Met alle transformaties die ze doorvoert, moeten we toch zeggen dat de parochie, ondanks alle genereuze inspanningen, er niet in slaagt op een adequate manier de vele verwachtingen van de gelovigen te beantwoorden, vooral als men rekening houdt met de vele verschillende vormen van gemeenschap. Vgl. Paus Franciscus, Postsynodale Apostolische Exhortatie, Over de verkondiging van het Evangelie in de wereld van vandaag - Naar aanleiding van de Bisschoppensynode 2012 over de nieuwe evangelisatie, Evangelii Gaudium (24 nov 2013), 72-73 Het is waar dat het eigen is aan een parochie dat ze zich verankert op de plaats waar mensen dagelijks leven. Maar vooral vandaag is het territorium niet langer een geografisch afgebakend gebied, maar de context waarin mensen hun leven dat bestaat uit relaties, wederzijdse dienstbaarheid en oude tradities, gestalte geven. Het is in dit ‘existentiële gebied’ dat de Kerk haar uitdaging te midden van de gemeenschap moet aangaan. Als gevolg daarvan is elke pastorale inzet die zich beperkt tot de territoriale grenzen van de parochie achterhaald. Vaak zijn het juist de parochianen die deze visie, die meer gekenmerkt wordt door een nostalgie naar het verleden dan door de moed om de toekomst vorm te geven, niet meer begrijpen. Vgl. Bisschoppensynodes, Jongerensynode (2018), Jongeren, geloof en de onderscheiding van de roeping (Slotdocument) (27 okt 2018), 129. : In deze context zou een visie op het pastorale werk van de parochie die uitsluitend door territoriale grenzen bepaald wordt en, die niet in staat is gelovigen, en vooral jongeren, te betrekken bij verschillende initiatieven, de parochie opsluiten in een onaanvaardbare immobiliteit en een zorgwekkende pastorale monotonie Langs de andere kant blijft het territoriale principe volledig van toepassing op het canonieke niveau, wanneer dit wettelijk verplicht is. Vgl. Wetboek, Codex van het Canonieke recht, Codex Iuris Canonici (25 jan 1983), 102.1015-1016 Vgl. Wetboek, Codex van het Canonieke recht, Codex Iuris Canonici (25 jan 1983), 1108. 1108, § 1

Bovendien blijft het louter herhalen van activiteiten die geen invloed hebben op het leven van concrete mensen een steriele overlevingspoging, die meestal op algemene onverschilligheid onthaald wordt. Als de parochie die spirituele dynamiek van de evangelisatie niet uitstraalt, loopt ze het risico zelfgenoegzaam vast te roesten omdat ze ervaringen aanbiedt die de evangelische smaak en missionaire gedrevenheid missen of die slechts voor een kleine groep bedoeld zijn.

De vernieuwing van de evangelisatie vereist nieuwe benaderingswijzen en gediversifieerde initiatieven, zodat Gods woord en het sacramentele leven iedereen in zijn concrete levenssituatie kan bereiken. De kerkelijke verbondenheid in onze huidige tijd wordt minder bepaald door de plaats waar men geboren en opgegroeid is, maar meer door een gemeenschap waar men zich opgenomen voelt Vgl. H. Paus Johannes Paulus II, Postsynodale Apostolische Exhortatie, Over de roeping en de zending van de leken in de Kerk, Christifideles laici (30 dec 1988), 25, waar de gelovigen een bredere ervaring opdoen van het volk van God, van een lichaam met vele ledematen waar elk lid werkt voor het welzijn van het geheel. Vgl. 1 Kor. 12, 12-27

Meer dan plaatsen en redenen om erbij te horen, is de parochiegemeenschap de menselijke context waarin de evangelisatieopdracht van de Kerk gerealiseerd wordt, sacramenten gevierd worden en naastenliefde beoefend wordt met een missionaire gedrevenheid die niet alleen een intrinsiek onderdeel van het pastorale handelen is, maar ook het onderscheidingscriterium voor haar authenticiteit. In onze tijd, vaak gekenmerkt door marginalisering en eenzaamheid, wordt de parochiegemeenschap uitgedaagd om een levend teken van Christus’ nabijheid te zijn doorheen een netwerk van broederlijke relaties die altijd attent blijven voor nieuwe vormen van armoede.

Rekening houdend met wat tot nu toe gezegd is, komt het erop aan visies uit te stippelen die de vernieuwing van de ‘traditionele parochiestructuren’ vanuit een missionair perspectief mogelijk maken. Dit is de kern van de beoogde pastorale bekering, die betrekking moet hebben op de verkondiging van het woord van God, het sacramentele leven en het getuigenis van de naastenliefde, met andere woorden op die essentiële punten waardoor de parochie groeit en zich richt naar het Mysterie waarin ze gelooft.

Door het lezen van de Handelingen van de Apostelen wordt men zich bewust van de ingrijpende werking van het woord van God als een innerlijke kracht die de bekering van de harten tot stand brengt. Het Woord is het voedsel dat de leerlingen van de Heer sterkt en hen in verschillende levensomstandigheden doet getuigen van het Evangelie. De Schrift bevat een profetische kracht die het Woord altijd opnieuw levend maakt. Het is daarom noodzakelijk dat de parochie, door middel van verschillende vormen van geloofsoverdracht Vgl. Paus Franciscus, Postsynodale Apostolische Exhortatie, Over de verkondiging van het Evangelie in de wereld van vandaag - Naar aanleiding van de Bisschoppensynode 2012 over de nieuwe evangelisatie, Evangelii Gaudium (24 nov 2013), 174, mensen begeleidt om het woord van God te lezen en te overwegen, met behulp van duidelijke en begrijpelijke vormen van communicatie die de Heer Jezus Christus voorstellen aan de hand van het altijd nieuwe getuigenis van het kerygma. Vgl. Paus Franciscus, Postsynodale Apostolische Exhortatie, Over de verkondiging van het Evangelie in de wereld van vandaag - Naar aanleiding van de Bisschoppensynode 2012 over de nieuwe evangelisatie, Evangelii Gaudium (24 nov 2013), 164-165

De viering van het eucharistische mysterie is de "oorsprong en het hoogtepunt van heel het christelijk leven" 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk, Lumen Gentium (21 nov 1964), 11 en daardoor een essentieel gebeuren voor de vorming van de parochiegemeenschap. Daarin wordt de Kerk zich bewust van de betekenis van haar naam: het samenroepen van het volk van God om te loven, te smeken, te bemiddelen en te danken. Bij de viering van de eucharistie verwelkomt de christelijke gemeenschap de levende aanwezigheid van de gekruisigde en verrezen Heer en neemt ze deel aan de verkondiging van het hele heilsmysterie.

In deze context wordt de Kerk zich bewust van de noodzaak om de christelijke initiatie te herontdekken, want het binnengaan in het mysterie van Gods eigen leven wekt nieuw leven op. Het is een op weg zijn dat voortduurt en vieringen en gebeurtenissen overstijgt, omdat het niet gaat over de plicht om een ‘overgangsritueel’ te vervullen, maar over een voortdurende navolging van Christus. Vanuit dit oogpunt kan het nuttig zijn om mystagogische wegen te introduceren die het leven echt raken. Vgl. Paus Franciscus, Postsynodale Apostolische Exhortatie, Over de verkondiging van het Evangelie in de wereld van vandaag - Naar aanleiding van de Bisschoppensynode 2012 over de nieuwe evangelisatie, Evangelii Gaudium (24 nov 2013), 166-167 De catechese moet worden voorgesteld als het voortdurend verkondigen van het mysterie van Christus, zodat die volle gestalte van Christus in het hart van de gedoopten kan groeien Vgl. Ef. 4, 13 , door een persoonlijke ontmoeting met de Heer van het leven.

Paus Franciscus herinnerde ons aan de noodzaak om aandacht te hebben voor twee vervalsingen van heiligheid die ons op een dwaalspoor kunnen brengen: gnosticisme en pelagianisme. Het zijn twee dwaalleren van de vroegste christelijke tijden die nog altijd verontrustend actueel zijn. Paus Franciscus, Apostolische Exhortatie, Verheugt u en jubelt - Over de roeping tot heiligheid in deze wereld, Gaudete et Exsultate (19 mrt 2018), 38 Vgl. Paus Franciscus, Postsynodale Apostolische Exhortatie, Over de verkondiging van het Evangelie in de wereld van vandaag - Naar aanleiding van de Bisschoppensynode 2012 over de nieuwe evangelisatie, Evangelii Gaudium (24 nov 2013), 94. In verband met het gnosticisme en pelagianisme is het de moeite waard om te luisteren naar de woorden van paus Franciscus: Deze wereldlijke gezindheid kan vooral op twee onderling sterk verbonden manieren gevoed worden. De ene is de aantrekkingskracht tot het gnosticisme, een geloof in de beslotenheid van het subjectivisme, waarin alleen een bepaalde ervaring van belang is of een aantal redeneringen en kennis die men beschouwt als mogelijkheden tot welbehagen en verlichting, maar waar het subject uiteindelijk opgesloten blijft in de immanentie van zijn eigen rede of gevoelens. Het andere is het op zichzelf betrokken en prometheïsche neopelagianisme van hen die uiteindelijk alleen vertrouwen op hun eigen krachten en zich superieur wanen tegenover anderen, omdat ze bepaalde normen onderhouden of dat ze onwrikbaar trouw zijn aan een bepaalde katholieke levensstijl, eigen aan het verleden: Vgl. Congregatie voor de Geloofsleer, Het heeft God behaagd - Over het christelijke heil, Placuit Deo (22 feb 2018) In het geval van het gnosticisme gaat het om een abstract, zuiver intellectueel geloof dat bestaat uit kennis die weinig met het leven te maken heeft. Het pelagianisme daarentegen zet de mens ertoe aan om alleen op zijn eigen kracht te vertrouwen en de werking van de Heilige Geest te negeren.

In het mysterieuze samenspel van het goddelijke en het menselijke handelen wordt het Evangelie verkondigd door mannen en vrouwen die geloofwaardigheid geven aan wat zij verkondigen door het getuigenis van hun leven, dat zich situeert in een netwerk van interpersoonlijke relaties die vertrouwen en hoop opwekken. In de huidige tijd die vaak gekenmerkt wordt door onverschilligheid, zelfgenoegzaamheid en afwijzing van de ander, is de herontdekking van de broederlijkheid van fundamenteel belang, aangezien de evangelisatie nauw verbonden is met de kwaliteit van menselijke relaties. Vgl. Apostolische Vader, Brief aan Diognetus. s V, 1-10: Patres Apostolici, ed. F.X. Funk, vol. 1, Tubingae 1901, 398 Zo maakt de christelijke gemeenschap zich het woord van Jezus, dat ons aanspoort naar het diepe te varen (Lc. 5, 4), eigen, in het vertrouwen dat de uitnodiging van de Meester om de netten uit te werpen een ‘rijke visvangst’ garandeert. Vgl. H. Paus Johannes Paulus II, Apostolische Brief, Een nieuw millennium, Novo millennio ineunte (6 jan 2001), 1

De ‘cultuur van de ontmoeting’ bevordert dialoog, solidariteit en openheid naar iedereen omdat ze de mens centraal stelt. Het is dus noodzakelijk dat de parochie de ‘plaats’ is die mensen samenbrengt en duurzame menselijke relaties bevordert, waardoor iedereen het gevoel krijgt ‘erbij te horen’ en ‘geliefd te zijn’.

De parochiegemeenschap is geroepen om een authentieke ‘kunst van nabijheid’ te ontwikkelen. Als die diepgeworteld is, zal de parochie daadwerkelijk een plaats worden waar de eenzaamheid die het leven van zoveel mensen verziekt, overwonnen wordt, een heilige plaats waar dorstigen zich komen laven om hun weg voort te zetten en een centrum van waaruit men voortdurend missionair gezonden wordt. Paus Franciscus, Postsynodale Apostolische Exhortatie, Over de verkondiging van het Evangelie in de wereld van vandaag - Naar aanleiding van de Bisschoppensynode 2012 over de nieuwe evangelisatie, Evangelii Gaudium (24 nov 2013), 28