Dierbare broeders en zusters, goeie dag

Gisteren heb ik hier in de Basiliek van Sint-Pieter de heilige Deur van het Jubeljaar van de Barmhartigheid geopend nadat ik dat al gedaan had in de kathedraal van Bangui, Centraal-Afrikaanse-Republiek. Vandaag wil ik samen met jullie nadenken over de betekenis van dit Heilig Jaar door op deze vraag te antwoorden: Waarom een Jubeljaar van de Barmhartigheid? Wat betekent dat?

De Kerk heeft nood aan dit buitengewoon gebeuren. Ik zeg niet: dit buitengewone gebeuren is goed voor de Kerk. Ik zeg: de Kerk heeft nood aan dit buitengewoon gebeuren. In deze tijd van diepgaande veranderingen wordt de Kerk geroepen haar eigen bijdrage te leveren door de tekenen van de aanwezigheid en van de nabijheid van God zichtbaar te maken. Een Jubeljaar is voor ons allen een gunstige tijd om, door de overweging van de goddelijke Barmhartigheid die elke menselijke beperking overstijgt en afstraalt op de duisternis van de zonde, meer overtuigde en efficiënte getuigen te kunnen worden.
 
Kijken naar God, de barmhartige Vader en naar de broeders die nood hebben aan barmhartigheid, betekent: de aandacht richten op de wezenlijke inhoud van het Evangelie: Jezus de vlees geworden Barmhartigheid die het grote geheim van de trinitaire liefde van God voor onze ogen zichtbaar maakt. Een Jubeljaar van de Barmhartigheid vieren is gelijk aan het opnieuw centraal stellen, in ons persoonlijk leven en in dat van onze gemeenschappen, van het eigene van het christelijk geloof, dat wil zeggen Jezus Christus, de barmhartige God.
 
Een Heilig Jaar dus om de barmhartigheid te beleven. Inderdaad, geliefde broers en zussen, dit Heilig Jaar wordt ons gegeven om in ons leven de zachte en zoete toets te ervaren van de vergiffenis van God, van zijn aanwezigheid aan onze zijde en van zijn nabijheid wanneer we ze het meest nodig hebben.

Dit Jubeljaar is met andere woorden het bevoorrechte gebeuren opdat de Kerk zou leren alleen dat te kiezen “wat aan God het meest welgevallig is”. En, “wat is God het meest welgevallig”? Zijn kinderen vergiffenis schenken, voor hen barmhartig zijn, zodat zij bekwaam worden om op hun beurt de broeders vergiffenis te schenken en zo in de wereld de fakkel van Gods barmhartigheid te laten schitteren. Dat is God het meest welgevallig. Sint Ambrosius staat, in een theologisch werk over Adam, stil bij de schepping van de wereld en stelt vast dat God elke dag, nadat iets geschapen werd – de maan, de zon of de dieren – zegt: “En God zag dat het goed was”. Maar wanneer man en vrouw gemaakt zijn, zegt de Bijbel: “God zag dat het heel goed was”. De heilige Ambrosius stelt zich de vraag: “Waarom wordt gezegd “heel goed”? Waarom is God zo blij na de schepping van man en vrouw?” Omdat er uiteindelijk iemand was aan wie Hij vergiffenis kon schenken. Dat is mooi: de vreugde van God is vergiffenis schenken, het wezen van God is barmhartigheid. Daarom moeten we in dit jaar de harten openen, zodat die liefde, die vreugde van God ons allen zou vervullen met die barmhartigheid. Het Jubeljaar zal voor de Kerk een gunstige tijd zijn als we leren kiezen voor “wat God het meest welgevallig is”, zonder te denken dat iets anders belangrijker is of meer voorrang verdient. Niet is belangrijker dan te kiezen “wat aan God welgevallig is”, dat wil zeggen zijn barmhartigheid, zijn liefde, zijn tederheid, zijn omhelzing, zijn liefkozingen!

Ook het noodzakelijke vernieuwingswerk aan de instellingen en structuren van de Kerk is een middel dat ons moet voeren tot de levendige en leven wekkende ervaring van de barmhartigheid van God, zij alleen kan er voor zorgen dat de Kerk de stad op de berg is die niet verborgen kan blijven. Vgl. Mt. 5, 14 Alleen een barmhartige Kerk schittert! Mocht het gebeuren dat we, zelfs maar één ogenblik, zouden vergeten dat de barmhartigheid dat is “wat God welgevallig is”, dan zouden al onze inspanningen nutteloos zijn, want we zouden slaven worden van onze instellingen en van onze structuren, hoe vernieuwd ze ook zouden zijn. We zouden altijd slaven zijn.

“Op sterke wijze in ons de vreugde voelen teruggevonden te zijn door Jezus, die als Goede Herder ons is komen zoeken omdat we verdwaald waren“ Paus Franciscus, Homilie, Basiliek Sint Pieter, Tijdens de Eerste Vesper van Barmhartigheidszondag (11 apr 2015), 3: dat is het doel dat de Kerk zich in dit Heilig Jaar stelt. Zo zullen we in onszelf de zekerheid versterken dat de barmhartigheid echt kan bijdragen tot het opbouwen van een meer menselijke wereld. Vooral in onze tijd, waarin vergiffenis een zeldzame gast is in het menselijk leefmilieu, wordt de oproep tot barmhartigheid dringender en wel overal: in de maatschappij, in de instellingen, op het werk en ook in het gezin.

Natuurlijk zou iemand kunnen opwerpen: “Maar, Padre, zou de Kerk in dit jaar niet meer moeten doen? Het is goed de barmhartigheid van God te overwegen, maar er zijn zoveel dringende noden”. Dat is juist, er is veel te doen, ik zelf breng het voortdurend in herinnering. Maar men mag niet vergeten dat aan de wortel van de vergetelheid van de barmhartigheid altijd de eigenliefde staat. In de wereld neemt ze de vorm aan van uitsluitend begaan te zijn met de eigen belangen, met genot en eer samen met het willen opstapelen van rijkdommen, terwijl ze zich in het leven van christenen vaak verkleedt als huichelarij en wereldsheid. Dat alles is in tegenspraak met barmhartigheid. De impulsen van de eigenliefde, die de barmhartigheid tot een vreemde maken in de wereld, zijn zo groot en zo talrijk dat we ze vaak niet meer herkennen als grenzen en als zonde. Daarom is het belangrijk te erkennen dat we zondaars zijn, om in onszelf de zekerheid over de goddelijke barmhartigheid te versterken. ”Heer ik ben zondaar, Heer ik ben zondares: kom met uw barmhartigheid”. Dat is een zeer mooi gebed. Het is een gebed dat makkelijk elke dag kan gezegd worden: ”Heer ik ben zondaar, Heer ik ben zondares: kom met uw barmhartigheid”.

Geliefde broers en zussen, ik hoop dat ieder van ons, in de loop van dit Heilig Jaar, de ervaring van de barmhartigheid van God mag hebben om zo getuigen te worden van “ wat aan Hem het meest welgevallig is”. Is het naïef te geloven dat dit de wereld kan veranderen? Ja, menselijk gesproken is het dwaas, maar “De dwaasheid van God is wijzer dan de mensen en de zwakheid van God is sterker dan de mensen” (1 Kor. 1, 25).