Paus Franciscus - 19 maart 2016
Wat deze voorwaarden betreft, drukt de Catechismus-Compendium
Catechismus van de Katholieke Kerk
(15 augustus 1997) zich op een besliste wijze uit:
"De toerekenbaarheid van en de verantwoordelijkheid voor een daad kunnen verminderd of zelfs opgeheven worden door onwetendheid, onoplettendheid, geweld, vrees, gewoonten, onmatige verlangens en andere fysieke of sociale factoren." Catechismus-Compendium, Catechismus van de Katholieke Kerk (15 aug 1997), 1735
In een andere paragraaf wordt opnieuw verwezen naar omstandigheden die de morele verantwoordelijkheid verzachten, en vermeldt zeer uitvoerig
"de affectieve onvolwassenheid, de macht van gewoontes, de toestand van angst of andere psychische of sociale factoren die de morele schuld kunnen verminderen, of zelfs tot een minimum terugbrengen." Catechismus-Compendium, Catechismus van de Katholieke Kerk (15 aug 1997), 2352 Congregatie voor de Geloofsleer, Verklaring over euthanasie, Iura et Bona (5 mei 1980) H. Paus Johannes Paulus II, Postsynodale Apostolische Exhortatie, Over de verzoening en boete in de zending van de Kerk in deze tijd, Reconciliatio et paenitentia (2 dec 1984), 17. In zijn kritiek op de categorie van de 'fundamentele optie'erkend Johannes Paulus II dat "ongetwijfeld kunnen er in psychologisch opzicht heel complexe en ondoorzichtige omstandigheden zijn, die van belang zijn voor het bepalen van de subjectieve toerekeningsvatbaarheid van de zondaar."
Om deze reden sluit een negatief oordeel over een objectieve situatie niet een oordeel over de toerekenbaarheid of de schuldigheid van de betrokken persoon in. Vgl. Pauselijke Raad voor Wetsteksten, Betreffende het toelaten tot de Communie van gelovigen die gescheiden zijn en hertrouwd (24 juni 2000), 2 In de context van deze overtuigingen vind ik hetgeen de synodevaders hebben willen ondersteunen, zeer gepast:
"in bepaalde omstandigheden vinden de personen het zeer moeilijk anders te handelen. Daarom is het, ook al handhaaft men een algemene norm, noodzakelijk te erkennen dat de verantwoordelijkheid ten opzichte van bepaalde handelingen of beslissingen niet in alle gevallen hetzelfde is. De pastorale onderscheiding moet zich, ook al houdt zij rekening met het juist gevormde geweten van de personen, belasten met deze situaties. Ook de gevolgen van gestelde daden zijn niet in alle gevallen dezelfde." Bisschoppensynodes, Relatio Finalis - Synode 2015 (24 okt 2015), 85
