Van mensen die op een onrechtvaardige en wrede manier geleden hebben, moet geen soort ‘sociale vergiffenis’ verwacht worden. Verzoening is iets persoonlijks en niemand kan die aan de hele samenleving opleggen, hoe groot de noodzaak ook is om die te bevorderen. In de strikt persoonlijke sfeer kan iemand vrij en edelmoedig beslissen om geen straf te eisen Vgl. Mt. 5, 44-46 , zelfs als de samenleving en haar rechtspraak dat terecht eisen. Het is echter niet mogelijk om een ‘algemene verzoening’ af te kondigen in een poging om wonden bij decreet te helen of om onrecht met een mantel van vergetelheid te bedekken. Wie kan zich het recht op vergiffenis in naam van anderen toe-eigenen? Het is ontroerend om te zien hoe vergiffenis wordt getoond door sommige mensen die in staat zijn om het onrecht dat ze geleden hebben achter zich te laten, maar het is net zo menselijk om begrip op te brengen voor wie dat niet kan opbrengen. Vergeten is in elk geval nooit het antwoord.

De Shoah mag niet vergeten worden. Het is

"het blijvende symbool van hoe diep het menselijke kwaad kan zinken, wanneer het, aangespoord door valse ideologieën, weigert de fundamentele waardigheid te erkennen van elke mens die absoluut respect verdient, ongeacht zijn etnische afkomst of religieuze overtuiging." Paus Leo X, Brief, Romanus Pontificis (30 apr 1519)

Als ik daaraan denk, kan ik niet anders dan dit gebed herhalen:

"Heer, gedenk ons in uw barmhartigheid. Geef ons de genade om ons te schamen voor wat we als mensen gedaan hebben, om ons te schamen voor deze extreme afgoderij, om ons te schamen omdat we ons eigen vlees, dat U uit aarde gevormd hebt en met uw adem tot leven gewekt hebt, veracht en vernietigd hebben. Nooit meer, Heer, nooit meer!." Paus Franciscus, Toespraak, Tijdens het bezoek aan het monument Yad Vashem, Jeruzalem - tijdens de reis door het H. Land 2014, "Adam, waar ben je?" (Gen. 3, 9) (26 mei 2014), 3

We mogen ook de atoombomaanvallen op Hiroshima en Nagasaki niet vergeten. Nogmaals:

"Ik gedenk hier alle slachtoffers en ik buig voor de kracht en waardigheid van diegenen die, na die eerste momenten overleefd te hebben, in hun lichaam jarenlang het meest gruwelijke lijden en, in hun geest de kiemen van de dood, die hun levenskrachten uitputten, zijn blijven dragen. […] We mogen niet toestaan dat de huidige en toekomstige generaties de herinnering aan wat er gebeurd is, verliezen. Die herinnering is een garantie en een stimulans om een meer rechtvaardige en broederlijke toekomst op te bouwen." Paus Franciscus, Toespraak, Bij het gedenkteken van de Vrede - Hiroshima (Japan), Over de vrede (24 nov 2019)

Net zo min mogen we de vervolgingen, slavenhandel en etnische bloedbaden vergeten die in verschillende landen voortduren, evenals zovele andere historische gebeurtenissen die ons als mens beschaamd maken. We moeten ze altijd herdenken, telkens opnieuw. We mogen nooit eraan wennen, we mogen ons niet in slaap laten wiegen.

Vandaag worden we gemakkelijk verleid om de bladzijde om te slaan, om te zeggen dat al die dingen zo lang geleden gebeurd zijn en dat we naar de toekomst moeten kijken. In godsnaam, nee! We kunnen nooit verder gaan zonder ons het verleden te herinneren; zonder een allesomvattende en lichtgevende herinnering evolueren wij niet. We moeten

"de vlam van het collectieve geweten brandend houden en de gruwelen die gebeurd zijn, vertellen aan de toekomstige generaties. Op deze manier wordt de herinnering aan de slachtoffers gewekt en bewaard zodat het geweten van de menselijke familie het meer en meer haalt op elk verlangen om te domineren en te vernietigen." Paus Franciscus, Boodschap, Voor de viering van de 53e Wereldvrededag (2020), Vrede als weg van de hoop: dialoog, verzoening en ecologische bekering (8 dec 2019), 2

Dit is wat de slachtoffers zelf – individuen, maatschappelijke groepen of landen – nodig hebben om niet te bezwijken voor de logica die leidt tot het rechtvaardigen van represailles en geweld, uit naam van het verschrikkelijk geleden onrecht. Daarom vind ik het belangrijk om niet alleen de wreedheden te herdenken, maar ook al diegenen die te midden van zoveel onmenselijkheid en corruptie, hun waardigheid behouden hebben en met grote of kleine gebaren gekozen hebben voor solidariteit, vergeving en broederlijkheid. Het is ook heel gezond om het goede te onthouden.