
Paus Leo XIII - 10 januari 1890
Toch wordt de harmonie, die er tussen deze plichten bestaat, somtijds verstoord, hetzij door een noodlottige samenloop van omstandigheden, hetzij door de kwaadwilligheid van mensen. Er doen zich namelijk omstandigheden voor, waarin de staat van zijn burgers eist, wat onverenigbaar is met hetgeen de godsdienst van de christenen vraagt, en dat enkel en alleen omdat de burgerlijke overheden met de heilige rechten van de Kerk geen rekening houden, of verlangen, dat deze ondergeschikt zijn aan hun wil. Daaruit ontstaat dan een conflict en dit biedt ons de gelegenheid onze moed te tonen. Beide machten immers laten zich gelden; zij geven bevelen, die onderling tegenstrijdig zijn en daarom is het onmogelijke aan beide tegelijk te gehoorzamen: “Niemand kan twee heren dienen” (Mt. 6, 24), zodat men noodzakelijk de een moet achterstellen als men de ander ter wille is. Aan wie van beiden nu de voorkeur moet gegeven worden, daaromtrent mag bij niemand enige twijfel bestaan.