De synodevaders hebben terecht benadrukt dat het noodzakelijk is een positieve beschrijving van de roeping en de zending van de lekengelovigen te formuleren en voor te houden door de studie van het Tweede Vaticaans Concilie te verdiepen in het licht zowel van de jongste documenten van het leergezag als van de ervaring in het leven zelf van de Kerk onder leiding van de Heilige Geest Vgl. Bisschoppensynodes, Propositiones n.a.v. de 10e Bisschoppensynode over de Leken (30 okt 1987), 3.

Bij het geven van een antwoord op de vraag “wie de lekengelovigen zijn” heeft het Concilie de vroegere verklaringen die overwegend negatief waren, overwonnen. Het heeft zich opengesteld voor een beslist positieve visie en zijn fundamentele bedoeling duidelijk gemaakt door te verzekeren dat de lekengelovigen volledig tot de Kerk en haar mysterie behoren, en door het bijzondere karakter te bevestigen van hun eigen roeping, die speciaal hierin ligt “dat zij het Rijk van God zoeken juist door de tijdelijke aangelegenheden te behartigen en volgens de wil van God te regelen” 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk, Lumen Gentium (21 nov 1964), 31 De constitutie 2e Vaticaans Concilie - Constitutie
Lumen Gentium
Over de Kerk
(21 november 1964) beschrijft de leken als volgt: “Onder de naam leken verstaan wij hier alle christengelovigen buiten de leden van het wijdingspriesterschap en van de door de Kerk erkende religieuze staat; de christengelovigen namelijk die, door het doopsel in Christus ingelijfd, tot volk van God opgericht en aan het priesterlijk, profetisch en koninklijk ambt van Christus op de hun eigen wijze deelachtig zijn en dientengevolge voor hun deel de zending van het hele christenvolk in de Kerk en in de uitoefenen” 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk, Lumen Gentium (21 nov 1964), 31.

Reeds Pius XII heeft gezegd: “De gelovigen, de leken om nauwkeuriger te zijn, bevinden zich in de meest vooruitgeschoven linie van het leven van de Kerk; door hen is de Kerk het vitale beginsel van de menselijke maatschappij. Daarom moeten speciaal zij er zich steeds duidelijker van bewust zijn dat zij niet slechts tot de Kerk behoren maar de Kerk zijn, d.w.z. de gemeenschap van de gelovigen op aarde onder de leiding van het algemene hoofd, de Paus, en van de bisschoppen samen met hem. Zij zijn de Kerk...” Paus Pius XII, Toespraak, Tot de nieuwe kardinalen (20 feb 1946).

Volgens het Bijbelse beeld van de wijngaard zijn de leken, zoals alle leden van de Kerk, ranken die geworteld zijn in Christus, de ware wijnstok, en door Hem levend en levengevend worden gemaakt.

De inlijving in Christus door middel van het geloof en van de sacramenten van de christelijke initiatie is de eerste wortel die de oorsprong is van de nieuwe conditie van de christen in het mysterie van de Kerk, diens diepste “fysionomie” vormt en ten grondslag ligt aan alle roepingen en de dynamiek van het christelijke leven van de lekengelovigen: in Jezus Christus, gestorven en verrezen, wordt de gedoopte een “nieuwe schepping” (Gal. 6, 15)(2 Kor. 5, 17), een schepsel dat gezuiverd is van de zonde en geheiligd door de genade.

Alleen zo, door te begrijpen welke mysterieuze rijkdom God in het heilig doopsel aan de christen geeft, is het mogelijk de “figuur” van de lekengelovige af te tekenen.