Paus Franciscus spreekt met de internationale pers op de terugvlucht van Panama waar hij vijf dagen verbleef (23-37 januari) voor de Wereldjongerendagen.

Andrea Tornielli, directeur van het Dicasterium voor Communicatie, geeft in de Italiaanse editie van Vatican News een samenvatting van wat de paus tijdens deze persconferentie zei die 50 minuten duurde.

Edwin Cabrera Uribe di Radiopanamá: {...} Welke impact had uw opdracht in Panama? Welke impact had hij op u?

Paus Franciscus: Op Wereldjongerendagen is mijn opdracht die van Petrus: bevestigen in het geloof, niet door koele bevelen of voorschriften, maar door mijn hart te laten raken en in te spelen op wat zich op dat ogenblik voordoet. Zo beleef ik het, het kost mij moeite te denken dat iemand een opdracht alleen met zijn hoofd zou kunnen vervullen. Om een opdracht te vervullen, moet men aanvoelen, en wanneer ge aanvoelt, wordt ge geraakt. Het leven raakt u, problemen raken u.

Op de vlieghaven begroette ik de president en men bracht een kind, een zwartje, sympathiek en nog heel klein. En hij zei mij: “Zie, dit kind is de grens met Colombia overgestoken, zijn moeder is dood, het is alleen gebleven. Het is vijf jaar. Het komt uit Afrika, maar wij weten nog niet uit welk land want het spreekt geen Engels, geen Portugees, noch Frans. Het spreekt slechts de taal van zijn stam. We hebben het zelfs enigszins geadopteerd”. Het drama van een kind dat verwaarloosd is door het leven, omdat zijn mama dood is en een politieman het aan de autoriteiten heeft toevertrouwd om er zich over te ontfermen. Dat raakt u en zo krijgt de opdracht kleur, ze zet u aan iets te zeggen, te strelen. De zending maakt u betrokken. Mij toch, zij impliceert mij. Ik zeg altijd tot jongeren: wat u in het leven doet, moet u doen door op weg te gaan met drie talen: die van het hoofd, van het hart en de handen. En drie talen in harmonie, zodat u denkt wat u zegt en doet, zodat u voelt wat u denkt en doet, en u doet wat u voelt en denkt. Ik kan geen balans opmaken van deze zending. Ik neem alles mee in mijn gebed bij de Heer, soms slaap ik bij de Heer, maar met al die dingen die ik tijdens mijn opdracht heb meegemaakt en ik vraag Hem zichzelf in het geloof te bevestigen, door mij. Zo probeer ik de opdracht van paus te beleven en zo beleef ik ze.

Edwin Cabrera Uribe di Radiopanamá: Hebben de WJD in Panama aan uw verwachtingen beantwoord?

Paus Franciscus: Ja, de thermometer is de vermoeidheid en ik ben uitgeput.

Edwin Cabrera Uribe di Radiopanamá: Er is een probleem dat gemeenschappelijk is voor heel Midden Amerika, ook in Panama en een groot deel van Latijns Amerika: dat van voortijdige zwangerschappen. Alleen reeds in Panama, waren er verleden jaar tienduizend. Mensen met kritiek op de Katholieke Kerk beschuldigen haar omdat zij gekant is tegen seksuele opvoeding op school. Wat is de mening van de paus?

Paus Franciscus: Ik geloof dat men op school seksuele opvoeding moet geven. Seksualiteit is een gave van God, het is geen monster. Het is een gave van God om lief te hebben en als iemand er gebruik van maakt voor het geld of om de ander uit te buiten, is dat een ander probleem.

Er is objectieve seksuele opvoeding nodig, zonder ideologische kolonisering. Als men op school seksuele opvoeding geeft die doordrongen is van ideologische kolonisering, vernietigt men de mens. Seksualiteit als gave Gods, moet opgevoed worden, zonder strakheid. Opvoeden komt van “e-ducere”, om het beste in de mens naar boven te halen en hem op deze weg te begeleiden. Het probleem ligt bij wie verantwoordelijk is voor de opvoeding, zowel op nationaal als lokaal vlak en binnen de school: welke leraren, welke boeken … ik heb er allerhande gezien, er zijn dingen die doen groeien en anderen die schadelijk zijn.

Ik zeg dit, zonder mij te mengen in de politieke problemen van Panama: seksuele opvoeding van kinderen is nodig. Het ideaal is dat het thuis begint, door de ouders. Dat is niet altijd mogelijk omwille van allerlei familiale toestanden, of omdat zij niet weten hoe het te doen. De school verhelpt daaraan en zij moet dat doen, anders blijft er een leemte die door eender welke ideologie gevuld wordt.

Zie ook:

Capita selecta over "seksuele opvoeding" in het dossier Onderwijs - opvoeding. Kernpunten daarbij zijn: de taak en verantwoordelijkheid van de opvoeding ligt primair bij de ouders en kan niet gedelegeerd worden en de opvoeding kan niet 'waardevrij' of 'objectief' gegeven worden maar moet altijd in overeenstemming zijn met de moraal van de Kerk.

Javier Martinex-Brocal, van Romereports Deze dagen heeft u met veel mensen en jongeren gesproken. Ook met jongeren die zich van de Kerk verwijderen. Waarom nemen zij afstand van de Kerk? {...}

Paus Franciscus: Er zijn veel redenen, sommige zijn persoonlijk. Maar over het algemeen, bij gebrek aan getuigenis vanwege christenen, priesters en bisschoppen. Ik zeg niet van de pausen, dat is te veel, maar … zij ook. Als een herder, ondernemer of organisator wordt van een pastoraal plan, als hij niet dicht bij de mensen staat, geeft hij als herder geen getuigenis. De herder moet bij de mensen zijn. De herder moet de kudde voorgaan om de weg te wijzen. Ook te midden van de kudde om de geur van de mensen op te vangen en te begrijpen wat de mensen voelen, wat zij nodig hebben. En hij moet achter de kudde gaan om over de achterhoede te waken. Maar als een herder geen geestdrift heeft, dan voelen de mensen zich verwaarloosd of voelen zij een zeker misprijzen. Zij voelen zich verweesd. Ik heb met herders gesproken, maar ook met christenen, katholieken. Er zijn hypocriete katholieken die alle zondagen naar de mis gaan en geen dertiende maand uitbetalen, zij betalen in het zwart, zij buiten de mensen uit. En daarna, als ze de mensen uitgebuit hebben, gaan zij op vakantie naar de Caraïben. Als ge dat doet, geeft ge een tegengetuigenis. Volgens mij houdt dat de mensen het meest af van de Kerk. Aan leken zou ik suggereren: zeg niet dat ge katholiek bent als ge geen getuigenis geeft. Ge kunt eerder zeggen: ik ben katholiek opgevoed, maar ik ben lauw, ik ben van de wereld, neem mij niet kwalijk, beschouw mij niet als een voorbeeld. Dat zou hij moeten zeggen. Ik ben bang van dit soort katholieken, die denken volmaakt te zijn. De geschiedenis herhaalt zich, hetzelfde deed zich voor met Jezus en de wetgeleerden die baden en zeiden: ik dank u Heer dat ik niet ben als deze zondaars.

Caroline Pigozzi van “Paris Match”: {...} Gedurende vier dagen hebben wij deze jongeren heel intens zien bidden, wij kunnen denken dat velen een roeping hebben. Misschien aarzelen sommigen omdat zij niet kunnen trouwen. Is het mogelijk dat u in de katholieke Kerk van Latijnse ritus, getrouwde mannen laat priester worden, zoals dat het geval is in de Oosterse Kerken?

Paus Franciscus: In de katholieke Kerk van Oosterse ritus, kan dat, een man kan kiezen voor het celibaat of hij kan trouwen voor hij diaken wordt.

Caroline Pigozzi van “Paris Match”: Maar kun je binnen de Katholieke Kerk van de Latijnse ritus, denken aan een andere beslissing?

Paus Franciscus: Wat de Latijnse ritus betreft, komt mij een uitspraak van Paulus VI voor de geest: “ik geef liever mijn leven dan de wet over het celibaat te veranderen”. Dit komt mij voor de geest en ik houd eraan het te zeggen want het is een moedige uitspraak. Hij zei dat in 1968-1970, op een moeilijker ogenblik dan nu. Persoonlijk denk ik dat het celibaat een gave is voor de Kerk en ik ben niet akkoord om het celibaat als een keuze toe te laten. Nee. Misschien is er een mogelijkheid in heel afgelegen gebieden, ik denk aan eilanden in de Stille Zuidzee, maar aan zo iets moet gedacht worden als het pastoraal noodzakelijk is. De herder moet aan de gelovigen denken.

Er is een boek van p. Lobinger Preti per domani, Emi, 2009, interessant, iets wat onder theologen besproken wordt, maar dat is niet mijn beslissing. Mijn beslissing is: nee aan het optioneel celibaat voor het diakonaat. Dat komt van mij, het is persoonlijk, maar ik zou het niet doen, dat is duidelijk. Ben ik "gesloten"? Misschien, maar ik voel mij er niet goed bij met die beslissing voor God te staan. P. Lobinger zegt: de Kerk "maakt de Eucharistie en de Eucharistie maakt de Kerk". Maar waar geen Eucharistie is en geen gemeenschap – men denke aan de eilanden in de Stille Zuidzee ...

Caroline Pigozzi van “Paris Match”: ... ook in de Amazone ...

Paus Franciscus: ...misschien daar ... op veel plaatsen ...  – vraagt Lobinger: wie doet de Eucharistie? De directeurs en organisatoren van deze gemeenschappen zijn diakens of vrouwelijke religieuzen of leken. Lobinger zegt: men zou een bejaarde getrouwde man kunnen wijden, dat is zijn stelling. Maar dat hij alleen de munus sanctificandi uitoefent, dat wil zeggen de Mis opdragen, het sacrament van de verzoening toedienen en de ziekenzalving. Een priesterwijding geeft drie munera: de munus regendi (de herder die leiding geeft), de munus docendi (de herder die onderricht geeft) en de munus sanctificandi. De bisschop zou hem alleen toelating geven voor de munus sanctificandi. Dat is de stelling, het boek is interessant en kan misschien een antwoord helpen geven aan het probleem.

Ik denk dat het thema in die zin moet open staan voor plaatsen waar een pastoraal probleem is omwille van het priestertekort. Ik zeg niet dat het moet gebeuren, ik heb er niet over nagedacht, ik heb er niet genoeg over gebeden. Maar theologen spreken erover, het moet bestudeerd worden.

Ik sprak met een ambtenaar van het Staatssecretariaat, een bisschop die in het begin van de revolutie in een communistisch land moest werken. Toen zij zagen hoe deze revolutie er in de jaren ‘50 kwam, hebben de bisschoppen in het geheim boeren gewijd, goede en godsdienstige boeren. Eens de crisis voorbij, dertig jaar later, was het opgelost. Hij sprak mij over zijn ontroering toen hij die boeren met hun boerenhanden zag, die hun albe aantrokken om met de bisschoppen te concelebreren. Dat is Kerkgeschiedenis. Er moet over nagedacht en gebeden worden.

Caroline Pigozzi van “Paris Match”: ... er zijn protestanten die Katholiek zij geworden ...

Paus Franciscus: Tenslotte, was ik Paus Benedictus XVI - Apostolische Constitutie
Anglicanorum Coetibus
Het voorzien in persoonlijke ordinariaten voor Anglicanen die in de volledige gemeenschap toetreden tot de Katholieke Kerk
(4 november 2009) van Benedictus XVI vergeten te vermelden, voor anglicaanse priesters die Katholiek geworden zijn en hun [gehuwde] levensstaat behouden zoals in het christelijk Oosten. Ik herinner mij dat ik op een woensdagaudiëntie velen gezien heb met hun kleine col en veel vrouwen en kinderen.

Lena Klimkeit namens Dpa: Onder de kruisweg sprak een jongere in heel sterke bewoordingen over abortus: “Er is een graf dat tot de hemel roept en de verschrikkelijke wreedheid van de mensheid aanklaagt, het graf dat opengaat in de moederschoot … Moge God ons geven dat wij het leven krachtig verdedigen en ervoor zorgen dat wetten die het leven doden, voor altijd afgeschaft worden”. Dat is een heel radicale stelling. Ik zou u willen vragen of deze stelling ook het leed respecteert van vrouwen die zich in die situatie bevinden en of zij overeenstemt met uw boodschap van barmhartigheid. 

Paus Franciscus: De boodschap van barmhartigheid is voor iedereen, ook voor de mens in wording. Na deze mislukking, is er de pure barmhartigheid. Maar een moeilijke barmhartigheid, want het probleem is geen kwestie van vergiffenis te schenken, maar een vrouw te begeleiden die beseft abortus gepleegd te hebben. Dat zijn verschrikkelijke drama’s. Wanneer een vrouw bedenkt wat zij gedaan heeft … Men moet in de biechtstoel zitten, daar moet ge troost bieden en daarom heb ik aan alle priesters de mogelijkheid gegeven abortus te vergeven uit barmhartigheid.

Heel dikwijls, altijd, moeten zij hun kind “ontmoeten”. Wanneer zij wenen en in angst zitten, geef ik hen heel dikwijls de raad: uw kind is in de hemel, spreek ermee, zing er het wiegelied voor dat ge niet hebt kunnen zingen. Daar ligt een weg van verzoening voor de mama met haar kind. Met God is er al verzoening, God vergeeft altijd. Maar zij moet verwerken wat er gebeurd is. Om het drama van abortus te begrijpen, moet men in de biechtstoel zitten. Verschrikkelijk.

Valentina Alazraki van Televisa: {...}

Junno Arocho Esteves van Catholic News Service: Een jonge Amerikaanse vrouw vertelde ons dat u hen tijdens uw maaltijd met de jongeren gesproken heeft over uw verdriet rond het misbruikschandaal. Vele Amerikaanse katholieken voelden zich na het nieuws over het misbruik en het toedekken ervan door sommige bisschoppen, bedrogen en geslagen. Wat zijn uw verwachtingen en wat is uw hoop voor de ontmoeting in februari, opdat de Kerk het vertrouwen kan herstellen?

Paus Franciscus: De idee voor deze ontmoeting komt van de C9, omdat wij zagen dat sommige bisschoppen het niet goed begrepen of niet wisten wat te doen of iets goed deden en iets anders verkeerd. Wij voelden de verantwoordelijkheid aan om de bisschoppenconferenties over dit probleem “catechese” te geven,  daarom onze oproep tot de voorzitters van de bisschoppenconferenties.

Ten eerste: men dient zich bewust te worden van het probleem, wat een jongetje of meisje is die misbruikt werden. Ik ontvang regelmatig mensen die misbruikt werden. Ik herinner mij iemand die 40 jaar was en niet kon bidden. Dat is verschrikkelijk, dat lijden is verschrikkelijk.

Ten tweede: zij moeten weten wat zij moeten doen, wat de procedure is. Want soms weet de bisschop niet wat hij moet doen. De procedure is heel uitgewerkt en komt niet overal ter bestemming. En vervolgens dienen algemene programma’s gemaakt te worden, die alle bisschoppenconferenties moeten bereiken: wat de bisschop moet doen, de metropoliet, de voorzitter van de bisschoppenconferentie. Er moet een helder protocol zijn, in bewoordingen die tamelijk juridisch zijn. Dat is het eerste doel.

Maar voor het doen, komt de bewustwording. Op die bijeenkomst zal men bidden, er zullen getuigenissen zijn om bewust te maken en een boeteliturgie om vergiffenis te vragen in naam van heel de Kerk. De ontmoeting wordt goed voorbereid.

Ik veroorloof mij te zeggen dat de verwachtingen volgens mij een beetje te hoog liggen. De verwachtingen over de kwesties die ik noemde, zouden minder opgeblazen moeten zijn want het misbruikprobleem zal blijven bestaan, het is een menselijk probleem, overal. Ik las gisteren een statistiek. Daarin werd gezegd dat 50 % van de gevallen gemeld wordt, 20 % wordt gehoord en slechts in 5 % van de gevallen is er een veroordeling. Verschrikkelijk. Het is een menselijk drama waarvan men zich bewust moet worden. Ook wij, als wij het probleem in de Kerk oplossen, zullen wij het helpen oplossen in de samenleving en de gezinnen, waar men door schaamte alles wil toedekken. Maar wij moeten het eerst beseffen, protocollen hebben en doorgaan.

Manuela Tulli van Ansa: U zei dat het absurd en onverantwoord was migranten te beschouwen als dragers van een sociaal kwaad. In Italië, heeft het politieke nieuws over migranten ertoe geleid dat het centrum in Castelnuovo di Porto – dat u goed kent - gesloten werd. Men zag daar tekens van integratie, de kinderen gingen naar school en nu lopen zij het gevaar ontworteld te worden.

Paus Franciscus: 

Ik heb horen spreken over wat in Italië gebeurd is maar ik was helemaal in beslag genomen door deze reis. Ik ken geen nauwkeurige feiten, ook al kan ik ze indenken. Het is waar dat het probleem heel ingewikkeld is. Men moet de herinnering in het leven roepen. Men moet zich afvragen, is mijn vaderland door migranten gemaakt? Wij, Argentijnen, wij zijn allemaal migranten. De Verenigde Staten, dat zijn allemaal migranten. Een bisschop heeft een heel mooi artikel geschreven over het probleem dat men zich te weinig herinnert. En dan de woorden die men gebruikt: opvangen, een open hart om te onthalen. Begeleiden, laten groeien en integreren. Het beleid moet voorzichtig te werk gaan, voorzichtigheid is de deugd van het beleid. Een moeilijk vergelijk.

Het voorbeeld van Zweden komt mij voor de geest, dat in de jaren ‘70, met de dictaturen in Latijns Amerika veel migranten heeft opgevangen, maar zij werden allemaal geïntegreerd. Ik zie ook wat Sint Egidius doet bijvoorbeeld: zij integreren onmiddellijk. Maar het voorbije jaar zeiden de Zweden: stop eens even want wij kunnen het integratieproces niet opvolgen. En dat is de voorzichtigheid van het beleid.

Het is een probleem van naastenliefde, liefde en solidariteit. Ik herhaal dat de meest edelmoedige landen om mensen op te vangen, Italië en Griekenland waren en Turkije ook een beetje. Griekenland is heel edelmoedig geweest en ook Italië. Het is waar dat men moet nadenken met zin voor realisme.

En dan is er nog dit: de manier om het migratieprobleem op te lossen, is de landen helpen vanwaar migranten komen. Zij komen door honger of oorlog. Investeren waar hongersnood is, Europa is daartoe in staat, en het is een manier om deze landen te helpen groeien. Maar er is altijd het denkbeeldig collectief in ons onderbewustzijn: Afrika moet geëxploiteerd worden! Dat behoort tot de geschiedenis en dat doet pijn! Migranten uit het Midden Oosten hebben andere toevluchtswegen gevonden. Libanon is uiterst edelmoedig, het heeft meer dan een miljoen Syriërs opgevangen. Jordanië, hetzelfde. Zij doen wat zij kunnen, in de hoop te herintegreren. Turkije heeft er ook opgevangen. En ook wij, in Italië. Het is een ingewikkeld probleem waarover zonder vooroordeel moet gesproken worden.

Paus Franciscus: Ik ben u heel dankbaar voor uw werk. Ik zou u iets over Panama willen zeggen: ik heb iets nieuw gevoeld, dit woord schoot mij te binnen: Panama is een verheven land. Ik heb er waardigheid gevonden. En dan zou ik nog iets willen zeggen, iets dat wij in Europa niet zien maar wel in Panama. Ik zag ouders die hun kinderen omhoog hieven en zeiden: dat is mijn overwinning, mijn fierheid, mijn toekomst. In de demografische winter die wij in Europa beleven – en in Italië, onder nul – dat moet ons doen nadenken. Wat is mijn fierheid? Toerisme, vakantie, mijn villa, mijn hondje? Of mijn kind?