Dierbare gezinnen, goeie avond ! 

Waartoe dient het een kaarsje aan te steken in het duister dat ons omringt? Heeft men niets anders nodig om het duister te verdrijven? Maar, kan men de duisternis overwinnen? In sommige periodes van het leven – dit leven dat ook vol wonderbare rijkdom is – dringen dergelijke vragen zich met klem op. 
Ten overstaan van de eisen van het leven, is er de bekoring zich terug te trekken, te deserteren en zich op te sluiten, misschien in de naam van voorzichtigheid en realiteitszin, en zo te vluchten voor de verantwoordelijkheid zijn deel ten einde toe bij te dragen.

Herinnert u zich de ervaring van Elia? Menselijke berekening wekt bij de profeet angst op, die hem ertoe drijft een schuilplaats te zoeken. Tegenover de bedreiging, “trachtte hij zijn leven in veiligheid te stellen (…) liep (hij) veertig dagen en nachten, tot hij de berg van God, de Horeb, bereikte. Daar ging hij een grot binnen en overnachtte er. Toen kwam het woord van Jahwe tot hem: ‘Wat doet gij hier, Elia?’” (1 Kon. 9, 3.8-9). 
Daarna zal hij op de Horeb het antwoord vinden, niet in de storm die bergen doet splijten, noch in de aardbeving en ook niet in het vuur. Gods genade verheft haar stem niet; het is een gefluister, dat allen bereikt die bereid zijn naar het suizen ervan te luisteren: God roept hen op naar buiten te komen, terug te keren in de wereld, als getuigen van Gods liefde voor de mens, opdat de wereld zou geloven … 
Met deze bries hebben wij, bijna een jaar geleden, op ditzelfde Plein, de Heilige Geest aanroepen en gevraagd dat de synodevaders – aangaande het thema van het gezin - zouden kunnen luisteren en zich met elkaar confronteren, de blik blijvend op Jezus gericht, die het laatste Woord van de Vader en van alles de leessleutel is. Vanavond kan ons gebed geen ander gebed zijn. Want, zoals patriarch Athenagoras in herinnering bracht, zonder de Heilige Geest is God ver, blijft Christus in het verleden, wordt de Kerk een gewone organisatie, verandert autoriteit in dominantie, zending in propaganda, eredienst in evocatie, het christelijk handelen in een slavenmoraal.

Laten wij daarom bidden dat de synode die morgen begint, de ervaring van huwelijk en gezin weet terug te brengen tot een afgewerkt beeld van de mens; dat de synode al wat mooi, goed en heilig is in het gezin zou erkennen, waarderen en aanbieden; dat de synode de kwetsbare situaties ter harte zou nemen die het gezin beproeven: armoede, oorlog, ziekte, rouw, gekwetste en ontbonden relaties waaruit onbehagen, wrevel en breuk voortkomen; dat de synode die gezinnen, en ook alle gezinnen in herinnering brengt dat het Evangelie een Blijde Boodschap blijft van waaruit men terug kan vertrekken. Mogen de synodevaders uit de schat van de levende traditie woorden van vertroosting en hoopvolle oriëntaties weten te halen voor gezinnen die geroepen zijn om in deze tijd te bouwen aan de toekomst van de Kerkgemeenschap en de stad van de mens.

Ieder gezin is namelijk altijd een licht, zij het zwak, in de duisternis van de wereld. Ook Jezus’ geschiedenis onder de mensen krijgt vorm in de schoot van een gezin, waarbinnen Hij dertig jaar zal blijven. Een gezin dat zich zoals vele andere, in een verloren dorp van de periferie van het keizerrijk bevindt. 

Charles de Foucauld, heeft als weinig anderen de draagwijdte vermoed van de spiritualiteit die uitgaat van Nazareth. Deze grote ontdekkingsreiziger zal zijn militaire loopbaan al vlug verlaten, gefascineerd door het mysterie van het Heilig Gezin, van de dagelijkse relatie van Jezus met Zijn ouders en verwanten, van stil werk, van nederig gebed. Naar het Gezin van Nazareth kijkend, onderscheidde broeder Charles de steriliteit van het verlangen naar rijkdom en macht; hij maakte door het apostolaat van de goedheid zichzelf tot alles voor allen; door het kluizenaarsleven aangetrokken, begreep hij dat men niet in de liefde voor God groeit als men de dienstbaarheid van menselijke relaties ontwijkt. Want het is door anderen te beminnen dat men God leert beminnen; het is door zich over de naaste te buigen dat men zich tot God verheft. 

Door broederlijke en solidaire nabijheid met de armste en meest verlaten mensen, begreep hij uiteindelijk dat zij het zijn die ons evangeliseren door ons in menselijkheid te helpen groeien. Laten wij om het gezin vandaag te begrijpen, zoals Charles de Foucauld binnentreden in het mysterie van het Gezin van Nazareth, in zijn verborgen, gewoon en gemeenschappelijk leven, zoals dat van onze meeste gezinnen, met hun kommer en simpele vreugde; een leven dat geweven is door sereen geduld bij tegenspoed, eerbied voor ieders conditie, nederigheid die bevrijdt en open bloeit in dienstbaarheid; een broederlijk leven dat opwelt uit het feit dat men zich een deel voelt van één lichaam. 

Het gezin is de plaats van evangelische heiligheid, die in de meest gewone omstandigheden gerealiseerd wordt. Daar ademt men de herinnering aan vorige generaties en verdiepen zich de wortels die vooruit doen gaan. Dat is de plaats van onderscheiding, waar men elkaar opvoedt om Gods plan over zijn leven te kennen en met vertrouwen te aanvaarden. Het is een plaats van belangloosheid, discrete, broederlijke en solidaire aanwezigheid, die leert uit zichzelf te treden om de ander te aanvaarden, om te vergeven en vergeven te worden. 

Laten wij opnieuw uitgaan van Nazareth voor een synode die eerder dan over het gezin te spreken, zich in zijn leerschool weet te plaatsen, bereid om er de waardigheid, consistentie en waarde steeds van te erkennen ondanks de kommer en tegenstrijdigheid die het kunnen tekenen.

In het “Galilea van de heidenen” in onze tijd, zullen wij de dichtheid terugvinden van een Kerk die moeder is, bekwaam om leven voort te brengen en zorgzaam om ononderbroken leven te geven, om met toewijding, tederheid en morele sterkte te begeleiden. Want als wij medelijden niet kunnen verenigen met rechtvaardigheid, zijn wij uiteindelijk onnodig streng en ten diepste onrechtvaardig. Een Kerk die een familie is, weet met de nabijheid en liefde van een vader de verantwoordelijkheid te beleven van iemand die behoedt, die beschermt zonder iemands plaats in te nemen, die verbetert zonder te vernederen, die opvoedt door het voorbeeld en geduld. Soms eenvoudig door de stilte van een biddende en open afwachting.

Vooral een Kerk van kinderen die zich als broeders erkennen, die iemand nooit alleen beschouwen als een last, een probleem, een kost, een zorg of gevaar: de andere is essentieel een gave en hij blijft dat, ook al gaat hij andere wegen. De Kerk is een open huis, ver van uiterlijke grootheid, onthalend op de sobere manier van haar leden, en daarom toegankelijk voor de hoop op vrede die in elke mens leeft, met inbegrip van iedereen die een gekwetst en lijdend hart heeft door de beproevingen van het leven. Deze Kerk kan de nacht van de mens werkelijk verlichten, kan hem geloofwaardig het doel  voor ogen houden en er met hem naartoe gaan, juist omdat zij als eerste de ervaring opdoet onophoudelijk verwekt te worden in het barmhartig hart van de Vader.