
Paus Franciscus - 15 augustus 2015
Het Woord van God leert ons: “Het is zaliger te geven dan te ontvangen” (Hand. 20, 35). Daarom verklaart de vijfde zaligspreking dat de barmhartigen gelukkig zijn. We weten dat God eerst van ons heeft gehouden. Maar we zullen alleen werkelijk zalig en gelukkig zijn als we binnen gaan in de goddelijke “logica” van geven en genadige liefde, als we ontdekken dat God grenzeloos van ons heeft gehouden om ons in staat te stellen lief te hebben zoals Hij, zonder maat. De heilige Johannes zegt: “Geliefden, laten wij elkaar liefhebben, want de liefde komt van God. Iedereen die liefheeft is uit God geboren, en kent God. De mens zonder liefde kent God niet, want God is liefde…Hierin bestaat de liefde: niet wij hebben God liefgehad, maar Hij heeft ons liefgehad, en Hij heeft zijn Zoon gezonden om onze zonden uit te wissen. Geliefden, als God ons zo heeft liefgehad, moeten ook wij elkaar liefhebben” (1 Joh. 4, 7-11).
Na deze zeer korte samenvatting van hoe de Heer ons Zijn barmhartigheid schenkt, zou ik jullie een aantal suggesties willen geven over hoe we instrumenten van deze barmhartigheid voor andere kunnen zijn.
Ik denk aan het voorbeeld van de zalige Pier Giorgio Frassati. Hij zei: “Jezus bezoekt mij iedere morgen in de Heilige Communie, en ik doe mijn tegenbezoek op de karige manier die ik ken, door de armen te bezoeken”. Pier Giorgio was een jonge man die begreep wat het betekent om een barmhartig hart te hebben dat reageert op degenen in de grootste nood. Hij gaf hen veel meer dan materiële goederen. Hij gaf zichzelf door zijn tijd, zijn woorden en zijn vermogen om te luisteren te geven. Hij diende de armen in alle stilte en bescheidenheid. Hij deed werkelijk wat het Evangelie ons vertelt: “Maar als jij barmhartig bent, laat dan je linkerhand niet weten wat je rechter doet, opdat je barmhartigheid in het verborgene gebeurt” (Mt. 6, 3-4). Stel je voor: op de dag voor zijn dood, toen hij ernstig ziek was, gaf hij aanwijzingen hoe zijn vrienden in nood geholpen moesten worden. Bij zijn begrafenis waren zijn familie en vrienden verbaasd over de aanwezigheid van zoveel arme mensen die zij niet kenden. Zij waren bevriend geweest en geholpen door de jonge Pier Giorgio.
Ik verbind de zaligsprekingen altijd graag aan Mattheus 25, waar Jezus ons de werken van barmhartigheid presenteert en zegt dat wij erover geoordeeld zullen worden. Ik vraag jullie daarom de lichamelijke werken van barmhartigheid te herontdekken: de hongerigen voeden, de dorstigen te drinken te geven, de naakten kleden, de vreemdeling herbergen, de zieken verzorgen, de gevangenen bezoeken en de doden begraven. Ook moeten we geestelijke werken van barmhartgiheid niet over het hoofd zien: de twijfelenden raad geven, de onwetenden onderwijzen, de zondaars vermanen, de bedroefden troosten, beledigingen vergeven, lastige mensen verdragen en tot God bidden voor de levenden en de doden. Zoals je ziet bestaat barmhartigheid niet alleen uit een “goed persoon” zijn, noch is het slechts sentimentaliteit. Het is de maat van onze authenticiteit als leerlingen van Jezus, en van onze geloofwaardigheid als christenen in de moderne wereld.
Wil je dat ik wat specifieker ben, dan stel ik voor dat je voor de eerste zeven maanden van 2016 elke maand een lichamelijk en geestelijk werk van barmhartigheid kiest om uit te voeren. Haal inspiratie uit het gebed van de heilige Faustina, een nederige apostel van de Goddelijke Barmhartigheid in onze tijd:
“Help mij, O Heer,
…dat mijn ogen barmhartig mogen zijn, zodat ik nooit achterdochtig zal zijn of zal oordelen naar uiterlijkheden, maar steeds zal zoeken naar wat mooi is in de ziel van mijn naasten en hen tot hulp zal zijn;
…dat mijn oren barmhartig mogen zijn, zodat ik aandacht zal hebben voor de behoeften van mijn naasten, en niet onverschillig voor hun pijn en klachten;
…dat mijn tong barmhartig mag zijn, zodat ik nooit kwaad zal spreken over anderen, maar woorden van troost en vergeving voor ieder zal hebben;
…dat mijn handen barmhartig mogen zijn en vol goede daden;
…dat mijn voeten barmhartig mogen zijn, zodat ik mij zal haasten mijn naaste te helpen, ondanks mijn eigen vermoeidheid;
…dat mijn hart barmhartig mag zijn, zodat ik zelf zal delen in al het lijden van mijn naaste” H. Faustina Kowalska, De goddelijke barmhartigheid in mijn ziel. Dagboek, 163.
De boodschap van de Goddelijke Barmhartigheid is een heel specifiek levensplan omdat het om handelen gaat. Eén van de meest voor de hand liggende werken van barmhartigheid, en misschien de moeilijkste om uit te voeren, is degenen die ons beledigd of onrecht aangedaan hebben, of die wij als vijanden beschouwen, te vergeven. “Hoe moeilijk lijkt het zo vaak om te vergeven! En toch, de vergeving is het instrument dat in onze broze handen is gelegd om de vrede van het hart te bereiken. Wrok, woede, geweld en wraak laten varen is een noodzakelijke voorwaarde om gelukkig te leven”. Paus Franciscus, Bul, Het gelaat van de Barmhartigheid - Afkondiging van het Buitengewone Jubileum van de Barmhartigheid, Misericordiae Vultus (11 apr 2015), 9
Ik ontmoet zoveel jongen mensen die zeggen dat ze het zat zijn dat deze wereld zo verdeeld is, met botsingen tussen aanhangers van verschillende facties en zoveel oorlogen, waarin soms religie wordt gebruikt om geweld te rechtvaardigen. We moeten de Heer vragen ons de genade te geven om barmhartig te zijn voor degenen die ons onrecht aandoen. Jezus bad aan het kruis voor degenen die Hem gekruisigd hadden: “Vader, vergeef het hun, wan ze weten niet wat ze doen” (Lc. 23, 34). Barmhartigheid is de enige manier om het kwaad te overwinnen. Rechtvaardigheid is nodig, heel erg zelfs, maar op zichzelf is het niet voldoende. Rechtvaardigheid en barmhartigheid horen samen te gaan. Hoe wens ik dat we samen een koor van gebed konden vormen, van gebed uit het diepste van ons hart, om de Heer te smeken barmhartig te zijn voor ons en de hele wereld!