Wanneer we Christus' gelaat beschouwen moeten we ook het meest paradoxale aspect van zijn mysterie durven onder ogen zien, zoals het zich in het uur van zijn dood op het kruis manifesteert. Voor dit dubbel aspect van het mysterie kan de mens slechts in aanbidding neerknielen.

De doodstrijd van Jezus in de Olijfhof kunnen we ons in alle scherpte voorstellen. Hij wordt overweldigd door het vooruitzicht van de beproeving die Hem wacht en, heel alleen met God, roept Hij Hem aan op zijn tedere, vertrouwvolle wijze: "Abba, Vader". Hij vraagt Hem, als het mogelijk is, deze beker van Hem weg te nemen Vgl. Mc. 14, 36 . Maar de Vader schijnt de kreet van zijn Zoon niet te willen horen. Om aan de mensheid het gelaat van de Vader terug te schenken, moest Jezus niet alleen het gelaat van de mens aannemen, maar ook het "gelaat" van de zonde op zich nemen: "Hem die geen zonde heeft gekend, heeft God voor ons tot zonde gemaakt, opdat wij door Hem Gods gerechtigheid zouden worden" (2 Kor. 5, 21).

Nooit zullen we de ondoorgrondelijke diepte van dit mysterie kunnen peilen. De gruwelijke scherpte van deze paradox komt tot uiting in die smartelijke kreet van schijnbare wanhoop, wanneer Jezus op het kruis uitroept: "Eloi, Eloi, lema sabachtani?". Dat betekent: "Mijn God, mijn God, waarom hebt U Mij in de steek gelaten?" (Mc. 15, 34). Kan men zich een gruwelijker kwelling, een diepere duisternis voorstellen? We willen zeker niet de werkelijkheid van die onnoembare smart ontkennen, maar we mogen ook niet het volgende uit het oog verliezen: bij het beklemmende "waarom" dat Jezus tot zijn Vader richt, maakt Hij gebruik van de eerste verzen van psalm 22; die woorden moeten we begrijpen in het licht van het hele gebed waarin de psalmist in een ontroerende vermenging van gevoelens, lijden en vertrouwen samen onder woorden brengt. Want de psalm gaat inderdaad als volgt verder: "Onze vaderen vertrouwden op U, vertrouwden op U, en U hebt hen gered; Blijf niet ver van mij, want ongeluk nadert, en er is geen mens die mij helpt" (Ps. 22, 5.12).

Dierbare broeders en zusters, de kreet van Jezus op het kruis is geen kreet van wanhoop maar wel het gebed van de Zoon die in liefde zijn leven aan zijn Vader aanbiedt voor het heil van allen. Op het ogenblik dat Hij onze zonden op zich neemt, "verlaten" als Hij zich voelt door zijn Vader, "geeft Hij zich over" in de handen van zijn Vader. Zijn ogen blijven op zijn Vader gevestigd. Juist omwille van de unieke kennis en ervaring die alleen Hij van God bezat, ziet Hij, zelfs in dit uur van duisternis, op een heldere manier, het gewicht van de zonde en Hij lijdt er onder. Alleen Hij, die zijn Vader ziet en er ook intens mee verbonden is, kan ten volle beseffen wat het betekent zich, in de zonde, te verzetten tegen de liefde van de Vader. Zijn lijden is dan ook veel meer dan louter lichamelijk lijden; het is eerst en vooral, en dat in veel hogere mate, een gruwelijke zielenpijn. In de theologische traditie heeft men vaak de vraag gesteld hoe het mogelijk was dat Jezus tezelfdertijd twee zo tegenstrijdige ervaringen kon beleven en verwerken: enerzijds de diepe eenheid en verbondenheid met zijn Vader, die van nature de bron is van vreugde en zaligheid, en anderzijds een doodstrijd die uitmondt in een kreet van verlatenheid. De gelijktijdige aanwezigheid van twee schijnbaar onverenigbare elementen is in werkelijkheid ingebed in de onpeilbare diepte van de hypostatische vereniging.

Tegenover dit mysterie kan naast het theologisch onderzoek ook het patrimonium van wat we de "beleefde theologie" van de heiligen zouden kunnen noemen, ons een hulp bieden. Deze helpen ons om gemakkelijker op de intuïtie van het geloof in te gaan, vooral door de bijzondere verlichting die sommigen hebben ontvangen van de Heilige Geest of zelfs doorheen de ervaring van de vreselijke beproeving die de mystieke traditie "de donkere nacht" noemt. Vaak hebben sommige heiligen iets gelijkaardigs beleefd als de ervaring van Jezus op het kruis, in een paradoxaal samengaan van zaligheid en lijden. In haar 'Dialogue de la Divine Providence' (Dialoog van de Goddelijke Voorzienigheid), toont God de Vader aan Catharina van Siëna dat in de ziel van de heiligen tegelijkertijd vreugde en lijden aanwezig kan zijn: "En de ziel is vervuld van zaligheid en van lijden; van lijden omwille van de zonde van de mensen, van zaligheid door de vereniging en de tederheid van de liefde die haar geschonken wordt. Zo volgen ze het onbevlekte Lam, mijn enige Zoon, die op het kruis zowel zaligheid als lijden heeft gekend" H. Catharina van Siëna, Dialoog van de Goddelijke Voorzienigheid, Dialogi. Nr. 78 Catharina van Siënna, Dialogue de la Divine Providence. Theresia van Lisieux beleeft op een gelijkaardige wijze haar doodstrijd in vereniging met Jezus' doodstrijd, want ze ervaart ook juist bij zichzelf die schijnbare tegenstrijdigheid van zaligheid en lijden die Jezus ook beleefd heeft: "In de Olijfhof had Jezus deel aan alle vreugden van de Drie-eenheid, maar zijn doodstrijd was daarom niet minder smartelijk. Het is een mysterie, maar ik kan u verzekeren dat ik er toch iets van begrijp, omdat ikzelf iets gelijkaardigs beleef" Derniers Entretiens. Le carnet jaune, 6 juli 1897: Oeuvres complètes, Paris 1996, p. 1025. . Welk een verhelderend getuigenis! Overigens, het lijdensverhaal uit de evangelies ondersteunt de visie van de Kerk over Jezus' zelfbewustzijn, wanneer vermeld wordt dat Jezus zelfs in de diepste smart gedompeld, stervend om vergeving bidt voor zijn beulen Vgl. Lc. 23, 34 terwijl Hij eveneens aan zijn Vader zijn totale kinderlijke overgave tot het uiterste aanbiedt: "Vader in uw handen beveel Ik mijn geest" (Lc. 23, 46).