18 november 1965
Omtrent de wereld heeft God onze bedoeling: dat de mensen eensgezind bouwen aan de orde van het tijdelijke en haar tot steeds grotere volmaaktheid opvoeren.
Alles wat de tijdelijke orde uitmaakt, nl. de waarde van leven en gezin, de cultuur, de economie, de vakken en beroepen, de politieke instellingen, de internationale betrekkingen en dergelijke, en ook de ontwikkeling en vooruitgang van dit alles, is niet alleen een hulpmiddel voor de mens ter bereiking van zijn laatste doel, maar heeft ook waarde op zichzelf, een waarde, die God zelf in deze goederen heeft gelegd en die ze bezitten in zich en ook als onderdelen van de gehele tijdelijke orde: "God zag al wat Hij had gemaakt en het was zeer goed" (Gen. 1, 31). Deze natuurlijke waarde van de dingen krijgt een bijzonder reliëf door hun gerichtheid op de menselijke persoon tot wiens nut ze zijn geschapen. Tenslotte heeft God alles, het natuurlijke en het bovennatuurlijke, in Christus Jezus tot eenheid willen brengen, "opdat Hij in alles de eerste zou zijn" (Kol. 1, 18). Deze bestemming respecteert niet alleen de autonomie van de tijdelijke orde, haar eigen doelstellingen, wetten, hulpmiddelen en betekenis voor het welzijn van de mensheid, maar vervolmaakt ze zelfs in haar bestaan en in haar eigen voortreffelijkheid en schakelt haar tevens in in de totale roeping van de mens op aarde.
In de loop van de geschiedenis heeft men de tijdelijke dingen op ernstige wijze misbruikt, omdat de mensen tengevolge van de erfzonde vaak vervielen tot talrijke dwalingen omtrent de ware God, de natuur van de mens en omtrent de beginselen van de zedenwet. Hierdoor raakten het levensgedrag en de menselijke instellingen in verval en werd de menselijke persoon zelf niet zelden neergehaald. Ook in onze tijd zijn er velen, die in hun overdreven vertrouwen in de vooruitgang van de natuurwetenschappen en de techniek, komen tot een soort verafgoding van het tijdelijke en eerder de slaaf ervan zijn dan de meester. Op heel de Kerk rust de plicht, de mensen het vermogen bij te brengen om de gehele orde van het tijdelijke juist in te richten en haar door Christus op God te oriënteren. En de bisschoppen moeten duidelijk de beginselen uiteen zetten omtrent het doel van de schepping en omtrent het gebruik maken van de wereld; zij moeten hun de morele en geestelijke steun geven voor de opbouw van de tijdelijke orde in Christus. Wat de leken betreft, zij moeten de opbouw van de opbouw van de tijdelijke orde als hun karakteristieke taak op zich nemen en hierbij, verlicht door het Evangelie, in de geest van de Kerk en met christelijke liefde, een rechtstreekse en concrete activiteit ontplooien. Als burgers moeten zij samenwerken met de andere burgers volgens hun specifieke bekwaamheid en met eigen verantwoordelijkheid. Overal en in alles moeten zij de gerechtigheid van het koninkrijk Gods zoeken. De tijdelijke orde moet zó worden opgebouwd, dat ze beantwoordt aan de hogere beginselen van het christelijke leven met volledig behoud van haar eigen wetten, waarbij men dient te streven naar aanpassing aan de variërende omstandigheden van tijd, plaats en bevolking. Onder de werken van dit apostolaat neemt de sociale actie van de christenen een heel bijzondere plaats in, en het Concilie verlangt, dat deze zich in onze tijd uitstrekt tot heel het gebied van het tijdelijke, ook tot de cultuur. Vgl. Paus Leo XIII, Encycliek, Over kapitaal en arbeid, Rerum Novarum (15 mei 1891), 14 Vgl. Paus Pius XI, Encycliek, Over de aanpassing van de sociale orde, Quadragesimo Anno (15 mei 1931), 41-43 Vgl. Paus Pius XII, Radiotoespraak, Op het Hoogfeest van Pinksteren ter gelegenheid van de vijftigste verjaardag van Rerum Novarum, La Solennità (1 juni 1941), 5
