Wij begrijpen tenslotte op een zeer armzalige wijze de waarheid die wij van de Heer krijgen. En met nog meer moeite slagen wij erin deze tot uitdrukking te brengen. Daarom mogen wij niet pretenderen dat onze wijze van het verstaan hiervan ons machtigt een strikte controle uit te oefenen op het leven van anderen. Ik wil eraan herinneren dat er in de Kerk legitiem verschillende wijzen naast elkaar bestaan van het interpreteren van veel aspecten van de christelijke leer en het christelijk leven, die in hun verscheidenheid

“beter de zeer rijke schat van het Woord helpen verduidelijken”.

Zeker,

“aan allen die dromen van een monolithische, door allen verdedigde leer zonder nuances, kan dit een onvolmaakte versnippering schijnen”. Paus Franciscus, Postsynodale Apostolische Exhortatie, Over de verkondiging van het Evangelie in de wereld van vandaag - Naar aanleiding van de Bisschoppensynode 2012 over de nieuwe evangelisatie, Evangelii Gaudium (24 nov 2013), 40

Daarom juist hebben enkele gnostische stromingen de zo concrete eenvoud van het Evangelie veracht en geprobeerd de trinitaire en mens geworden God te vervangen door een hogere Eenheid, waarin de rijke veelzijdigheid van onze geschiedenis verdween.

In werkelijkheid “is” de leer, of beter ons begrip en onze uitdrukking hiervan

“niet een gesloten systeem, zonder een dynamiek die in staat is vragen, twijfels, vraagtekens op te roepen”,

en

“de vragen van ons volk, zijn leed, zijn gevechten, zijn dromen, zijn strijd, zijn zorgen hebben een hermeneutische waarde die wij niet mogen negeren, als wij het principe van de menswording serieus willen nemen. Zijn vragen helpen ons aan onszelf vragen te stellen, zijn vraagtekens stellen vragen aan ons”. Paus Franciscus, Boodschap, Videoboodschap aan het internationale theologiecongres van de Pauselijke Katholieke Universiteit van Argentinië (3 sept 2015). AAS 107 (2015), 980.

Vaak heeft er een gevaarlijke verwarring plaats: geloven dat wij, daar wij iets weten of het kunnen uitleggen met een bepaalde logica, al heilig zijn, volmaakt, beter dan de “onwetende massa”. De heilige Johannes Paulus II waarschuwde allen die in de Kerk de mogelijkheid hebben van een hogere vorming, voor de verleiding

“een zeker superioriteitsgevoel ten opzichte van de andere gelovigen” H. Paus Johannes Paulus II, Postsynodale Apostolische Exhortatie, Over het gewijde leven en zijn zending in de Kerk en de wereld, Vita Consecrata (25 mrt 1996), 38

te ontwikkelen. In werkelijkheid zou echter wat wij denken te weten, altijd een reden moeten zijn om beter te beantwoorden aan Gods liefde, omdat

“men leert om te leven: theologie en heiligheid horen onverbrekelijke bij elkaar”. Paus Franciscus, Brief, Aan de Groot-Kanselier van de Pauselijke Katholieke Universiteit van Argentinië b.g.v. het eeuwfeest van de theologische faculteit (3 mrt 2015). L’Osservatore Romano, 9-10 maart 2015, 9-10 maart 2015, p. 6.

Toen de heilige Franciscus van Assisi zag dat enkelen van zijn leerlingen de leer onderrichtten, wilde hij de verleiding van het gnosticisme vermijden. Daarom schreef hij aldus aan de heilige Antonius van Padua:

“Ik vind het fijn dat je de heilige theologie onderricht aan de broeders, als je bij dat werk maar niet de geest van gebed en devotie uitblust”. H. Franciscus van Assisi, Brief aan broeder Antonius. 2, FF 251

Hij erkende de verleiding de christelijke ervaring te veranderen in een geheel van hersenspinsels die ons uiteindelijk verwijderen van de frisheid van het Evangelie. De heilige Bonaventura wees van zijn kant erop dat de ware christelijke wijsheid nooit gescheiden mag worden van de barmhartigheid jegens de naaste:

“De grootste wijsheid die er kan bestaan, is op vruchtbare wijze verdelen wat men bezit en wat men ontvangen heeft, uit te delen. . [...] Daarom, zoals de barmhartigheid vriendin is van de wijsheid, zo is de hebzucht haar vijand”. H. Bonaventura, Collationes de septem donis Spiritus Sancti. 9, 15 “Er zijn activiteiten die, wanneer zij gepaard gaan met beschouwing, deze niet verhinderen, maar begunstigen, zoals de werken van barmhartigheid en vroomheid”. H. Bonaventura, Commentaar op boek V van de Sententiae Petrus Lombardi, Commentaria in V librum Sententiarum Petri Lombardi,. 37, 1, 3, ad 6.