Paus Franciscus - 21 december 2019
De eerste twee congregaties die ik noemde werden opgericht in een tijd dat het onderscheid tussen twee vastomlijnde realiteiten makkelijker te maken was: een christelijke wereld en een wereld die nog geëvangeliseerd moest worden. Die situatie bestaat vandaag de dag niet meer. Mensen die de blijde boodschap nog niet hebben ontvangen wonen niet alleen in niet-westerse continenten; zij wonen overal, met name in uitgestrekte stedelijke concentraties die een specifieke pastorale benadering vereisen. In grote steden hebben we andere "kaarten" nodig, andere paradigma's, die ons kunnen helpen onze manier van denken en onze houding te herpositioneren. Broeders en zusters, het Christendom bestaat niet meer! Vandaag de dag zijn we lang niet meer de enigen die cultuur scheppen, noch staan we in de frontlinie van hen naar wie het meest geluisterd wordt. Vgl. Paus Franciscus, Toespraak, Sala del Concistoro, Tot de deelnemers aan het internationale congres over het pastoraal in grote steden (27 nov 2014) We moeten onze pastorale mentaliteit wijzigen, hetgeen niet betekent dat we in de richting van een relativistische pastorale zorg moeten gaan. We leven niet meer in een christelijke wereld, omdat het geloof - vooral in Europa, maar ook in een groot deel van het westen - niet langer een vanzelfsprekende vooronderstelling van het sociale leven is; het geloof wordt dikwijls juist afgewezen, bespot, gemarginaliseerd en belachelijk gemaakt. Dit punt werd duidelijk uiteengezet door Benedictus XVI toen hij 2012 uitriep tot Jaar van het Geloof:
"Terwijl het in het verleden mogelijk was om een homogeen cultureel stramien te herkennen dat in brede kringen werd aanvaard in zijn verwijzen naar de geloofsinhoud en de daardoor geïnspireerde waarden, blijkt dat vandaag in grote delen van de maatschappij niet meer zo te zijn vanwege een diepe geloofscrisis die zich van vele personen heeft meester gemaakt." Paus Benedictus XVI, Motu Proprio, Over het uitroepen van het "Jaar van het Geloof", Porta Fidei (11 okt 2011), 2
Dit leidde ook tot het oprichten in 2010 van de Pauselijke Raad ter Bevordering van de Nieuwe Evangelisatie ten behoeve van de bevordering van een
"hernieuwde evangelisatie in die landen waar de eerste verkondiging van het geloof reeds weerklonken heeft en waar Kerken met een eeuwenoude grondslag bestaan maar de voortgaande secularisatie van de maatschappij ervaren en een soort 'verduistering van het Godsbesef', die een probleem zijn voor het vinden van de juiste middelen om opnieuw de eeuwige waarheid van Christus' Evangelie aan te reiken." Paus Benedictus XVI, Homilie, Sint Paulus buiten de Muren, Eerste Vespers van het Hoogfeest van de Heilige Apostelen Petrus en Paulus (28 juni 2010), 5 Vgl. Paus Benedictus XVI, Motu Proprio, 'Overal en altijd' - Oprichting van de Pauselijke Raad voor de Nieuwe Evangelisatie, Ubicumque et semper (21 sept 2010)
Bij gelegenheid heb ik hier met enkelen van u over gesproken. Ik denk aan vijf landen die de wereld met missionarissen vulden - ik heb u verteld welke dat zijn - en die vandaag de menskracht van geroepenen ontberen om voort te gaan. Dat is de wereld van vandaag.
Het besef dat een historische verandering aanleiding geeft tot serieuze vragen over de identiteit van ons geloof kwam niet plotseling bovendrijven. Een verandering van tijdperk in Frankrijk werd .beschreven door Kardinaal Suhard (denk bijvoorbeeld aan zijn herderlijke brief Essor ou declin de l'Eglise, 1947) en door de toenmalige aartsbisschop van Milaan, Giovanni Battista Montini. Laatstgenoemde stelde ook ter discussie of Italië nog een katholiek land was (vgl. Opening Address at the VIII National Week of Pastoral Updating, 22 september 1958, in Discorsi e Scritti milanesi 1954-1963, vol. Il, Brescia-Roma 1997, 2328). Het gaf aanleiding tot de term "nieuwe evangelisatie", opgepakt door H. Johannes Paulus Il, die in zijn Encycliek H. Paus Johannes Paulus II - Encycliek
Redemptoris Missio
Over de blijvende geldigheid van de missie-opdracht
(7 december 1990) schreef:
"De Kerk moet nu andere uitdagingen tegemoet treden en doorstoten naar nieuwe grenzen, zowel in de eerste missie ad gentes als in de nieuwe evangelisatie van volken die reeds de boodschap van Christus ontvangen hebben." H. Paus Johannes Paulus II, Encycliek, Over de blijvende geldigheid van de missie-opdracht, Redemptoris Missio (7 dec 1990), 30
Er is een nieuwe evangelisatie of herevangelisatie nodig. Vgl. H. Paus Johannes Paulus II, Encycliek, Over de blijvende geldigheid van de missie-opdracht, Redemptoris Missio (7 dec 1990), 33
Dit alles vergt noodzakelijkerwijs veranderingen en verschuivingen in focus, zowel binnen de bovengenoemde Dicasterieën als binnen de Curie als geheel. H. Paulus VI herinnerde ongeveer 50 jaar geleden, toen hij een nieuw Romeins Missaal aan de gelovigen presenteerde, aan de samenhang tussen de wet van het bidden (lex orandi) en de wet van het geloven (lex credendi), en beschreef het Missaal als "een demonstratie van trouw en vitaliteit". H. Paus Paulus VI, Audiëntie, Op de voorafavond van de introductie van het Nieuwe Missaal, De Mis is hetzelfde (19 nov 1969). Tenslotte zei hij: "Dus laten we niet spreken over 'een nieuwe Mis', maar over 'een nieuw tijdperk in het leven van de Kerk"' (Algemene Audiëntie, 19 november 1969). Parallel daaraan zouden we in dit geval ook kunnen zeggen: niet een nieuwe Romeinse Curie, maar een nieuw tijdperk.
