Paus Franciscus - 7 februari 2018
Dierbare broeders en zusters, goedendag!
We gaan verder met de catechese over de Heilige Mis. We waren bij de Lezingen aanbeland.
De dialoog van God en zijn volk, die zich in de Mis ontplooit in de Liturgie van het Woord, bereikt zijn hoogtepunt in de verkondiging van het Evangelie. Dit wordt voorafgegaan door de zang van het Alleluja – of, in de Veertigdagentijd, een andere tussenzang – “waarmee de samengekomen gelovigen de Heer die in het Evangelie tot hen zal spreken, ontvangen” Congregatie voor de Eredienst en de Sacramenten, Algemeen Statuut van het Romeins Missaal - Editio typica tertio 2002 / emendata 2008, Institutio Generalis Missalis Romani (18 mrt 2002), 62 Zoals de geheimen van Christus de hele Bijbelse openbaring belichten, zo is het Evangelie in de Dienst van het Woord het licht dat de Bijbelteksten helpt verstaan die er aan voorafgaan, zowel die van het Oude als die van het Nieuwe Testament. Want “ Christus is het centrum en de volheid van heel de Schrift en van heel de dienst van het Woord”. Congregatie voor de Eredienst en de Sacramenten, Ordening voor de lezingen van de Mis - Editio typica altera, Ordo Lectionum Missae (21 jan 1981), 5 Altijd is Jezus Christus het centrum. Altijd.
Om die reden onderscheidt de liturgie het Evangelie van de andere lezingen en besteedt er bijzondere eer en verering aan. Vgl. Congregatie voor de Eredienst en de Sacramenten, Algemeen Statuut van het Romeins Missaal - Editio typica tertio 2002 / emendata 2008, Institutio Generalis Missalis Romani (18 mrt 2002), 60.134 De lezing ervan is voorbehouden aan de gewijde bedienaar, die de lezing afsluit met het kussen van het boek; bij de lezing staat men recht en bekruist voorhoofd, lippen en borst; kaarsen en wierook vereren Christus die door de lezing van het Evangelie zijn werkdadig woord laat weerklinken. Door deze tekenen herkent de gemeenschap de aanwezigheid van Christus die tot haar “het goede nieuws” richt dat bekeert en verandert. Wat gebeurt is een rechtstreekse aanspraak; Dat blijkt uit de acclamaties bij de lezing: “Glorie zij U, Heer” en “Lof zij U, Christus”. N.v.d.r.: vertaling van de acclamaties naar het Klein Missaal, NRL 2014 We staan recht om naar het Evangelie te luisteren want het is Christus die spreekt. We zijn aandachtig want het is een rechtstreeks gesprek. Het is de Heer die tot ons preekt.
Met andere woorden, in de Mis lezen we het Evangelie niet om te weten hoe de dingen gebeurd zijn, maar we luisteren naar het Evangelie om bewust te worden van wat Jezus ooit gezegd en gedaan heeft. Het gaat om een levend woord. Het Woord dat Jezus in het Evangelie spreekt is levend en raakt mijn hart. Daarom is het zo belangrijk het Evangelie te beluisteren met open hart, omdat het een levend Woord is. De heilige Augustinus schrijft: “Het Evangelie is de mond van Christus. Hij heerst in de hemel en houdt niet op te spreken op aarde“ H. Augustinus, Preken, Sermones. 85 Vgl. H. Augustinus, In Iohannis Evangelium Tractatus. XXX,I Als het waar is dat in de liturgie “Christus nog steeds zijn blijde boodschap verkondigt” 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de heilige liturgie, Sacrosanctum Concilium (4 dec 1963), 33, volgt daaruit dat wij, wanneer we de Mis bijwonen, Hem een antwoord moeten geven. We beluisteren het Evangelie en moeten met ons leven een antwoord geven.
Om zijn boodschap te laten doordringen gebruikt Christus ook het woord van de predikant die, na het Evangelie, de homilie houdt. Vgl. Congregatie voor de Eredienst en de Sacramenten, Algemeen Statuut van het Romeins Missaal - Editio typica tertio 2002 / emendata 2008, Institutio Generalis Missalis Romani (18 mrt 2002), 65-66 Vgl. Congregatie voor de Eredienst en de Sacramenten, Ordening voor de lezingen van de Mis - Editio typica altera, Ordo Lectionum Missae (21 jan 1981), 24-27 Zoals het Tweede Vaticaans Concilie sterk aanbeveelt, is de homilie een deel van de liturgie 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de heilige liturgie, Sacrosanctum Concilium (4 dec 1963), 52 en geen gelegenheidstoespraak - ook geen catechese zoals ik nu geef – ook geen conferentie of een les. De homilie is iets anders. Wat is de homilie? Het is “het meest verheven moment van de dialoog tussen God en zijn volk” Paus Franciscus, Postsynodale Apostolische Exhortatie, Over de verkondiging van het Evangelie in de wereld van vandaag - Naar aanleiding van de Bisschoppensynode 2012 over de nieuwe evangelisatie, Evangelii Gaudium (24 nov 2013), 137 zodat die realiteit wordt in het leven. De ware uitleg van het Evangelie dat is ons heilig leven!! Het Woord van de Heer voltooit zijn weg door in ons vlees te worden, door zich te vertalen in werken, zoals dat gebeurd is bij Maria en bij de heiligen. Herinnert jullie wat ik vorige keer heb gezegd: het Woord van de Heer komt binnen langs de oren, bereikt het hart en beweegt de handen tot goede werken. De homilie volgt het Woord van de Heer en legt dezelfde weg af om ons te helpen dat het Woord van de Heer de handen beweegt via het hart.
Het thema van de homilie heb ik reeds behandeld in de Exhortatie Paus Franciscus - Postsynodale Apostolische Exhortatie
Evangelii Gaudium
Over de verkondiging van het Evangelie in de wereld van vandaag - Naar aanleiding van de Bisschoppensynode 2012 over de nieuwe evangelisatie
(24 november 2013) waar ik eraan herinnerd heb dat de liturgische context “vereist dat door de predicatie, de gemeenschap en ook de predikant op weg worden gezet naar een communio met Christus in de eucharistie die het leven omvormt.” Paus Franciscus, Postsynodale Apostolische Exhortatie, Over de verkondiging van het Evangelie in de wereld van vandaag - Naar aanleiding van de Bisschoppensynode 2012 over de nieuwe evangelisatie, Evangelii Gaudium (24 nov 2013), 138
Wie de homilie houdt, moet zijn dienstwerk goed vervullen. Wie preekt, priester diaken of bisschop, bewijst aan allen die de Mis bijwonen een echte dienst. Maar ook zij die toehoren, moeten hun deel doen. Vooreerst door de nodige aandacht te schenken, dat wil zeggen: de gepaste innerlijke houding aan te nemen, zonder subjectieve vooroordelen, wetende dat elke predikant goede kanten heeft en grenzen. Soms is er door de lengte van de homilie of door de wanorde ervan of haar onbegrijpbaarheid reden om zich te vervelen. Andere keren echter is een vooroordeel de hinderpaal. Wie preekt moet goed beseffen dat hij geen eigen zaak staat te doen. Prediken betekent stem geven aan Jezus, men preekt het Woord van Jezus. Een homilie moet goed voorbereid zijn en kort, kort! Eens vertelde mij een priester dat zijn vader, toen hij bij zijn ouders op bezoek was, hem zei: “Weet je, ik ben blij. Samen met mijn vrienden hebben we een kerk gevonden waar ze geen homilie houden!” Vaak zien we het gebeuren dat men tijdens de homilie indommelt, anderen beginnen te kletsen of gaan buiten om te roken... Laat daarom de homilie kort zijn maar goed voorbereid. Beste priesters, diakens, bisschoppen, hoe bereidt men de homilie voor? Hoe voorbereiden? Door te bidden, door het Woord van God te bestuderen en door een heldere en korte samenvatting te maken. Niet langer dan 10 minuten, alstublieft. Tot besluit kunnen we zeggen dat in de dienst van het Woord, bij middel van het Evangelie en de homilie, God met zijn volk dialogeert. Het volk luistert naar Hem met aandacht en eerbied. Tegelijkertijd weet het Hem aanwezig en werkzaam. Dus, wanneer we luisteren naar “het goede nieuws” zullen we erdoor bekeerd en veranderd worden zodanig dat we in staat zijn onszelf en de wereld te veranderen. Waarom? Omdat de Blijde Boodschap, het Woord van God, binnenkomt door de oren, naar het hart gaat en de handen bereikt die goede werken doen.
