Noot van de redactie: Deze tekst moet gelezen worden in combinatie met het Motu Proprio Paus Franciscus - Motu Proprio
Mitis Iudex Dominus Iesus
De Heer Jezus, barmhartige rechter - Enkele aanpassingen van het kerkelijk wetboek aangaande het huwelijksrecht
(15 augustus 2015). De Canones, waarnaar verwezen wordt betreffen die die vanaf 8 december 2015 van kracht zijn. 

De derde buitengewone algemene vergadering van de bisschoppensynode, gehouden in de maand oktober 2014, heeft geconstateerd dat het voor de gelovigen moeilijk is om de rechtbanken van de Kerk te benaderen. Daar de bisschop als een goede herder gehouden is zijn gelovigen tegemoet te komen, die een bijzondere pastorale zorg nodig hebben, samen met gedetailleerde normen voor de toepassing van het huwelijksproces, leek het opportuun, daar de samenwerking van de opvolger van Petrus en de bisschoppen bij het verspreiden van de wet vanzelfsprekend is, enkele instrumenten aan te reiken, opdat het werk van de rechtbanken kan beantwoorden aan de eisen van de gelovigen, die vragen om het vaststellen van de waarheid over het bestaan of niet van de band van hun mislukte huwelijk.

De bisschop is krachtens Wetboek
Codex Iuris Canonici
Codex van het Canonieke recht
(25 januari 1983) gehouden met apostolische geest gescheiden levende of gescheiden echtgenoten te volgen, die door hun levensomstandigheden eventueel de religieuze praktijk hebben laten varen. Hij deelt derhalve met de pastoors Vgl. Wetboek, Codex van het Canonieke recht, Codex Iuris Canonici (25 jan 1983), 529. (vlg. can. 529 § 1) de pastorale zorg voor deze gelovigen in moeilijkheden.

Het prejudicieel of pastoraal onderzoek, dat in de parochiële of diocesane structuren de gescheiden levende of gescheiden gelovigen die twijfelen aan de geldigheid van het eigen huwelijk of overtuigd zijn van de nietigheid ervan, ontvangt, is erop gericht hun toestand te leren kennen en elementen te verzamelen die nuttig zijn voor het eventueel houden van een gerechtelijk gewoon of korter proces. Dit onderzoek zal plaatsvinden binnen het bereik van de samenhangende diocesane huwelijkspastoraal.

Hetzelfde onderzoek zal moeten worden toevertrouwd aan personen die door de plaatselijke Ordinaris geschikt worden geacht, in het bezit zijn van, ook niet uitdrukkelijk juridisch-canonieke, bevoegdheden. Onder dezen zijn op de eerste plaats de eigen pastoor of degene die de echtgenoten heeft voorbereid op de viering van de bruiloft. Deze taak van consultancy kan ook worden toevertrouwd aan andere, door de plaatselijke Ordinaris goedgekeurde, gewijde clerici of leken.

Het bisdom, of meer bisdommen samen, overeenkomstig de huidige clusters, kunnen een vaste structuur vormen waarmee deze dienst kan worden aangeboden en, zo nodig, een Vademecum samen stellen dat de wezenlijke elementen voor een meest adequaat verloop van het onderzoek weergeeft.

Het pastoraal onderzoek bevat de elementen die nuttig zijn voor een eventueel inleiden van de zaak door de echtgenoten of hun verdediger voor een bevoegd gerecht. Men dient te onderzoeken of de partijen het erover eens zijn om de nietigheid te vragen.

Wanneer alle elementen zijn verzameld, dan sluit het onderzoek met het verzoekschrift, dat wordt ingediend, indien noodzakelijk, bij het bevoegde gerecht.

Vanaf het ogenblik dat het Wetboek
Codex Iuris Canonici
Codex van het Canonieke recht
(25 januari 1983) in alle opzichten, behoudens de bijzondere normen, moet worden toegepast, willen onderhavige regels ook bij huwelijksprocessen overeenkomstig Wetboek
Codex Iuris Canonici
Codex van het Canonieke recht
(25 januari 1983) Vgl. Paus Franciscus, Motu Proprio, De Heer Jezus, barmhartige rechter - Enkele aanpassingen van het kerkelijk wetboek aangaande het huwelijksrecht, Mitis Iudex Dominus Iesus (15 aug 2015), 7. Toevoeging door redactie, niet een gedetailleerde uiteenzetting geven van het geheel van het hele proces, maar vooral de belangrijkste wetgevende vernieuwingen verhelderen en, waar noodzakelijk, deze aanvullen.