Paus Franciscus - 15 augustus 2015
Het motto voor dit Buitengewone Heilig Jaar is “Barmhartig als de Vader” Vgl. Paus Franciscus, Bul, Het gelaat van de Barmhartigheid - Afkondiging van het Buitengewone Jubileum van de Barmhartigheid, Misericordiae Vultus (11 apr 2015), 13 Dit past bij het thema van de volgende WJD, dus laten we proberen de betekenis van goddelijke barmhartigheid beter te begrijpen.
In het Oude Testament staan verschillende termen die te maken hebben met barmhartigheid. De meest betekenisvolle hiervan zijn hesed en rahamim. De eerste, toegepast op God, drukt de niet aflatende trouw van God aan het Verbond met Zijn volk, dat Hij voor eeuwig liefheeft en vergeeft, uit. De tweede, rahamim, dat letterlijk “ingewanden” betekent, kan vertaald worden als “innige barmhartigheid”. Dit in het bijzonder doet denken aan de baarmoeder en helpt ons te begrijpen dat de liefde van God voor Zijn volk is zoals die van een moeder voor haar kind. Zo wordt het door de profeet Jesaja voorgesteld: “Zal een vrouw haar zuigeling vergeten, een moeder zich niet erbarmen over het kind van haar schoot? En zelfs als die het zouden vergeten; Ik vergeet u nooit!” (Jes. 49, 15). Dit soort liefde houdt in dat er in onszelf ruimte gemaakt wordt voor anderen en dat wij in staat zijn mee te voelen, te lijden en te verheugen met onze naasten.
Het Bijbelse concept van barmhartigheid omvat ook de tastbare aanwezigheid van liefde die trouw is, vrijwillig geschonken en in staat te vergeven. In de volgende tekst uit Hosea zien we een prachtig voorbeeld van Gods liefde, waarin de profeet deze vergelijkt met die van een vader voor zijn kind: “Toen Israël nog jong was, kreeg Ik hem lief en uit Egypte heb Ik mijn zoon geroepen. Maar hoe Ik hem ook riep, zij liepen van Mij weg... en dat terwijl Ik toch degene ben die Efraïm heeft leren lopen, die hem bij zijn armen heeft genomen... Met zachte leidsels heb Ik hen gemend, met teugels van liefde. Ik was voor hen als degenen die het juk optillen wanneer het tegen de kaken drukt. Ik gaf hem zijn voedsel” (Hos. 11, 1-4). Ondanks de verkeerde houding van het kind dat straf verdient is de liefde van de vader altijd trouw. Hij vergeeft zijn berouwvolle kinderen altijd. Hier zien we hoe vergeving altijd in barmhartigheid vervat ligt. Het “is niet een abstract idee, maar een concrete werkelijkheid waarmee Hij zijn liefde openbaart als die van een vader en een moeder die vanuit het diepste van hun wezen bewogen raken om hun kind... Zij komt vanuit het binnenste als een diep, natuurlijk gevoel, zij bestaat uit tederheid en medelijden, toegevendheid en vergeving”. Paus Franciscus, Bul, Het gelaat van de Barmhartigheid - Afkondiging van het Buitengewone Jubileum van de Barmhartigheid, Misericordiae Vultus (11 apr 2015), 6
Het Nieuwe Testament spreekt tot ons over goddelijke barmhartigheid (eleos) als een synthese van het werk dat Jezus Christus in de wereld kwam verrichten in de naam van de Vader. Vgl. Mt. 9, 13 De barmhartigheid van onze Heer kan in het bijzonder worden gezien als Hij zich neerbuigt naar de menselijke ellende en Zijn medeleven betoont aan degenen die nood hebben aan begrip, genezing en vergeving. Alles in Jezus spreekt van barmhartigheid. Ja, Hijzelf is barmhartigheid.
In hoofdstuk 15 van het Evangelie van Lucas Vgl. Lc. 15, 11-32 vinden we de drie gelijkenissen van barmhartigheid: het verloren schaap, het verloren geldstuk en de gelijkenis van de verloren zoon. In deze gelijkenissen treft de vreugde van God ons, de vreugde die God voelt wanneer Hij een zondaar vindt en vergeeft. Ja, voor God is het een vreugde om te vergeven! Dit vat het hele Evangelie samen: “Ieder van ons, ieder van ons is dat verloren schaap, dat verloren zilverstuk; ieder van ons is de zoon die zijn vrijheid verkwanseld heeft door valse afgoden, zinsbedrog na te lopen en die alles verloor. Doch God vergeet ons niet, de Vader verlaat ons nooit. Hij is een geduldige vader, Hij wacht altijd op ons! Hij eerbiedigt onze vrijheid maar blijft altijd trouw. En wanneer wij naar Hem terugkeren, verwelkomt Hij ons als Zijn kinderen, in Zijn huis, want Hij houdt nooit op, zelfs geen ogenblik, met liefde op ons te wachten. En Zijn hart is in feestelijke stemming voor ieder kind dat terugkeert. Hij is in feestelijke stemming omdat Hij vreugde is. God kent die vreugde wanneer één van ons, zondaars, naar Hem gaat en Hem om vergeving vraagt” Paus Franciscus, Angelus/Regina Caeli, 24e Zondag door het Jaar (C), Alleen Gods gerechtigheid redt (15 sept 2013), 2
De barmhartigheid van God is werkelijk echt en wij zijn geroepen dit rechtstreeks te ervaren. Toen ik zeventien jaar oud was, gebeurde het op een dag, toen ik op het punt stond met vrienden er op uit te gaan, ik besloot eerst nog even een kerk binnen te gaan. Ik ontmoette een priester die veel vertrouwen gaf, en ik voelde het verlangen mijn hart te openen in de Biecht. Doe ontmoeting veranderde mijn leven! Ik ontdekte dat als we onze harten nederig en transparant openen, we de barmhartigheid van God heel concreet kunnen overwegen. Ik wist zeker dat God, in de persoon van die priester, al op me wachtte nog voor ik de beslissing had genomen die kerk binnen te gaan. We blijven zoeken naar God, maar God is ons voor, altijd naar ons op zoek, en Hij vindt ons als eerste. Misschien is er iemand van jullie die iets op zijn hart heeft. Je denkt: Ik heb dit of dat gedaan... Wees niet bang! God wacht op je! God is een Vader en Hij wacht altijd op ons! Het is zoiets moois om de barmhartige omhelzing van de Vader in het Sacrament van verzoening te ervaren, te ontdekken dat de biechtstoel een plaats van barmhartigheid is, en onszelf te laten raken door de barmhartige liefde van de Heer die ons altijd vergeeft!
Jij, beste jonge man, beste jonge vrouw, heb je ooit de blik van eeuwigdurende liefde op je gevoelt, een blik die voorbij onze zonden, beperkingen en falen kijkt, en vertrouwen in je blijft houden en je leven met hoop blijft beschouwen? Besef je wel hoe kostbaar je bent voor God, die je alles uit liefde heeft gegeven? Sint-Paulus zegt ons: God echter bewijst zijn liefde voor ons juist hierdoor dat Christus voor ons is gestorven toen wij nog zondaars waren” (Rom. 5, 8). Begrijpen we de kracht van deze woorden werkelijk?
Ik weet hoeveel het WJD-kruis voor ieder van jullie betekent. Het was een geschenk van de heilige Johannes Paulus II en is bij jullie geweest op al jullie Wereldontmoetingen sinds 1984. Zoveel verandering en ware bekeringen hebben plaatsgevonden in de leven van jonge mensen die dit eenvoudige kale kruis zijn tegen gekomen! Misschien hebben jullie jezelf de vraag gesteld: wat is de oorsprong van de buitengewone kracht van het kruis? Dit is het antwoord: het kruis is het meest sprekende teken van Gods barmhartigheid! Het zegt ons dat de maat van Gods liefde voor de mensheid, liefhebben zonder maat is! Door het kruis raken we Gods barmhartigheid en worden wij door de barmhartigheid geraakt! Hier wil ik het verhaal van de twee dieven die naast Jezus werden gekruisigd noemen. Eén van hen is arrogant en geeft niet toe dat hij een zondaar is. Hij bespot de Heer. De andere erkent dat hij verkeerd heeft gedaan; hij richt zich tot de Heer en zegt: “Jezus, vergeet mij niet wanneer U in uw koninkrijk komt”. Jezus kijkt hem met oneindige barmhartigheid aan en antwoordt: “Vandaag nog zul je bij Mij zijn in het paradijs”. Vgl. Lc. 23, 32.39-43 Met welke van de twee identificeren we ons? Met de arrogante die zijn eigen fouten niet erkent? Of met de ander, die accepteert dat hij de goddelijke barmhartigheid nodig heeft en er met heel zijn hart om smeekt? In de Heer, die Zijn leven voor ons gaf op het kruis, zullen we altijd die onvoorwaardelijke liefde vinden die onze levens als iets goeds ziet en ons steeds de kans geeft om opnieuw te beginnen
