Als de alarmstoot van een trompet deed dit energiek Paus Pius XI - Encycliek
Mit brennender Sorge
De Katholieke Kerk in het Duitse Rijk
(14 maart 1937) van de Paus - al te energiek, dacht toen meer dan één - geesten en gemoederen opschrikken.

Velen, ook buiten Duitsland, die tot dan toe de ogen hadden gesloten voor het onverenigbare van de nationaal-socialistische opvatting met de christelijke leer, moesten hun dwaling toegeven en erkennen.

Velen, maar niet allen! Anderen, zelfs onder de gelovigen, waren te zeer verblind door hun vooroordelen of misleid door hoop op politieke voordelen. De onmiskenbare feiten, door onze voorganger gesignaleerd, waren niet in staat hen te overtuigen, nog min- der hen er toe te brengen hun gedrag te wijzigen. Is het louter toeval, dat die streken, waar men weinig of in het geheel niet naar de encycliek Paus Pius XI - Encycliek
Mit brennender Sorge
De Katholieke Kerk in het Duitse Rijk
(14 maart 1937) heeft geluisterd, juist het zwaarst door het nationaal-socialistisch systeem zijn getroffen?

Had men toen wellicht met geschikte en tijdige politieke maatregelen eens en voorgoed de losbarsting van bruut geweld kunnen beteugelen en het Duitse volk in staat kunnen stellen zich los te maken uit de greep, die het gevangen hield? Had men aldus Europa en de wereld voor die onmetelijke zee van bloed kunnen bewaren? Niemand zal het wagen daarover met zekerheid een oordeel te geven. Maar in ieder geval zal dan toch niemand aan de Kerk kunnen verwijten, dat zij de ware aard van de nationaalsocialistische beweging en het gevaar, waaraan zij de christelijke beschaving blootstelde, niet tijdig heeft ontmaskerd en gebrandmerkt.

"Wie het ras, of het volk, of de staat, of de staatsvorm, de dragers van de staatsmacht of andere fundamentele waarden van de menselijke gemeenschapsvorming... tot de hoogste norm van alle waarden, ook van de godsdienstwaarden maakt en in afgoderij vergoddelijkt, die verwringt en vervalst de door God geschapen en door God gewilde orde der dingen." Paus Pius XI, Encycliek, De Katholieke Kerk in het Duitse Rijk, Mit brennender Sorge (14 mrt 1937), 12

Deze uitspraak van de encycliek geeft volledig de grondige tegenstelling aan tussen de nationaal-socialistische staat en de katholieke Kerk. Toen het zover was gekomen, kon de Kerk - wilde ze niet in haar zending te kort komen - er niet meer buiten, stelling te nemen ten aanschouwen van heel de wereld. Door die daad echter werd de Kerk eens te meer een "teken van tegenspraak" (Lc. 2, 34), ten overstaan waarvan de verschillende groepen zich in twee tegenover elkaar staande kampen gingen splitsen.

De Duitse katholieken erkenden eensgezind, mogen we wel zeggen, dat de encycliek Paus Pius XI - Encycliek
Mit brennender Sorge
De Katholieke Kerk in het Duitse Rijk
(14 maart 1937) licht, leiding, troost en bemoediging had gebracht aan allen, die de godsdienst van .Christus ernstig namen en consequent in praktijk brachten. Van de kant van de veroordeelde partij echter kon de reactie niet uitblijven en inderdaad was juist het jaar 1937 voor de katholieke Kerk in Duitsland een jaar van onmenselijk leed en verschrikkelijke stormen.

De grote politieke gebeurtenissen van de volgende twee jaren en de oorlog daarna hebben de vijandige gezindheid van het nationaal-socialisme tegen de Kerk in genen dele getemperd. Deze vijandigheid uitte zich tot in de laatste maanden toen zijn aanhangers nog de illusie hadden om terstond na de militaire overwinning voor goed met de Kerk te kunnen afrekenen. Gezagvolle en onbetwistbare getuigenissen hadden ons over deze plannen ingelicht, die trouwens zichzelf reeds verrieden door de telkens nieuwe en altijd meer vijandige maatregelen tegen de katholieke Kerk in Oostenrijk, Elzas-Lotharingen en bovenal in die gebieden van Polen, die reeds tijdens de oorlog bij het oude Reich waren ingelijfd; alles werd daar getroffen, vernietigd d.w.z. alles, wat onder het bereik lag van uitwendig geweld.