De geschiedenis van een gezin is doorgroefd met crises van iedere soort, die ook een deel zijn van de dramatische schoonheid ervan. Men moet helpen te ontdekken dat een overwonnen crisis niet leidt tot een minder intense relatie, maar ervoor zorgt de wijn van de verbintenis te verbeteren, deze te laten bezinken en te laten rijpen. Men leeft niet samen om steeds minder gelukkig te zijn, maar om te leren op een nieuwe wijze gelukkig te zijn, uit te gaan van de mogelijkheden die door een nieuwe fase worden geopend. Iedere crisis houdt een leerproces in dat het mogelijk maakt de intensiteit van het leven dat men samen deelt, te vermeerderen of minstens een nieuwe zin voor de huwelijkservaring te vinden. Men mag geenszins berusten in een neergaande curve, een onvermijdelijke verslechtering, een middelmatigheid die men nu eenmaal moet verdragen. Integendeel: wanneer men het huwelijk aanvaardt als een opdracht, die inhoudt ook hindernissen te overwinnen, wordt iedere crisis ervaren als een gelegenheid om uiteindelijk samen de betere wijn te drinken. Het is goed de echtgenoten te begeleiden, opdat zij in staat zijn de crises die kunnen komen, te accepteren, de handschoen op te pakken en hieraan een plaats in het gezinsleven te geven. De ervaren en gevormde echtgenoten moeten bereid zijn anderen in deze ontdekking te begeleiden, zodat crises hen niet afschrikken of hen ertoe brengen overhaaste beslissingen te nemen. Iedere crisis verbergt goed nieuws, waarnaar men moet weten te luisteren door het gehoor van het hart te verfijnen.

Een onmiddellijke reactie is zich ten overstaan van de uitdaging van een crisis te verzetten, een defensieve houding aan te nemen, wanneer men voelt dat zij aan de eigen controle ontglipt, daar zij de ontoereikendheid van de eigen levenswijze laat zien en dat is ergerlijk. Dan gebruikt men de methode de problemen te ontkennen, ze te verbergen, hun belang te relativeren, alleen maar in te zetten op het voorbijgaan van de tijd. Dit vertraagt echter een oplossing en leidt ertoe veel energie te steken in een nutteloos verdoezelen dat de zaken alleen maar nog meer zal compliceren. De banden worden slechter en een isolement dat de intimiteit schaadt, wordt steeds sterker. In een crisis die niet onder ogen wordt gezien, is datgene wat het meest in gevaar wordt gebracht, de communicatie. Zo wordt langzamerhand degene die “de persoon die ik liefheb” was, tot “degene die altijd met mij door het leven gaat”, en vervolgens tot alleen nog maar “de vader of de moeder van mijn kinderen” en uiteindelijk tot een vreemde.

Om een crisis het hoofd te bieden is het noodzakelijk aanwezig zijn. Het is moeilijk, omdat de personen zich soms isoleren om niet hetgeen ze voelen, te tonen, zij zonderen zich af in een kleingeestige en bedrieglijke stilte. Op deze ogenblikken is het noodzakelijk ruimte te scheppen om van hart tot hart te communiceren. Het probleem is dat het op een ogenblik van crisis moeilijker wordt te communiceren, als men nooit heeft geleerd het te doen. Het is een ware kunst, die men in tijden van kalmte leert om haar in praktijk te brengen in moeilijke tijden. Men moet helpen de meest verborgen oorzaken te ontdekken in de harten van de echtgenoten en ze het hoofd te bieden als een bevalling die voorbij zal gaan en een nieuwe schat zal achterlaten. De antwoorden op de gehouden enquêtes laten zien dat in moeilijke of kritieke omstandigheden de meerderheid niet haar toevlucht neemt tot pastorale begeleiding, omdat zij deze niet voelt als begripvol, nabij, realistisch, concreet. Laten wij daarom ook trachten huwelijkscrises te benaderen met een blik die hun last van verdriet en angst niet ontkent.

Er zijn algemene crises die gewoonlijk in alle huwelijken voorkomen, zoals de crisis van het begin, wanneer men moet proberen de verschillen verenigbaar te maken en zich los te maken van de ouders; of de crisis van de komst van een kind met haar nieuwe emotionele uitdagingen; de crisis van het groot brengen van een kind, dat de gewoonten van de ouders verandert; de crisis van de adolescentie van een kind, die veel energie vereist, ouders destabiliseert en hen soms tegenover elkaar plaatst; de crisis van het “lege nest”, die het paar verplicht weer naar zichzelf te kijken; de crisis die wordt veroorzaakt door de ouderdom van de ouders van de echtgenoten, die om meer aanwezigheid, meer aandacht en moeilijke beslissingen vragen. Het zijn veeleisende situaties, die angst, schuldgevoelens, depressies of vermoeidheid teweegbrengen, die de eenheid ernstig kunnen aantasten.

Hierbij kan men dan nog optellen de persoonlijke crises die van invloed zijn op het paar en verband houden met economische, aan werk gerelateerde, affectieve, maatschappelijke, geestelijke moeilijkheden. En hierbij komen dan nog onverwachte omstandigheden die het gezinsleven kunnen veranderen en een weg van vergeving en verzoening vereisen. Op het ogenblik zelf dat men tracht een stap van vergeving te zetten, moet ieder zich in serene nederigheid afvragen of hij niet de voorwaarden heeft geschapen om de ander aan het gevaar bloot te stellen bepaalde fouten te maken. Sommige gezinnen bezwijken, wanneer de echtgenoten elkaar wederzijds beschuldigen, maar

"“de ervaring laat zien dat met een passende hulp en met de verzoenende werking van de genade een groot percentage van huwelijkscrises op voldoende wijze wordt overwonnen. Weten te vergeven en zich vergeven voelen is een fundamentele ervaring in het gezinsleven." Bisschoppensynodes, 3e Buitengewone Algemene Bisschoppensynode, Relatio Synodi - Familiesynode 2014 (18 okt 2014), 44

"De moeizame kunst van de verzoening, die de ondersteuning van de genade nodig heeft, heeft behoefte aan een edelmoedige samenwerking van verwanten en vrienden en soms ook aan externe en professionele hulp." Bisschoppensynodes, Relatio Finalis - Synode 2015 (24 okt 2015), 81

Het gebeurt steeds vaker dat, wanneer iemand voelt dat hij niet krijgt wat hij wenst, of niet wordt verwezenlijkt waarvan hij droomde, dit voldoende lijkt te zijn om een einde te maken aan een huwelijk. Op die manier zal er geen enkel huwelijk zijn dat standhoudt. Soms is een teleurstelling voldoende om te besluiten dat alles is afgelopen, een afwezigheid op een ogenblik dat men de ander nodig had, gekwetste trots of een onbepaalde angst. Er zijn situaties, eigen aan de onvermijdelijke menselijke broosheid, waaraan men een te groot emotioneel gewicht toekent, bijvoorbeeld het gevoel dat er geen volledige respons wordt gegeven, jaloezie, verschillen die tussen beiden naar voren kunnen komen, aantrekkingskracht die door anderen wordt opgewekt, nieuwe interesses die ertoe neigen van het hart bezit te nemen, fysieke veranderingen bij de partner en zoveel andere dingen die in plaats van een aanslag op de liefde een gelegenheid zijn om haar nog een keer te zoeken.

In deze omstandigheden hebben sommigen de noodzakelijke rijpheid om opnieuw voor de ander als reisgenoot te kiezen, boven de beperkingen van de relatie uit, en aanvaarden zij realistisch dat de ander niet aan alle gekoesterde dromen kan voldoen. Zij vermijden het zich te beschouwen als de enige martelaren, waarderen de kleine en beperkte mogelijkheden die het leven in het gezin hun biedt en richten zich erop de huwelijksband te versterken op een wijze die tijd en inspanning zal vragen. Zij erkennen immers in wezen dat iedere crisis als het ware een nieuw “ja” is, dat het mogelijk maakt dat de liefde opnieuw wordt geboren, versterkt, veranderd, gerijpt, verlicht. Uitgaande van een crisis heeft men de moed de diepe wortels te zoeken van wat er gebeurt, opnieuw over de fundamentele afspraken te onderhandelen, een nieuw evenwicht te vinden en samen een nieuwe fase te doorlopen. Met deze houding van voortdurende openheid kan men het hoofd bieden aan zoveel moeilijke situaties! In ieder geval ontdekken wij vandaag door te erkennen dat verzoening mogelijk is, dat

“een dienstwerk dat aan degenen gewijd is van wie de huwelijksrelatie verbroken is, bijzonder noodzakelijk blijkt te zijn.” Bisschoppensynodes, Relatio Finalis - Synode 2015 (24 okt 2015), 78