Door de toenemende materiële welstand bij een groot deel van de bevolking trekken economische en financiële problemen meer dan ooit onze aandacht. Zij vereisen enerzijds een passende regelgeving van de economische en financiële markt en anderzijds een duidelijk ethisch fundament dat de menselijke kwaliteit van relaties garandeert. Economische wetmatigheden alleen kunnen dit niet verzekeren. Vandaag is men vanuit verschillende hoeken op zoek naar zo’n ethisch fundament. Ook degenen die werken in de economische en financiële wereld zijn vragende partij. Juist in deze sector wordt duidelijk dat technische kennis en menselijke wijsheid moeten samengaan. Zonder deze synthese dreigt elke menselijke activiteit te mislukken. Dit samenspel maakt het juist mogelijk om vooruitgang te boeken in de richting van een werkelijk en integraal menselijk welzijn.

De integrale ontwikkeling van iedere persoon, van iedere samenleving en van iedereen, is de uiteindelijke horizon van het gemeenschappelijke welzijn dat de Kerk als “het universeel sacrament van het heil” 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk, Lumen Gentium (21 nov 1964), 48, wil verwezenlijken. In dit integrale welzijn, volledig geopenbaard in Jezus Christus, ligt het uiteindelijke doel van iedere kerkelijke activiteit. De uiteindelijke oorsprong en voltooiing ervan ligt bij God, die in Hem alles samenbrengt. Vgl. Ef. 1, 10 Dit welzijn bloeit als anticipatie op het Rijk Gods dat de Kerk in alle sectoren als haar roeping moet verkondigen en vestigen. Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk, Lumen Gentium (21 nov 1964), 5 Dit welzijn is ook de bijzondere vrucht van de naastenliefde, koninklijke weg van kerkelijk handelen, die ook tot uitdrukking moet komen in de sociale, burgerlijke en politieke liefde. Deze liefde “wordt zichtbaar in alle handelingen die een betere wereld trachten op te bouwen. Liefde voor de samenleving en inzet voor het algemeen welzijn zijn uitgesproken vormen van naastenliefde. Ze betreffen niet alleen de relaties tussen individuen, maar ook ‘macrorelaties: maatschappelijke, economische en politieke betrekkingen’. Daarom houdt de Kerk aan de wereld het ideaal van een ‘beschaving van liefde’ voor”. Paus Franciscus, Encycliek, 'Wees geprezen' - over de zorg voor het gemeenschappelijke huis, Laudato Si' (24 mei 2015), 231 De liefde voor een integraal welzijn, onlosmakelijk verbonden met de liefde voor de waarheid, is de sleutel voor een authentieke ontwikkeling.

De Kerk streeft naar dit doel in de zekerheid dat er in alle culturen vele punten van ethische overeenstemming bestaan. Zij zijn de uitdrukking van een gemeenschappelijke morele wijsheid Vgl. Paus Benedictus XVI, Encycliek, Liefde in Waarheid - Over de integrale ontwikkeling van de mens in liefde en waarheid, Caritas in Veritate (29 juni 2009), 59 en vormen de objectieve orde waarop de waardigheid van de mens gegrondvest is. Op het betrouwbare en onaantastbare fundament van deze orde, die klare gemeenschappelijke principes aanreikt, rusten de fundamentele rechten en plichten van de mens. Zonder deze orde krijgen willekeur en het recht van de sterkste in menselijke relaties de bovenhand. Deze ethische orde, die voortkomt uit de wijsheid van God als schepper, is daarom het onmisbare fundament voor de opbouw van een menswaardige gemeenschap, gegrondvest op gerechtigheid. Ze is des te belangrijker omdat mensen die met heel hun hart verlangen naar het goede en de waarheid, toch dikwijls bezwijken voor groepsbelangen, misbruik en onrechtvaardige praktijken die ernstig lijden veroorzaken, vooral voor de zwaksten en de weerlozen.

De Kerk erkent ook dat het tot haar voornaamste taken behoort iedereen met nederige zekerheid te herinneren aan bepaalde voor de hand liggende ethische beginselen, teneinde elk gebied van het menselijke handelen te bevrijden van de morele wanorde die het zo vaak teistert. In dit verband eist de menselijke rede, een onuitwisbaar kenmerk van elke persoon, een verantwoorde onderscheiding. De menselijke rede zoekt immers altijd om in waarheid en gerechtigheid zijn handelen een stevige basis te geven in het besef dat zonder dit fundament zijn oriënteringszin zou ontbreken. Vgl. H. Paus Johannes Paulus II, Encycliek, Over de verhouding van Geloof en Rede, Fides et Ratio (14 sept 1998), 98

Deze juiste oriëntatie van de rede zou op geen enkel gebied van het menselijk handelen mogen ontbreken. Geen enkele leefwereld van de mens kan dus legitiem beweren vreemd of onverschillig te blijven voor een ethiek gebaseerd op vrijheid, waarheid, gerechtigheid en solidariteit. Vgl. Paus Benedictus XVI, Audiëntie, De betekenis van Pasen (26 mrt 2008), 87 Dit geldt ook voor de domeinen waarin de politieke en economische wetten van kracht zijn: “Met het oog op het algemeen welzijn hebben we vandaag dringend nood aan een politiek en een economie, die zich in wederzijdse dialoog vastberaden ten dienste stellen van het leven, vooral van het menselijke leven”. Paus Franciscus, Encycliek, 'Wees geprezen' - over de zorg voor het gemeenschappelijke huis, Laudato Si' (24 mei 2015), 189

Iedere menselijke activiteit dient vruchten voort te brengen door op een eerlijke en billijke wijze de gaven die God oorspronkelijk aan allen ter beschikking stelde, te gebruiken en vastberaden de zaden van het goede, die als een belofte van vruchtbaarheid in heel de schepping neergelegd zijn, te ontwikkelen. Deze oproep om vruchten te dragen is een voortdurende uitnodiging aan de menselijke vrijheid, zelfs als de zonde altijd om de hoek gluurt om dit oorspronkelijk goddelijke plan te ondermijnen.

Daarom komt God de mens tegemoet in Jezus Christus. Hij doet ons deelnemen aan het wonderbare gebeuren van zijn verrijzenis. Hij “verlost niet alleen de individuele persoon, maar ook de sociale relaties tussen mensen”. Paus Franciscus, Postsynodale Apostolische Exhortatie, Over de verkondiging van het Evangelie in de wereld van vandaag - Naar aanleiding van de Bisschoppensynode 2012 over de nieuwe evangelisatie, Evangelii Gaudium (24 nov 2013), 178 Hij werkt aan een nieuwe orde van sociale relaties, gefundeerd op waarheid en liefde, die vruchtbare zuurdesem kunnen zijn voor een omvorming van de geschiedenis. In die zin geeft Christus ons reeds een voorsmaak van het Rijk der Hemelen dat Hij zelf als mens op aarde is komen aankondigen en instellen.

Alhoewel de economische welvaart in de tweede helft van de twintigste eeuw wereldwijd in een nooit gekende omvang en snelheid is toegenomen, stelt men toch vast dat tegelijkertijd de ongelijkheden tussen en binnen de landen Vgl. Pauselijke Raad "Justitia et Pax", Nota, Voor een hervorming van de internationale financiële en monetaire systeem vanuit het perspectief van een overheidsinstantie in de wereldwijde competentie (24 okt 2011), 1. ORf, 24-25 oktober 2011, 6. groter zijn geworden. Veel mensen leven nog steeds in extreme armoede. De recente financiële crisis had een gelegenheid kunnen zijn om een nieuwe economie te ontwikkelen met meer aandacht voor ethische principes en voor een nieuwe reglementering van de financiële activiteiten door de aspecten van grove uitbuiting en speculatie weg te werken en de dienst aan de reële economie te erkennen. Ook al waren er op verschillende niveaus veel positieve inspanningen die erkenning en waardering verdienen, toch werden de verouderde criteria die de wereld blijven beheersen niet herdacht. Vgl. Paus Franciscus, Encycliek, 'Wees geprezen' - over de zorg voor het gemeenschappelijke huis, Laudato Si' (24 mei 2015), 189 Integendeel, het antwoord lijkt veeleer op een terugkeer naar een oppervlakkig, kortzichtig egoïsme, dat geen rekening houdt met het algemeen welzijn en helemaal niet geïnteresseerd is in de creatie en verdeling van rijkdom en in de eliminatie van de huidige uitgesproken ongelijkheden.

Wat op het spel staat is het authentieke welzijn van het grootste deel van de bevolking van onze planeet die het gevaar loopt steeds meer “uitgesloten en gemarginaliseerd” Paus Franciscus, Postsynodale Apostolische Exhortatie, Over de verkondiging van het Evangelie in de wereld van vandaag - Naar aanleiding van de Bisschoppensynode 2012 over de nieuwe evangelisatie, Evangelii Gaudium (24 nov 2013), 53 te worden van de vooruitgang en de reële welstand, terwijl een minderheid onverschillig blijft tegenover het lot van de meerderheid en de immense bronnen en rijkdommen exploiteert en voor zichzelf houdt. Het is daarom tijd om de aandacht opnieuw op het authentiek menselijke te richten, de horizon van de geest en het hart te verruimen en vertrouwvol de eisen van de waarheid en het goede te erkennen, zonder dewelke ieder sociaal, politiek en economisch systeem uiteindelijk tot mislukking en implosie gedoemd is. Wat almaar duidelijker wordt, is dat egoïsme niet loont, maar uiteindelijk iedereen een te hoge prijs doet betalen. Als wij het echte welzijn van allen willen, dan mogen we niet vergeten dat ‘geld moet dienen en niet regeren!’. Paus Franciscus, Postsynodale Apostolische Exhortatie, Over de verkondiging van het Evangelie in de wereld van vandaag - Naar aanleiding van de Bisschoppensynode 2012 over de nieuwe evangelisatie, Evangelii Gaudium (24 nov 2013), 58 Daarom is het de plicht van bekwame en verantwoordelijke leidinggevenden om nieuwe economische en financiële systemen te ontwikkelen waarvan de regels en voorschriften de vooruitgang van het algemeen welzijn en het respect voor de menselijke waardigheid beogen door de eerbiediging van de sociale leer van de Kerk. Met dit document wil de Congregatie voor de Geloofsleer, wiens bevoegdheid ook morele kwesties omvat, in samenwerking met het Dicasterie voor de Bevordering van de Integrale Menselijke Ontwikkeling, enkele fundamentele overwegingen en referentiepunten ter ondersteuning van deze ontwikkeling en verdediging van de menselijke waardigheid Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Verklaring, Over de godsdienstvrijheid - Het recht van de persoon en van de gemeenschappen op sociale en burgerlijke vrijheid in godsdienstige aangelegenheden, Dignitatis Humanae (7 dec 1965), 14, voorleggen.

Bijzonder groot lijkt de nood aan een ethische reflectie over bepaalde aspecten van financiële transacties die los van de juiste antropologische en morele fundamenten niet alleen duidelijke misbruiken en ongerechtigheden als gevolg hebben maar ook systeemcrisissen van mondiale omvang kunnen veroorzaken. Deze onderscheiding wordt aan alle mannen en vrouwen van goede wil aangeboden.