Paus Franciscus - 11 november 2015
Dierbare broeders en zusters, goeie dag!
Vandaag zullen we nadenken over een kenmerkende eigenschap van het gezinsleven die men vanaf de eerste levensjaren aanleert: de samenhorigheid, ofwel de houding waarbij men het goede van het leven deelt en men blij is dat te kunnen doen. Delen en leren delen is een kostbare deugd! Haar symbool, haar "icoon", is het gezin verenigd rond de huiselijke tafel. Het delen van de maaltijd - en dus naast het eten ook van de gevoelens, de verhalen, de gebeurtenissen - is een fundamentele ervaring. Bij een feest, een verjaardag, een herdenking, treft men mekaar rond de tafel. In sommige culturen is dat ook de gewoonte bij rouw, om dicht te zijn bij wie een geliefd familielid heeft verloren.
De saamhorigheid is een betrouwbare thermometer om de gezondheid van de relaties te meten: als in het gezin iets niet gaat of een wonde geslagen is, dan heeft men dat aan tafel onmiddellijk door. Een gezin dat haast nooit samen eet, of waar men aan tafel niet praat maar televisie of smartphone bekijkt, is een "weinig gezin" gezin. Wanneer aan tafel de kinderen doende zijn met computer of GSM en niet naar elkaar luisteren, dan is dat geen gezin, maar een tehuis.
Allen weten we dat het Christendom een speciale roeping tot saamhorigheid heeft. De Heer Jezus gaf graag onderricht aan tafel en vergeleek soms het Rijk van God met een feestmaaltijd. Jezus koos ook de tafel uit om aan de leerlingen zijn geestelijk testament te geven - Hij deed het tijdens het avondmaal - verdicht in het gedachtenisgebaar van zijn Offer: gave van zijn Lichaam en van zijn Bloed als voedsel en drank van heil, die de ware en duurzame liefde voeden.
In dit perspectief kan men terecht zeggen dat het gezin "thuis" is in de Mis, juist omdat het in de Eucharistie zijn ervaring binnenbrengt van samenhorigheid en deze opent voor de genade van een universele samenhorigheid, voor de liefde van God voor de wereld. Door aan de Eucharistie deel te nemen wordt het gezin behoed voor de bekoring om zich in zichzelf op te sluiten, wordt het gesterkt in de liefde en de trouw, en verruimt het de grenzen van de eigen broederlijkheid naar het hart van Christus.
In onze tijd, getekend door veel afsluitingen en teveel muren, wordt de samenhorigheid, beleefd door het gezin en verspreid door de Eucharistie, een cruciale kans. De Eucharistie en de door haar gevoede gezinnen kunnen de afsluitingen overwinnen en bruggen van onthaal en van naastenliefde bouwen. Inderdaad, de Eucharistie van een Kerk van gezinnen, bekwaam om het werkzame gist van de samenhorigheid en van de wederzijdse gastvrijheid terug te schenken, is een school van humane inclusie die niet bang is voor confrontatie! Er bestaan geen kleine, verweesde, zwakke, onbeschermde, gekwetste en ontgoochelde mensen, geen wanhopige en verlaten mensen die niet gevoed, gesterkt, beschermd en opgenomen kunnen worden door de eucharistische samenhorigheid van de gezinnen.
De herinnering aan de gezinsdeugden doet ons dat verstaan. We kenden en kennen nog altijd de wonderen die kunnen gebeuren wanneer een moeder niet alleen voor haar eigen kinderen, maar ook voor de kinderen van anderen, oog en aandacht heeft, er bijstand en zorg aan verleent. Tot voor kort volstond één moeder voor al de kleintjes van het woonerf! En ook nu nog: we weten maar al te goed welk een kracht een volk ontwikkelt wanneer de vaders bereid zijn in actie te komen om de kinderen van allen te beschermen omdat ze kinderen als een onvervreemdbaar goed beschouwen dat zij graag en met fierheid beschermen.
Vandaag vormen veel sociale omstandigheden hinderpalen voor de samenhorigheid van het gezin. Het is waar, vandaag is dat niet eenvoudig. We moeten een middel vinden om ze terug te winnen. Aan tafel spreekt men, aan tafel luistert men. Geen stilte die niet de stilte van de slotzusters is, maar de stilte van het egoïsme, wanneer ieder zijn bezigheid heeft met de televisie of de computer... en niet spreekt. Neen, geen stilte. We moeten die saamhorigheid van het gezin terugwinnen door ze aan de huidige tijd aan te passen. Het lijkt wel of samenhorigheid iets is dat men kan kopen en verkopen, maar daardoor is het iets anders. En het voedsel staat niet altijd symbool voor de eerlijke verdeling van de goederen, bekwaam om te bereiken wie geen brood en geen vriendschap heeft. In de rijke landen zijn we bereid veel geld neer te tellen voor overdreven voeding en daarna opnieuw om de overdaad te verhelpen. En deze onzinnige "zaak" leidt onze aandacht af van de echte honger, naar lichaam en ziel. Zonder samenhorigheid is er egoïsme, ieder denkt aan zichzelf. Des te meer omdat de publiciteit honger herleid heeft tot een leeg gevoel naar hapjes en tot een hang naar zoetigheid. En dat terwijl teveel broers en zussen niet aan tafel kunnen. Dat is nogal beschamend!
Kijken we naar het mysterie van het eucharistisch Banket. De Heer breekt zijn Lichaam en vergiet zijn Bloed voor alle mensen. Er bestaat echt geen enkele verdeeldheid die aan dit Offer van gemeenschap kan weerstaan; alleen een houding van valsheid, van heulen met het kwaad kan ervan uitsluiten. Gelijk welke afstand kan niet weerstaan aan de kracht van dit gebroken brood en van de vergoten wijn, Sacrament van het enige Lichaam van de Heer. Het levende en leven gevende verbond van de christelijke gezinnen, dat de alledaagse moeite en de vreugde, voorafgaat, ondersteunt en in de dynamiek van zijn gastvrijheid opneemt, werkt samen met de genade van de Eucharistie die in staat is altijd nieuwe gemeenschap te scheppen door de kracht die insluit en redt.
Zo zal het christelijk gezin de omvang van zijn ware horizon tonen, en dat is de horizon van de Kerk Moeder van alle mensen, van alle verlatenen en van de uitgestotenen, van alle volkeren. Laten we bidden dat deze saamhorigheid van het gezin mag groeien en rijpen in de genadevolle tijd van het komende Jubileum van de Barmhartigheid.
