. Uitgegeven door de Pauselijke Raad voor de Interpretatie van Wetsteksten gaat het om autenthieke interpretaties.

5. Litterae circulares (rondzendbrief)

Brief met richtlijnen voor bepaalde kwesties of groepen

6. Directoria

Een handleiding voor het vervullen van een bepaald ambt waarin basis-principes van de kerkelijke leer en de pastorale theologie worden gegeven (voor de oecumene, voor het ambt van de Bisschoppen, de priesters, de catechese).

7. Brief

Document met betrekking tot leerstellige, pastorale of liturgische aspecten van het kerkelijk leven

8. Notificatio (bekendmaking)

Korte notitie, gewoonlijk over een bepaalde concrete, dringende kwestie.

9. Document

Een tekst die geen regeling geeft, maar een uiteenzetting over een bepaald onderwerp, bijvoorbeeld de situatie van de vluchtelingen in de wereld (van de pauselijke Raad "Cor unum" en de pauselijke Raad voor de pastoraal van migranten en toeristen, 3 okt. 1992) of een document van de Internationale Theologische Commissie over een bepaald thema betreffende de geloofsleer.

10. Rescript

Dit is een antwoord dat wordt gegeven op de aanvraag van een persoon of groep van personen, en waarin een privilege, een dispensatie of andere gunst wordt verleend Vgl. Wetboek, Codex van het Canonieke recht, Codex Iuris Canonici (25 jan 1983), 59. §1.

Wijze van publiceren

De officiële publicatie van teksten met wetskracht vindt plaats in de Acta Apostolicae Sedis

Een eerste bekendmaking geschiedt gewoonlijk in L’Osservatore Romano, met een dagelijkse editie in het Italiaans (documenten worden echter in hun officiële versie, vaak in het Latijn, gepubliceerd), een vertaling van veel documenten vindt men in een weekuitgave van L´Osservatore in verschillende talen.

Veel teksten kan men vinden in series als:

  • Kerkelijke Documentatie, bij het tijdschrift rkkerk.nl (voorheen "1-2-1" uitgegeven door het secretariaat van de kerkprovincie;
  • het Franse tijdschrift La Documentation catholique;
  • de uitgave in de grondtekst met Italiaanse vertaling in Enchiridion Vaticanum;
  • Alleen de grondtekst in: F.X. Ochoa, Leges Ecclesiae (die meer publiceert dan de titel zou doen vermoeden).
  • Oudere documenten zijn te vinden in het niet meer verschijnende tijdschrift Katholiek Archief, later geheten Archief van de Kerken.
  • Eveneens zijn oudere documenten te vinden in de niet meer verschijnende serie Ecclesia Docens, uitg. Gooi & Sticht, Hilversum

Uit diverse van de bovenstaande bronnen, en ook andere, worden teksten overgenomen op deze site.


Zie ook:

Actueel bericht: Boekaankondiging: J. Hendriks - "Kerkelijke Documenten"

Referenties naar dit dossier

 
Geen documenten gevonden!
RK Documenten wordt mogelijk gemaakt door donaties van gebruikers.
© 1999 - 2024, Stg. InterKerk, Schiedam, test