H. Paus Johannes Paulus II - 14 januari 1984
Kent dit proces van het ontstaan en de erkenning van soevereine staten ook grenzen? Het is zeker niet beëindigd. Maar het is een moeilijke kwestie om uit te maken, daar juridische, politieke en historische aspecten meespelen, die behoedzaam afgewogen moeten worden, en in ieder geval in samenhang met het algemeen welzijn van de betrokken volkeren en hun werkelijk tot uitdrukking gebrachte wil. Het is altijd te wensen dat de overgang zonder geweld plaatsvindt en met eerbiediging van de rechten van allen. Bepaalde volkeren zien ongeduldig naar het bereiken van hun onafhankelijkheid uit en naar het als zodanig erkend worden binnen de Organisatie van de Verenigde Naties. Wij delen hun verwachting. Wij kunnen onder hen tenminste Namibië noemen, waarvan het trage en moeizame verloop nog niet tot resultaat heeft geleid.
Het is overigens wenselijk dat andere volkeren, zoals het Palestijnse volk, over een vaderland beschikken. Dat is in onze ogen altijd een voorwaarde geweest voor vrede en gerechtigheid in dat zo geteisterde Midden-Oosten, voorop gesteld dat tegelijk ook de veiligheid van alle volkeren in dit gebied, met inbegrip van Israël, wordt gewaarborgd.
En tenslotte bestaan er tegenwoordig nieuwe en spitsvondiger vormen van afhankelijkheid waarvoor zorgvuldig het woord 'kolonialisme' wordt vermeden, maar er de meest negatieve en twijfelachtige kenmerken van dragen, met beperking van de politieke onafhankelijkheid en vrijheden, en economische onderworpenheid, ook al lijken de betrokken volkeren hun eigen regeringsinstellingen te bezitten, waarvan men niet weet tot op welke hoogte ze beantwoorden aan de wensen van het geheel van de burgers. Daarentegen, zien soevereine landen, die sinds lang of sinds kort onafhankelijk zijn, zich soms in hun integriteit bedreigd door het binnenlandse verzet van een gedeelte dat een afscheiding overweegt of opeist. De gevallen zijn gecompliceerd en zeer uiteenlopend en zouden ieder een andere beoordeling vereisen volgens een ethiek die rekening houdt zowel met de rechten van de naties, die gebaseerd zijn op de homogene cultuur van de volkeren Vgl. H. Paus Johannes Paulus II, Toespraak, Tot de 'United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization' (UNESCO), Parijs, De algehele menselijkheid van de mens komt tot uitdrukking in de cultuur (2 juni 1980), 15 als met het recht van de staten op hun integriteit en soevereiniteit. Wij hopen dat men, boven de hartstochten uit - en met vermijding van elke soort geweld - tot goed uitgesproken, evenwichtige politieke vormen komt die in staat zijn de culturele, etnische, religieuze eigenschappen en, in het algemeen de rechten van de minderheden te eerbiedigen.
In ieder geval verhinderen de gegrondheid van de soevereiniteit van de staten en de vooruitgang die ze betekent, deze niet, maar pressen hen veeleer overeenkomsten, verschillende hergroeperingen, 'gemeenschappen', regionale of continentale organisaties in het leven te roepen om beter samen het hoofd te bieden aan de enorme problemen die in een tijd van economische crisis, van technologische veranderingen en hun gevolgen voor het dagelijkse leven, met name de situaties van de werkgelegenheid, praktisch geen enkel land bespaard blijven. In zoverre ze het voordeel van de soevereiniteit niet in gevaar brengt en de vrucht is van een vrije beslissing, is deze nieuwe solidariteit ook een vooruitgang.
