Zoeken in kerkelijke documenten en berichten

Ofschoon nu particuliere verenigingen haar bestaan leiden in de staat en als het ware even zo vele delen er van uitmaken, toch kan de staat in het algemeen en uiteraard haar bestaan niet verhinderen. Van nature immers bezit de mens het recht, om particuliere verenigingen op te richten; welnu, de staat is ingesteld tot bescherming, niet tot vernietiging van het natuurrecht. En als hij het oprichten van verenigingen onder de burgers zou verbieden, zou hij tegen zichzelf ingaan, omdat de staat zelf evenzeer als de particuliere verenigingen aan hetzelfde beginsel zijn oorsprong ontleent, dat nl. de mens van nature aaneensluiting zoekt.

Soms kunnen zich omstandigheden voordoen, dat de wet met recht dit soort verenigingen verbiedt: wanneer zij bijv. krachtens haar instelling een doel beogen, dat klaarblijkelijk in strijd is met de goede zeden, de rechtvaardigheid of de veiligheid van de staat. In deze gevallen zal de staat het recht hebben de oprichting van die verenigingen te verbieden en eveneens reeds bestaande op te heffen. Evenwel moet hij hier met de grootste omzichtigheid te werk gaan, om geen inbreuk te maken op de rechten der burgers, en onder voorwendsel van het algemeen belang niets vast te stellen, wat strijdig is met de rede. In zoverre immers is men verplicht de wetten te gehoorzamen, als zij overeenstemmen met de gezonde rede en dus met de eeuwige wet Gods. ( “De menselijke wet heeft in zoverre kracht van wet, als zij overeenstemt met de gezonde rede, en dan is het ook duidelijk, dat zij een uitvloeisel is van de eeuwige wet. In zoverre zij van de gezonde rede afwijkt, wordt de wet onrechtvaardig genoemd en heeft niet het karakter van een wet, maar veeleer van een zekere gewelddadigheid”, H. Thomas van Aquino, Summa Theologiae. I-II q. XCIII, a. III ad 2)