Voor deze pedagogie van de heiligheid is er een christendom nodig dat zich in de eerste plaats onderscheidt door de kunst van het gebed. Het Jubeljaar is een jaar geweest van meer intens persoonlijk en gemeenschappelijk gebed. Maar wij weten ook dat het gebed niet vanzelfsprekend is. Bidden moeten we leren en net als de eerste leerlingen moeten we telkens opnieuw aan de goddelijke Leermeester deze kunst vragen: "Heer, leer ons bidden" (Lc. 11, 1). In het gebed voltrekt zich de dialoog met Christus die ons tot zijn vertrouwelingen maakt: "Laten we met elkaar verbonden blijven, jullie en Ik" (Joh. 15, 4). Deze wederkerigheid is het wezen zelf, de ziel van het christelijk leven en zij is de voorwaarde van elk authentiek pastoraal leven. Zij is in ons tot stand gebracht door de heilige Geest en opent ons, door en in Christus, voor de beschouwing van het gelaat van de Vader. Deze drievuldigheidslogica van het christelijk gebed aanleren, door haar vóór alles in de liturgie ten volle te beleven, hoogtepunt en bron van het kerkelijk leven Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de heilige liturgie, Sacrosanctum Concilium (4 dec 1963), 10, maar ook in de persoonlijke gebedservaring, dat is het geheim van een werkelijk vitaal christendom dat geen enkel motief heeft om de toekomst met vrees tegemoet te zien, omdat het voortdurend tot de bron terugkeert en er zich in vernieuwt.

Is het feit dat we heden ten dage in de wereld - ondanks de gestage ontwikkeling van de secularisatie - een diffuse nood aan spiritualiteit vaststellen, die zich grotendeels uitdrukt in een vernieuwde nood aan gebed, niet een "teken van de tijd"? De andere godsdiensten die nu ook rijkelijk aanwezig zijn in de streken die vroeger traditioneel christelijk waren, bieden eveneens hun antwoord op deze vraag, vaak in aantrekkelijke vormen. Wij die de genade bezitten in Christus te geloven, Openbaring van de Vader en Verlosser van de wereld, wij hebben de plicht te tonen tot welke diepte de verbondenheid met Hem kan leiden.

De grote mystieke traditie van de Kerk, zowel in het Oosten als in het Westen, kan ons op dat gebied veel leren. Zij toont hoe het gebed als een echte liefdesdialoog kan uitgroeien en de menselijke persoon totaal laat opgaan in de goddelijke Geliefde, beroerd door het contact met de Geest, en zich kinderlijk toevertrouwend aan het hart van de Vader. Dan hebben we een levendige ervaring van Christus' belofte ; "Wie mij liefheeft zal ondervinden hoe de Vader hém liefheeft, en ook Ik zal hem liefhebben en Mij aan hem openbaren" (Joh. 14, 21). Het gaat om een weg die totaal gedragen is door de genade, maar evenwel een sterk geestelijk engagement vereist en ook pijnlijke uitzuiveringen (de "donkere nacht") kent, maar die onder verschillende vormen tot onuitsprekelijke vreugde leidt, door de mystici beleefd als "eenheid met de Bruidegom". Kunnen wij, temidden van zoveel lichtende getuigenissen, de leer vergeten van Sint Jan van het Kruis en van de Heilige Theresia van Avila?

Ja, geliefde broeders en zusters, onze christelijke gemeenschappen moeten "authentieke scholen" van gebed worden, waar de ontmoeting met Christus niet alleen tot uitdrukking komt in het smeken om hulp, maar ook in dankzegging, lof, aanbidding, contemplatie, luisterbereidheid, vurige genegenheid tot en met een waarachtige 'dwaasheid' van het hart. Het gaat dus om een intens gebed dat zich nochtans niet afkeert van het engagement in de tijd: het hart openen voor Gods liefde opent het ook voor de liefde tot de broeders en stelt het in staat geschiedenis te schrijven volgens Gods plan Vgl. Congregatie voor de Geloofsleer, Enige aspecten van de christelijke meditatie - Brief aan de Bisschoppen van de R.K. Kerk, Orationis formas (15 okt 1989).

Uiteraard worden gelovigen die een specifieke roeping tot een Godgewijd leven hebben ontvangen, op een bijzondere wijze tot gebed uitgenodigd. Deze roeping maakt hen ontvankelijker voor een contemplatieve ervaring en het is belangrijk dat zij er zich met edelmoedige toewijding op toeleggen. Maar men vergist zich als men denkt dat eenvoudige christenen het kunnen stellen met een oppervlakkig gebed dat niet in staat zou zijn hun leven te vervullen. In een tijd dat het geloof sterk wordt uitgedaagd, zijn middelmatige christenen, 'christenen in gevaar'. Zij lopen inderdaad het gevaar dat hun geloof geleidelijk verzwakt en dat ze zich laten verleiden tot allerlei religieuze surrogaten en zelfs extravagante vormen van bijgeloof.

De opvoeding tot gebed wordt uiterst belangrijk in ieder pastoraal programma. Persoonlijk voorzie ik tijdens de catecheses op woensdag een bezinning over de psalmen, te beginnen met deze van de lauden waarmee het openbaar gebed van de Kerk ons uitnodigt onze dag toe te wijden en te oriënteren. Hoe mooi zou het zijn als niet alleen de religieuze communiteiten maar ook de parochiale gemeenschappen steeds meer van een gebedsklimaat zouden doordrongen zijn! Met het nodige doorzicht dient men de volkse gebedsvormen te herwaarderen en vooral tot liturgisch gebed op te voeden. Een dag van de christelijke gemeenschap, waarop de vele vormen van pastoraal en getuigenis in de wereld worden samengebracht in een Eucharistieviering met eventueel het bidden van lauden en vespers, is wellicht meer het overwegen waard dan men in het algemeen denkt. De ervaring van vele christelijk geëngageerde groepen, die voor het merendeel uit leken bestaan, bevestigt dit.