H. Paus Johannes XXIII - 12 september 1960
Mijne geliefde zonen!
Een grote vreugde vervult op dit ogenblik Ons Hart nu Wij Ons bevinden in de kapel van het zomerverblijf van het Romeinse seminarie. Vele dierbare en onuitwisbare herinneringen verbinden Ons met deze plaats. Vanzelf gaan Onze gedachten terug naar de vruchtbare jaren van voorbereiding op het priesterschap, naar het vurig verlangen waarmede Wij de dag verbeidden waarop Wij voor de eerste maal het altaar mochten bestijgen, naar de atmosfeer van onderlinge liefde, van studie en vreugde waarmede Ons leven in het seminarie omgeven was. Nauwelijks nadat Wij op de 10e augustus 1904 in de S. Maria in Montesanto de H. Priesterwijding ontvangen hadden, geleidde Onze goede Engelbewaarder Ons naar de St. Pieter, waar Wij in de rustige en bescheiden intimiteit van de crypte van de confessio Onze eerste H. Mis opdroegen, geassisteerd door Onze beminde conrector Domenico Spolverini en drie of vier oud-studenten van het Seminarie die alreeds hun eerste proeven in de beoefening van hun priesterschap doorstaan hadden. Weinige uren later, op deze zelfde gelukzalige dag, viel Ons het grote geluk ten deel dat de H. Vader Paus Pius X Zijn hand op Ons hoofd legde om in een vaderlijke gelukwens Onze nederige voornemens voor een vurig priesterleven te zegenen en de hoop uit te spreken dat Wij een troost en een steun mochten zijn pro Ecclesia Sancta Dei.
Gij kunt u voorstellen hoe Wij, van een vreugdevol verlangen vervuld, Ons haastten om Ons geliefde Seminarie hier in Roccantica te bereiken, dat Ons bij de bocht van de Romeinse straatweg verraste met de aanblik van een feestelijke verlichting, en daarna, toen Wij de brug gepasseerd waren, de ontmoeting met al zijn bewoners, de eerwaarde superieuren en de geliefde leerlingen, die Ons binnenleidden in deze heerlijke kapel, die geheel de geest ademt van de zoete franciscaanse poëzie van het antieke schilderstuk boven het altaar, en waar Wij weer begroet werden door de gezegende afbeelding van O.L. Vrouw van Vertrouwen, zo devoot en zo lieflijk; Zij is altijd de goede Begeleidster van haar zonen in de stad en op het land. Met nog groter ontroering denken Wij terug aan de viering van Onze tweede H. Mis hier op dit altaar, op de 12e augustus, de feestdag van Sint Clara van Assisië. Onze rector, Mgr. Bugarini, zaliger gedachtenis, stond Ons als assistent ter zijde, Pater Francesco Pittocchi hield een toespraak aan de hand van het Evangelie, en een der leerlingen, Mgr. Alfonso de Sanctis, bisschop van Todi, die Wij nu een jaar geleden in limine vitae zijn gaan groeten, had voor deze gelegenheid een schone compositie: 'Tu es sacerdos' gemaakt.
Zo zijn Wij dus, met al deze zoete en kostbare herinneringen, hier, in dit seminarie, dat Wij nog steeds iet Onze noemen. Meer dan een halve eeuw geleden hebben wij het verlaten om in gehoorzaamheid langs de wegen der aarde te trekken in de beoefening van Ons heilig ambt, vanaf de meest eenvoudige taak tot die van 'Servus Servorum Dei', welke de Voorzienigheid ons voor deze laatste jaren heeft opgelegd.
Geliefde zonen, Wij spreken deze woorden met eerbied en bijna bevend uit: "heilig ambt, heilig priesterambt, herdersambt", in Christo Jesu et in Ecclesia sancta. Zij zijn een samenvatting van uw gehele leven, mijn zonen, in spe et in initia, maar ook van het leven van allen die deel uitmaken van alle rangen van de hiërarchie van orde en rechtsmacht. "Ut Domnum apostolicum et omnes ecclesiasticos ordines in sancta religione conservare digneris, te rogamus audi nos" zo klinkt het vurig smeekgebed van de Grote Litanie.
Ja, Jezus Christus in het middelpunt van ons leven en ons geloof. Hij is 'nobiscum Deus', zowel in het Evangelie, als altijd levend onder ons in het H . Sacrament. Uit deze tweevoudige goddelijke bron put het leven van de priester steun en kracht, schoonheid en glorie. Vormt immers niet de voorbereiding op het priesterschap in het seminarie een bezieling van dit intense geloof, hetwelk bestaat uit een innige en vurige liefde waarmede de ascetische opvoeding van de geest doordrongen is, uit de vreugde der beschouwing, de zoete vertrouwelijkheid, de kracht tot navolging en a.h.w. vereenzelving met Jezus, die geduldig was en leed, usque ad mortem. Om u deze wetenschap en deze innige verbondenheid van uw zielen en uw jeugd met de tegenwoordigheid van Jezus, die u tot het priesterschap riep, altijd levendig voor ogen te houden, hebben Wij een kostbare monstrans voor u meegebracht, die van tijd tot tijd niet alleen de herinnering aan Ons bezoek in uw geest zal terugroepen, maar veeleer de glorie van de sacramentele tegenwoordigheid van Christus in de wereld - rex et centrum omnium cordium - en bovenal de ware betekenis van het priesterschap, dat bestaat uit het zichtbare uitdragen van Christus, uit het eervol vervullen van deze taak tot verheffing van het volk, ons volk, dat zijn waardige en heilige priesters hoogacht. Hoe groot is de eer die ons te beurt valt om altijd en overal te zijn: Christum ferentes in mundo ad omnium salutem et benedictionem.
En met Jezus Christus, Zijn Heilige Kerk. Het priesterschap betekent alles voor de Kerk. Jezus is de Eerste, de Grote, de Eeuwige Priester, door de Hemelse Vader bekleed met de waardigheid van Verlosser der Wereld, niet door de offers van het Oude Verbond, maar door Zijn proprium sanguinem; en deze waardigheid van Eerste, Grootste, Eeuwige Priester verleende Hem het recht om het nieuwe priesterschap te stichten. Christus heeft dit nieuwe priesterschap ingesteld als fundament van Zijn Kerk. Ziet hoe Hij Sint Petrus op de proef stelde, en toen Hij het bewijs van zijn trouw en liefde had ontvangen, verleende Hij hem de eer om als fundament van Zijn Kerk te dienen. Tu es Petrus, et super hanc petram aedificabo Ecclesiam meam. Tegelijk met deze eerste werden de andere leerlingen tot hetzelfde priesterschap verheven. Maar Petrus blijft het hoofd, hij moet onderrichten, besturen, opwekken. Dit is de Kerk der eeuwen en aan deze Kerk belijden de generaties der mensen hun geloof met de woorden van de 12 Artikelen des Geloofs: ,"Credo in Spiritum-sanctum, Sanctam Ecclesiam Catholicam", met de woorden van de geloofsbelijdenis van Constantinopel die nog duidelijker zijn: "(credo) in unam, sanctam, catholicam et apostolicam Ecclesiam".
In deze vier woorden is waarlijk het totale wezen van de leer en de getuigenis van Christus vervat, waarvan de Kerk van Rome de authentieke en getrouwe bewaarder is.
Geliefde zonen, gij behoort bij degenen die nauw betrokken zijn bij de grote gebeurtenis die in voorbereiding is en waarvan men hoge verwachtingen koestert, n.l. het Tweede Vaticaans Oecumenisch Concilie. Vanaf het begin van uw priesterschap zult gij geroepen zijn deel te nemen aan de verwezenlijking van deze bijzondere Epifania, of liever dit nieuwe Pinksterfeest. Het is goed dat gij van nu af aan hiervoor de grootste belangstelling hebt.
Denkt aan de eenheid van de Kerk, die zeer zeker de naam verdient van sacramentum unitatis. Deze uitdrukking wordt veelvuldig in de liturgie herhaald en is de weergave van hetgeen Jezus volgens het getuigenis van de Evangelist als dringende smeekbede verzuchtte: "ut unum sint, ut unum sint". Vgl. Joh. 17, 11.21.22.25
Denkt aan de heiligheid van de Kerk, welke niet beter kan triomferen dan vóór alles in het voorbeeldige leven van haar priesters, en daarná in de miljoenen en miljoenen zielen, geheiligd in de liefde en het offer van hun Goddelijk Voorbeeld, hetwelk bij uitstek is de solus dominus, solus sanctus, solus altissimus, Jesus Christus. Denkt aan de algemeenheid van de Kerk, verspreid over de gehele wereld, tot in de verste uithoeken; verschillend in gebruiken, maar hecht aaneengesloten in haar universele structuur en organisatie. Zeer terecht lezen wij op de XIVe zondag na Pinksteren in het brevier de woorden van de H. Gregorius H. Paus Gregorius de Grote, Moreel commentaar op (het boek) Job, Moralia in Job. lib. IX cap. 2: "Regnum sanctae Ecclesiae perfectione universitatis solidatur ."
En dan tot slot het kenmerk van de apostoliciteit van de Kerk, de machtige stuwkracht, het hemelse vuur, dat tot taak heeft de gehele wereld te doen ontvlammen. Het "euntes docete omnes gentes" (Mt. 28, 19) van Jezus tot de Zijnen, weerklinkt ten allen tijde over de wereld, niet alleen tot voortzetting van het oorspronkelijke werk der apostelen en de verkondiging van het geloof volgens de methoden van de martelaren en de belijders, maar ook als krachtige aansporing tot gebed, samenwerking en inspanning, zoals dit tot uitdrukking komt in die andere opwekking van Christus: "rogate Dominum messis ut mittat operarios in messem suam" (Mt. 9, 38). Welk een grootse en stralend schone vergezichten openen zich wanneer de apostolische activiteit zich over de gehele wereld zou kunnen uitstrekken!
Welnu, hier ligt de taak van het Oecumenisch Concilie, hetwelk in voorbereiding is. Het is groots opgezet om alles te kunnen omvatten wat betrekking heeft op de vier grote, hierbovengenoemde kenmerken van de Kerk, en het is hierbij niet te doen om historische onderzoekingen van het verleden, maar om de signalering van datgene wat op grond van de ervaring, door de tegenwoordige omstandigheden, naar voren gebracht wordt als gewenst en doeltreffend om de Goddelijke Wil van Christus te vervullen, en het vurig verlangen van Zijn Hart te voldoen. "Ignem veni mittere in terram et quid volo nisi ut accendatur" (Lc. 12, 49).
Daarom willen Wij alle jeugdige seminaristen opwekken - en als eersten richten Wij Ons speciaal tot u, dierbare leerlingen van het Romeins seminarie, dat het eerste is in historische zin, opgericht volgens de voorschriften van het Concilie van Trente, en ook het eerste in rang als seminarie van de Bisschop van Rome - Wij vragen dus van u allen een vurige en ijverige geestelijke deelname aan de voorbereiding van deze grote gebeurtenis en Wij hopen dat alle seminaristen van de gehele wereld, die van Ons feestelijk samenzijn van deze morgen zullen horen, dit voorbeeld willen volgen. Op twee manieren moet gij van deze geestelijke deelname getuigen: door een levendige belangstelling voor alles wat met de voorbereiding te maken heeft en door vurig gebed, individueel zowel als gezamenlijk, opdat Gods genade moge medewerken, en allen die geroepen zijn en nog geroepen zullen worden om met hun kennis en hun adviezen aan de beraadslagingen deel te nemen, moge verlichten en bezielen.
Reeds sedert enige maanden worden er besprekingen gehouden en verschijnen er verhandelingen en allerlei publicaties, ook aanzienlijke boekdelen reeds, om een uitgebreide en volledige litteratuur over dit onderwerp samen te stellen.
De toegewijde studenten van Onze seminaria, vooral de meergevorderden van de Theologie, die niet verslappen in hun ijver voor de grote en belangrijke oefeningen van het dagelijks program, zich nauwgezet hoedend voor bizarheid en bedrieglijke verbeelding, met die innerlijke bescheidenheid die de weg opent tot het diepste inzicht, zij zullen zich spoedig in staat weten tot verheffing tot de ware priesterlijke geest, zodat zich in hen vervult hetgeen gezegd is in psalm 43: ,"Propter veritatem et mansuetudinem et justitiam deducet te mirabiliter dextera tua." (PS. 43, 3)
Wat betreft het gebed dat Wij voor deze bijzonder plechtige en drukke periode der Kerk van u vragen, zouden Wij u gaarne de suggestie voor een bepaalde vorm willen geven, die dan niet bestemd is om alleen hier op deze afgelegen heuvel van Roccantica te worden toegepast, maar die zou moeten worden overgenomen door alle jongelingen van alle delen der wereld die zich, evenals gij, voorbereiden op de zuivere en heilige vreugde van het H. Priesterschap.
Deze vorm dan stellen Wij Ons voor als een algemeen smeekgebed. Iedere dag moeten alle zonen van het seminarie zich in volmaakte harmonie verenigen om met gezamenlijk gebed en vurige belangstelling samen te werken aan het welslagen van deze grote gebeurtenis, opdat het Concilie moge beantwoorden aan de verwachtingen van de gehele katholieke wereld en alle mensen van goede wil.
Bidt dus, Mijn zonen, bidt iedere dag voor het Concilie. Gij zijt de eersten die deze buitengewone en wonderbaarlijke gebeurtenis van zo dichtbij meemaakt, gij zijt de eersten die reeds aan het begin van uw priesterschap de resultaten in toepassing zult brengen, gij zult er de vruchten, van plukken die des te overvloediger en zekerder zullen zijn naarmate uw huidige gebed verdienstelijker is.
O, Heilige Maagd, Moeder van Vertrouwen,
die vol liefde neerziet op Uw seminaristen,
gelijk Gij destijds de apostelen in het Cenakel met Uw glimlach verrukte,
waak heel bijzonder over Uw zonen,
bescherm hen tegen gevaren naar ziel en lichaam,
stort in hun hart een steeds vuriger liefde voor Jezus Uw gezegende Zoon,
opdat zij zó in Hem opgaan dat zij volledig beantwoorden
aan de verlangens van Zijn Goddelijk Hart.
Mijn geliefde zonen, Ons Hart is van goede wensen voor u vervuld en Wij gedenken u in Ons gebed. Gaarne verlenen Wij Onze apostolische zegen aan u allen, aan de Eerwaarde Rector en de superieuren van het Romeinse Seminarie, en aan al uw dierbaren.