Zoeken in kerkelijke documenten en berichten

Het sterkt ons vertrouwen te zien, dat de Geest van de Heer in de mensen werkzaam blijft en overal christengemeenschappen bijeenroept die zich bewust zijn van hun verantwoordelijkheid in de samenleving. In alle werelddelen, onder alle volkeren, in alle landen en culturen en in welke levensomstandigheden ook blijft de Heer waarachtige apostelen van het Evangelie roepen.

Tijdens onze laatste reizen hebben wij hen kunnen ontmoeten, bewonderen en bemoedigen. We hebben grote menigten mensen gezien en geluisterd naar hun vragen en roepen, dat tegelijkertijd een teken van gebrek is en van hoop.

Dat heeft ons ertoe gebracht de grote problemen van onze tijd in een nieuw licht te zien; zeker, elk gebied heeft zijn eigen problemen, maar bovenal zijn ze gemeenschappelijk aan heel de mensheid, die zich afvraagt, wat haar toekomst is en waar de huidige veranderingen heen gaan. Er bestaan tussen de verschillende landen zeer grote verschillen op economisch, cultureel en politiek gebied: terwijl sommige gebieden al sterk zijn geïndustrialiseerd, bevindt de economie van andere zich nog in het agrarisch stadium; het ene land leeft in weelde, het andere lijdt gebrek; sommige volkeren bezitten een zeer hoog wetenschappelijk en cultureel peil, andere houden zich nog bezig met de bestrijding van het analfabetisme. Allerwegen is er een roep om meer rechtvaardigheid en hechter vrede, in wederzijds respect van de mensen en volkeren voor elkaar.

De nationale, sociaal-politieke en culturele omstandigheden waarin de christenen gewild of ongewild leven, lopen sterk uiteen. In sommige landen zijn zij tot stilzwijgen gedwongen, worden zij verdacht, niet als volwaardige medeburgers beschouwd, of door een totalitair bestuur van hun vrijheid beroofd. Elders vormen zij een zeer kleine minderheid, die moeite heeft zich te laten horen. In weer andere landen, waar de Kerk een gevestigde, soms wettelijke en officieel erkende plaats inneemt, ondervindt zij de terugslag van de crisis van de samenleving en voelen sommige van haar leden zich tot radicale, gewelddadige maatregelen aangetrokken, aangezien ze daarvan een beter resultaat verwachten. Terwijl sommigen blind blijven voor het bestaande onrecht en de huidige situatie laten voortduren, laten anderen zich verleiden door revolutionaire ideologieën die hun de illusie voorspiegelen, dat de samenleving definitief beter zal worden.

Gezien dit grote verschil in situatie kunnen wij moeilijk een algemeen geldige oplossing voorstellen. Overigens is dat noch ons doel noch onze taak. De christengemeenten moeten zelf tot een objectieve analyse van de situatie in hun land komen, deze met de onveranderlijke woorden van het Evangelie doorlichten en theoretische beginselen, oordeelsnormen en praktische richtlijnen putten uit de sociale leer van de Kerk die in de loop van de geschiedenis is uitgewerkt, en met name in het industrieel tijdperk, vanaf die gedenkwaardige dag waarop Leo XIII de boodschap Paus Leo XIII - Encycliek
Rerum Novarum
Over kapitaal en arbeid
(15 mei 1891) 'over de toestand van de arbeiders' publiceerde waarvan wij vandaag de verjaardag herdenken. De christengemeenten zelf komt het toe met behulp van de Heilige Geest - in gemeenschap met de verantwoordelijke bisschoppen en in dialoog met de overige christenbroeders en met alle mensen van goede wil - te beslissen, welke keuzen moeten worden gemaakt en welke inzet nodig is om tot de sociale, politieke en economische veranderingen te komen die maar al te vaak dringend noodzakelijk blijken.

Bij dit zoeken naar de nodige veranderingen moeten de christenen vóór alles hun vertrouwen versterken in de kracht van het Evangelie en in de eigenheid van de eisen die het stelt. Het feit, dat het Evangelie in een andere sociaal-culturele context is verkondigd, geschreven en geleefd, wil nog niet zeggen, dat het thans verouderd zou zijn. De inhoud en suggestieve kracht ervan, verrijkt door de levenservaring van een eeuwenlange christelijke traditie, blijven steeds weer opnieuw in staat de mensen te bekeren en de samenleving vooruit te helpen - ook al mag men het Evangelie niet voor bijzondere, tijdelijke doeleinden gebruiken met voorbijgaan aan de universele, eeuwige boodschap ervan'.2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk in de wereld van deze tijd, Gaudium et Spes (7 dec 1965), 10

In de verwarring en onzekerheid van onze tijd heeft de Kerk een bijzondere boodschap te brengen en de mensen steun te geven bij hun pogen hun toekomst in eigen hand te nemen en haar een juiste richting in te stuwen. Sinds de tijd waarin de encycliek 'Paus Leo XIII - Encycliek
Rerum Novarum
Over kapitaal en arbeid
(15 mei 1891)' een vlammend en dringend protest liet horen tegen de onwaardige en schandelijke toestand van de arbeiders in de opkomende industriële samenleving heeft de historische ontwikkeling onze ogen geopend voor andere dimensies en andere vormen van sociale rechtvaardigheid, zoals reeds in de encyclieken 'Paus Pius XI - Encycliek
Quadragesimo Anno
Over de aanpassing van de sociale orde
(15 mei 1931)' en 'H. Paus Johannes XXIII - Encycliek
Mater et Magistra
Moderne ontwikkeling van het sociale leven en de christelijke beginselen
(15 mei 1961)' werd vastgesteld.

Van zijn kant heeft het jongste Oecumenisch Concilie zich eveneens met deze problemen beziggehouden, met name in de pastorale constitutie '2e Vaticaans Concilie - Constitutie
Gaudium et Spes
Over de Kerk in de wereld van deze tijd
(7 december 1965)'. Wijzelf hebben deze gedragslijnen in onze encycliek 'H. Paus Paulus VI - Encycliek
Populorum Progressio
Over de ontwikkeling van de volken
(26 maart 1967)' reeds verder ontwikkeld:

Het kernpunt van dit ogenblik, dat ieder zich levendig bewust moet maken, is, dat het sociale vraagstuk vandaag vóór alles door zijn wereld-omvattende dimensies wordt gekenmerkt. H. Paus Paulus VI, Encycliek, Over de ontwikkeling van de volken, Populorum Progressio (26 mrt 1967), 3 Nu de Kerk duidelijker en dieper beseft, wat het Evangelie van Jezus Christus eist, ziet zij het als haar opdracht zich nóg meer in dienst van de mensen te stellen om hen te helpen zich alle dimensies van dit ernstige probleem te realiseren en om hen tot de overtuiging te brengen, dat het op dit beslissend keerpunt van de geschiedenis absoluut noodzakelijk is solidair te handelen. H. Paus Paulus VI, Encycliek, Over de ontwikkeling van de volken, Populorum Progressio (26 mrt 1967), 1

Deze plicht, waarvan wij ons volledig bewust zijn, brengt ons er vandaag toe enkele overwegingen en suggesties voor te leggen die willen inhaken op de geweldige problemen waarvoor onze huidige wereld zich ziet gesteld.