H. Paus Johannes Paulus II - 30 december 1988
De daadwerkelijke erkenning van de persoonlijke waardigheid van iedere mens eist de eerbiediging, de verdediging en de bevordering van de rechten van de mens.
Het gaat om natuurlijke, universele en onschendbare rechten: niemand, noch de enkeling, noch de groep noch de autoriteit noch de staat, kan ze wijzigen en nog minder elimineren, want deze rechten komen van God zelf.
De onschendbaarheid van de persoon, welke weerspiegeling is van de absolute onschendbaarheid van God zelf, vindt haar eerste en fundamentele uitdrukking in de onschendbaarheid van het menselijk leven. In het algemeen spreken over de mensenrechten – zoals bij voorbeeld over het recht op gezondheid, huisvesting, werk, gezin en cultuur-, wat overigens terecht geschiedt, is geheel vals en bedrieglijk als men niet met de grootste vastberadenheid het recht op leven verdedigd dat het eerste en oorspronkelijke recht is en de voorwaarde voor alle andere rechten van de mens.
De Kerk heeft zich nooit neergelegd bij alle schendingen die het recht op leven dat ieder mens bezit, ondergaan heeft en voortdurend ondergaat, zowel door enkelingen als door overheden. Degene die dit recht bezit is de mens in iedere fase van zijn ontwikkeling, vanaf de ontvangenis tot aan de natuurlijke dood, en in alle omstandigheden, van gezondheid of ziekte, van integriteit of handicap, van rijkdom tot armoede. Het Tweede Vaticaans Concilie verkondigt openlijk :
”Al wat verder tegen het leven zelf ingaat, zoals alle soorten van moord, uitroeiing, abortus, euthanasie en vrijwillige zelfmoord; al wat de integriteit van de menselijke persoon aantast, zoals verminking, lichamelijke en geestelijke foltering, pogingen om de mens psychisch in zijn macht te krijgen; al wat een belediging is voor de menselijke waardigheid, zoals onmenselijke levensvoorwaarden, willekeurige arrestaties, deportaties, slavernij, prostitutie, handel in meisjes en minderjarigen; schandelijke arbeidsvoorwaarden, waarbij de arbeiders als louter winstwerktuigen worden behandeld en niet als vrije en verantwoordelijke personen: dit alles en andere dergelijke dingen zijn onmiskenbaar schandelijk. Ze zijn een aantasting van de menselijke beschaving en zij werpen meer een smet op hen die zich zo gedragen dan op hen die het onrecht hebben te verdragen. En ze zijn volledig in tegenspraak met de eer van de Schepper” 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk in de wereld van deze tijd, Gaudium et Spes (7 dec 1965), 27.
Al hebben allen de zending en de verantwoordelijkheid voor de erkenning van de persoonlijke waardigheid van iedere mens en voor de verdediging van het recht op leven, toch zijn sommige lekengelovigen daartoe geroepen om een bijzondere reden: het zijn ouders, de opvoeders, de gezondheidswerkers en allen die de economische en politieke macht in handen hebben.
In de liefderijke en edelmoedige ontvangst van ieder menselijk leven, vooral als het zwak of ziek is, beleeft de Kerk nu een fundamenteel moment van haar zending, welke des te meer noodzakelijk is naarmate een “cultuur van de dood” meer gaat overheersen. Want de Kerk geloofd
“vast dat het menselijk leven, ook al is het zwak of ziek, altijd een schitterende gave is van de God goedheid.
Tegenover het pessimisme en het egoïsme die de wereld verduisteren, staat de Kerk aan de kant van het Leven; zij weet in ieder menselijk leven de glans te ontdekken van dat “ja”, van dat “Amen” dat Christus zelf is. Vgl. 2 Kor. 1, 9 Vgl. Openb. 3, 14 . Tegenover het “nee” dat de wereld binnendringt en neerdrukt, stelt zij dit levende “ja” en verdedigt zij op deze manier de mensen en de wereld tegen degenen die het leven belagen en aantasten” H. Paus Johannes Paulus II, Postsynodale Apostolische Exhortatie, Over de taken van het christelijk gezin in de wereld van deze tijd, Familiaris Consortio (22 nov 1981), 30.
Het is de taak van de lekengelovigen die door roeping of beroep meer onmiddellijk betrokken zijn bij de ontvangst van het leven om het “ja” van de Kerk tot het menselijk leven concreet en krachtdadig te maken.
Nieuwe mogelijkheden en verantwoordelijkheden hebben zich nu geopend op de grenzen van het menselijk leven door de enorme ontwikkeling van de biologische en medische wetenschappen, samen met het verrassende technologische vermogen: de mens is nu inderdaad in staat om het menselijke leven in zijn begin en eerste stadia van ontwikkeling niet alleen te "observeren" maar ook te "manipuleren".
Het zedelijk geweten van de mensheid mag niet onwetend of onverschillig blijven tegenover de gigantische stappen die gezet zijn door een technologische macht welke steeds meer en dieper de dynamiek beheerst die de procreatie en de eerste fasen van de ontwikkeling van het menselijk leven leidt. Op dit gebied lijkt de wijsheid nu wellicht meer dan ooit het enige reddingsanker, opdat de mens in het wetenschappelijke onderzoek en de toepassing ervan steeds met intelligentie en liefde mag handelen, door namelijk de onschendbare persoonlijke waardigheid van iedere mens vanaf het eerste ogenblik van zijn bestaan te respecteren en zelfs te vereren. Dit gebeurt als wetenschap en techniek zich met geoorloofde middelen inspannen voor de verdediging van het leven en de verzorging van de ziekte vanaf het begin en daarentegen omwille van de waardigheid van het onderzoek zelf ingrepen afwijzen die het genetische erfgoed van het individu van het menselijke geslacht blijken te verstoren Vgl. Congregatie voor de Geloofsleer, Over het beginnend menselijk leven en waardigheid van de voortplanting, Donum Vitae (22 feb 1987).
De lekengelovigen die om diverse redenen en op verschillende niveaus werkzaam zijn in wetenschap en techniek als ook in het medische, sociale, wetgevende of economische milieu, moeten moedig de “uitdaging” aannemen die gesteld wordt door de nieuwe problemen van de bio-ethiek. Zoals de synodevaders gezegd hebben,
“ moeten de christengelovigen hun verantwoordelijkheden niet als haar slaven. (.....) In het perspectief van die morele ‘uitdaging” die door de nieuwe en reusachtige technologische kracht zullen worden opgeroepen, en niet alleen de fundamentele mensenrechten, maar ook het biologische wezen van de menselijke soort zelf op het spel zetten, wordt dit van het allergrootste belang: dat de christenen-leken – met behulp van de hele Kerk zich toeleggen op de zware taak de cultuur weer te doen terugkeren naar de beginselen van een authentieke menselijkheid, opdat de bevordering en de bescherming van de mensenrechten een dynamisch en veilig fundament kunnen vinden in het diepste wezen van de mens; in dat wezen namelijk dat de evangelische verkondiging aan de mensen heeft geopenbaard” Bisschoppensynodes, Propositiones n.a.v. de 10e Bisschoppensynode over de Leken (30 okt 1987), 36
Tegenover het verschijnsel van de concentratie van de macht en op de eerste plaats van de technologische macht is nu de waakzaamheid van allen dringend geboden. Want deze concentratie neigt naar de manipulatie niet slechts van het biologische wezen maar ook van de inhoud van het geweten zelf van de mensen en van hun levenswijzen, waardoor zij de discriminatie en de uitsluiting van gehele volkeren verergert.
