H. Paus Paulus VI en aartsbisschop Coggan - 29 april 1977
Na vierhonderd jaar vervreemding is dit de derde keer in 17 jaar dat een aartsbisschop van Canterbury en de paus elkaar in christelijke vriendschap omarmen in de stad Rome. Na het Secretariaat voor eenheid der Christenen
Gemeenschappelijke verklaring over de gesprekken tussen de Rooms Katholieke Kerk en de Anglicaanse Gemeenschap
(24 maart 1966) zijn er elf jaar verlopen en in die tijd is er veel gebeurd ter vervulling van de hoop die toen werd uitgesproken en dat ons reden geeft om dankbaar te zijn tegenover God.
In het streven van de Rooms-Katholieke Kerk en van de kerkelijke gemeenschappen die de Anglicaanse Gemeenschap vormen naar voortgang in wederzijds begrip en christelijke liefde, kwamen zij tot erkenning van en waardering en dankbaarheid voor het gemeenschappelijk geloof in God onze Vader, in onze Heer Jezus Christus en in de Heilige Geest; onze gemeenschappelijke doop in Christus; onze gemeenschap in de Heilige Schriften, de geloofsbelijdenis van de apostelen en van Nicea, de definitie van Chalcedon en het onderricht van de vaders; ons gemeenschappelijk christelijk erfgoed van vele eeuwen met zijn levende tradities van liturgie, theologie, spiritualiteit en zending.
Ter vervulling van de belofte van elf jaar geleden van 'een serieuze dialoog, gebaseerd op de evangeliën en onze gemeenschappelijke oude tradities, die moge voeren tot de eenheid en waarheid waarvoor Christus heeft gebeden' Secretariaat voor eenheid der Christenen, Gemeenschappelijke verklaring over de gesprekken tussen de Rooms Katholieke Kerk en de Anglicaanse Gemeenschap (24 mrt 1966), hebben anglicaanse en rooms-katholieke theologen rustig en objectief de historische en leerstellige verschillen onder ogen gezien die ons verdeeld hebben gehouden. Zonder tekort te doen aan de trouw aan hun eigen kerk, hebben zij deze problemen aangevat en al doende hebben zij theologische convergenties ontdekt die vaak even onverwacht waren als gelukkig.
De Anglicaans/Rooms Katholieke Internationale Commissie heeft drie documenten opgesteld: over de Eucharistie, over ambt en 'wijding en over Kerk en gezag. Wij adviseren nu dat het werk dat zij begonnen is, wordt voortgezet via de geëigende procedures van onze. respectievelijke gemeenschappen, zodat beide mogen worden geleid langs de paden van de eenheid. Spoedig zal het moment aanbreken waarop onze respectievelijke gemeenschappen de conclusies moeten evalueren.
Het antwoord van beide gemeenschappen op het werk en de resultaten van het theologisch gesprek zal gemeten worden aan het praktische antwoord van de gelovigen op de opdracht van het herstel van de eenheid, die zoals het Tweede Vaticaans Concilie zegt, 'de gehele Kerk aangaat, gelovigen zowel als herders'. 'Iedereen is daarbij naar eigen vermogen betrokken' 2e Vaticaans Concilie, Decreet, Over de oecumene, Unitatis Redintegratio (21 nov 1964), 5 Wij zijn verheugd dat dit antwoord uit de praktijk gestalte heeft gekregen in zoveel vormen van pastorale samenwerking in vele delen van de wereld; in ontmoetingen tussen bisschoppen, clerus en gelovigen.
Bij gemengde huwelijken tussen anglicanen en rooms-katholieken, waar de tragedie van onze scheiding bij het sacrament van eenheid het scherpst wordt gezien, heeft samenwerking in de pastorale begeleiding H. Paus Paulus VI, Motu Proprio, Over de gemengde huwelijken, Matrimonia mixta (31 mrt 1970), 14 op veel plaatsen vrucht gedragen in groeiend begrip. Een serieus gesprek heeft veel misvattingen uit de weg geruimd en laten zien dat wij nog altijd veel gemeenschappelijks hebben wat diep geworteld is in de christelijke traditie en het christelijk ideaal van het huwelijk, hoewel er nog steeds belangrijke verschillen bestaan, vooral met betrekking tot een nieuw huwelijk na echtscheiding. Wij volgen met aandacht het werk dat tot dusver verricht is in deze . dialoog door de gemeenschappelijke commissie voor. de theologie van het huwelijk en de toepassing daarvan op gemengde huwelijken. Daardoor is er een sterk accent gelegd op de behoefte aan trouw aan en getuigenis voor het huwelijksideaal, zoals tot uitdrukking gebracht in het Nieuwe Testament en voortdurend geleerd in de christelijke traditie. Wij hebben de gemeenschappelijke plicht om deze traditie en dit ideaal te verdedigen, evenals de morele waarden die daaruit worden afgeleid.
Heel deze samenwerking die door moet gaan en moet worden uitgebreid, is de goede omgeving voor een voortgaande dialoog en de algemene verspreiding en waardering van de vruchten daarvan en aldus voor vooruitgang naar het doel dat Christus wil is - het herstel van de volledige gemeenschap in het geloof en het sacramentele leven.
Onze roeping hiertoe valt samen met de heerlijke roeping tot christen, die een roeping is tot gemeenschap; zoals St. Jan zegt: 'Wat wij gezien en gehoord hebben, dat verkondigen wij ook aan u, opdat gij gemeenschap moogt hebben met ons. En onze gemeenschap is er een met de Vader en met Jezus Christus, zijn Zoon' (1 Joh. 1, 3). Als wij voortgang willen maken in leerstellige convergentie en resoluut verder willen gaan op weg naar de gemeenschap van geest en hart waarvoor Christus heeft gebeden, dan moeten we zijn bedoelingen met het stichten van de kerk blijven overwegen en de vereisten daartoe moedig onder ogen zien.
Deze gemeenschap met God in Christus door het geloof en door de doop en zelf-overgave aan Hem vormt de kern van ons getuigenis aan de wereld, zelfs wanneer de gemeenschap tussen ons onvolkomen is. Onze verdeeldheid doet afbreuk aan dit getuigenis en aan het werk van Christus H. Paus Paulus VI, Postsynodale Apostolische Exhortatie, Over de Evangelisatie in de Moderne Wereld, Evangelii Nuntiandi (8 dec 1975), 77, maar ze sluit niet alle wegen af die we samen zouden kunnen gaan. In een geest van gebed en van overgave aan de wil van God moeten wij met meer ernst samenwerken tot een 'groter gemeenschappelijk getuigenis van Christus voor de wereld juist in het werk van evangelisatie'. H. Paus Paulus VI, Postsynodale Apostolische Exhortatie, Over de Evangelisatie in de Moderne Wereld, Evangelii Nuntiandi (8 dec 1975), 77 Het is onze wens dat er wordt gezocht naar middelen voor zo'n samenwerking: de groeiende geestelijke honger in alle delen van Gods wereld nodigt ons uit tot zo'n gemeenschappelijke pelgrimstocht. Als wij deze samenwerking realiseren tot aan de grenzen die waarheid en loyaliteit toestaan, zal daardoor het klimaat worden geschapen waarin dialoog en leerstellige convergentie vrucht kunnen dragen. Terwijl deze vrucht rijpt, blijven er nog serieuze obstakels, zowel uit het verleden als van recente oorsprong. Velen in beide gemeenschappen vragen zich af of zij niet voldoende gemeenschappelijk geloof hebben om over te gaan tot een gemeenschap in leven, eredienst en zending. Alleen de beide gemeenschappen zelf kunnen, door hun herderlijke gezagsdragers, hierop het antwoord geven. Als het moment daar is om dat te doen, moge dat dan een antwoord zijn in geest en waarheid, niet verduisterd door de vijandschap, de vooroordelen of de verdenkingen van het verleden.
Omwille hiervan zijn we verplicht om vooruit te zien en geen moeite te sparen om het dichterbij te brengen: gedoopt worden in Christus is gedoopt worden tot hoop - 'en de hoop wordt niet teleurgesteld, want Gods liefde is in ons hart uitgestort door de heilige Geest die ons werd geschonken' (Rom. 5, 5).
Christelijke hoop betuigt zichzelf in gebed en in doen - in voorzichtigheid, maar ook in moed. Wij verplichten onszelf en sporen de gelovigen van de Rooms-Katholieke Kerk en van de Anglicaanse Gemeenschap aan om moedig te leven en te werken in déze hoop op verzoening en eenheid in onze gemeenschappelijke Heer.
