Mijnheer de voorzitter en de heer uitvoerend secretaris,

Met deze boodschap wil ik mijn groet overbrengen aan alle deelnemers aan het 19e Internationale Congres van de Internationale Vereniging voor Strafrecht en het Derde Congres van de Latijns-Amerikaanse Vereniging voor Strafrecht en Criminologie, twee belangrijke fora die professionals in het strafrecht de gelegenheid geven om samen te komen, standpunten uit te wisselen, zorgen te delen, gemeenschappelijke kwesties te analyseren en regionale problemen te bespreken met het oog op hun specifieke sociale, politieke en economische situatie. Naast de wens dat uw inspanningen rijke vruchten mogen afwerpen, zou ik u mijn persoonlijke dank willen betuigen, evenals die van alle mannen en vrouwen van goede wil, voor uw dienstbaarheid aan de samenleving en uw bijdrage aan de ontwikkeling van een rechtssysteem, dat zonder onderscheid de rechten en waardigheid van de mens respecteert en minderheden fatsoenlijk verdedigt.

U weet heel goed dat het strafrecht een multidisciplinaire focus vereist, die ernaar streeft alle aspecten te integreren en te harmoniseren, uiteindelijk resulterend in een volledig humane, vrije, geïnformeerde en verantwoordelijke wetgeving. De Kerk zou zich ook graag uitspreken als onderdeel van haar evangelisatiemissie, en in trouw aan Christus, die kwam om “aan gevangenen hun vrijlating bekend te maken” (Lc. 4, 18). Daarom wil ik een paar ideeën met u delen die, als onderdeel van de schat van de Schrift, de ziel voeden en delen in de millennia-lange ervaring van het volk van God.

Vanaf de allereerste christelijke tijden hebben de discipelen van Jezus geprobeerd het hoofd te bieden aan de kwetsbaarheid van het menselijk hart, dat zo vaak zwak is. Op verschillende manieren en met verschillende initiatieven hebben ze degenen begeleid en gesteund die gebukt gaan onder het gewicht van zonde en kwaad. Ondanks de historische veranderingen zijn er drie elementen consistent gebleven: herstel van of genoegdoening voor de veroorzaakte schade; belijdenis, waardoor de mens zijn eigen innerlijke bekering uitdrukt; en berouw, om de ontmoeting met Gods barmhartige en genezende liefde te bereiken.

Genoegdoening. De Heer heeft zijn volk langzamerhand geleerd dat er een noodzakelijke asymmetrie is tussen misdaad en straf, dat men niet de remedie kan toepassen: oog om oog of tand om gebroken tand, door die van een ander te breken. Het slachtoffer moet recht worden gedaan, niet door de agressor te executeren.

De barmhartige Samaritaan kan dienen als een bijbels voorbeeld van genoegdoening. Zonder erover na te denken de schuldige te vervolgen, zodat hij de gevolgen van zijn daad op zich neemt, zorgt [de barmhartige Samaritaan] voor degene die ernstig gewond langs de weg ligt en zorgt hij voor zijn behoeften. Vgl. Lc. 10, 25-37

In onze gemeenschappen zijn we geneigd te denken dat misdaden worden opgelost wanneer de misdadiger wordt gepakt en veroordeeld, in rechtstreekse verhouding tot de schade die hij heeft veroorzaakt, of zonder voldoende aandacht te besteden aan de situatie waarin het slachtoffer wordt achtergelaten. Het zou echter fout zijn om genoegdoening alleen vorm te geven op basis van straf, om gerechtigheid te verwarren met wraak, wat alleen maar zou bijdragen aan toenemend geweld, zelfs als het geïnstitutionaliseerd is. De ervaring leert dat het versterken en afdwingen van straffen vaak niet leidt tot het oplossen van sociale problemen, noch tot een verlaging van de criminaliteit. Bovendien kan deze methode ernstige problemen opleveren voor de gemeenschap, zoals overvolle gevangenissen en mensen die vastgehouden worden zonder [geldige] veroordelingen ... Objectief bezien vervult de overtreder in veel gevallen zijn straf, maar hij zit zijn vonnis uit zonder van binnen te veranderen of zijn gewonde hart te genezen.

In dit opzicht spelen de media in hun legitieme uitoefening van de persvrijheid een zeer belangrijke rol en hebben zij een grote verantwoordelijkheid: het is aan hen om bij het rapporteren over strafbare feiten accuraat te informeren en geen alarm te slaan  of maatschappelijk paniek te zaaien bij het melden van strafbare feiten. Levens en persoonlijke waardigheid staan op het spel en mogen geen publiciteitszaken worden, die vaak zelfs een obsessie worden, waarbij de vermoedelijk schuldige partij veroordeeld wordt tot sociale verachting voorafgaand aan het gerechtelijk oordeel, of waarbij de slachtoffers uit sensatiebeluste motieven gedwongen worden om in het openbaar de pijn die ze hebben ervaren opnieuw te beleven.

Belijdenis is de houding van iemand die zijn misdaad erkent en er spijt van heeft. Als de misdadiger niet voldoende wordt geholpen, als hij niet de kans krijgt om zich te bekeren, wordt hij uiteindelijk het slachtoffer van het systeem. Gerechtigheid is noodzakelijk, maar aan ware gerechtigheid wordt niet voldaan door simpelweg misdadigers te straffen. Het is essentieel om verder te gaan en al het mogelijke te doen om de persoon te hervormen, te verbeteren en op te voeden, zodat hij zich vanuit elk gezichtspunt volledig ontwikkelt, niet ontmoedigd raakt, de schade die hij heeft veroorzaakt aanpakt en zijn leven kan herstellen zonder verpletterd te worden onder het gewicht van zijn ontberingen.

Een bijbels voorbeeld van belijdenis is dat van de goede dief, aan wie Jezus de hemel belooft omdat hij in staat was zijn dwaling te erkennen: “En wij inderdaad terecht; want wij krijgen wat we door onze daden verdiend hebben; maar deze man heeft niets verkeerds gedaan.” (Lc. 23, 41).

We zijn allemaal zondaars; Christus is de enige rechtvaardige. Ook wij lopen soms het risico aangetrokken te worden door zonde, kwaad, verleiding. In ieder mens bestaat het vermogen om groot goed te doen samen met de mogelijkheid om groot kwaad te veroorzaken, zelfs als men het wil vermijden. Vgl. Rom. 7, 18-19 En we moeten ons afvragen waarom sommigen vallen en anderen niet, terwijl we allen dezelfde menselijke staat hebben.

Misdaad is niet zelden geworteld in economische en sociale ongelijkheden, in het netwerk van corruptie en in de georganiseerde misdaad, die handlangers zoekt bij de machtigsten en slachtoffers bij de meest kwetsbaren. Om deze gesel af te weren, is het hebben van rechtvaardige wetten niet voldoende; het is essentieel om de mensen die verantwoordelijk zijn en in staat zijn om de wetten in praktijk te brengen, op te leiden. Een samenleving die alleen wordt gesteund door de marktregels en die valse verwachtingen en buitensporige behoeften heeft gecreëerd, verwerpt degenen die daar niet aan voldoen en verhindert degenen die traag, zwak en minder begaafd zijn om kansen in het leven te vinden. Vgl. Paus Franciscus, Postsynodale Apostolische Exhortatie, Over de verkondiging van het Evangelie in de wereld van vandaag - Naar aanleiding van de Bisschoppensynode 2012 over de nieuwe evangelisatie, Evangelii Gaudium (24 nov 2013), 209

Berouw is de weg naar boetvaardigheid, dat bevoorrechte pad dat naar het hart van God leidt, die ons omarmt en ons een nieuwe kans geeft, die ons altijd opent voor de waarheid van boetedoening en door zijn barmhartigheid ons in staat stelt om te transformeren. Van degene die tot ons spreekt over de Heilige Schrift bij het beschrijven van de houding van de Goede Herder die 99 schapen achterlaat die zijn zorg niet nodig hebben, en dat schaap gaat zoeken dat ronddoolt en verdwaald is Vgl. Lc. 15, 4-7 , of die van de Goede Vader, die zijn jongste zoon verwelkomt zonder verwijten en met vergeving. Vgl. Lc. 15, 11-32 Ook veelbetekenend is het incident van de overspelige vrouw, tegen wie Jezus zegt: “Ga heen en zondig niet meer” (Joh. 8, 11). Tegelijkertijd verwijzend naar de gemeenschappelijke Vader, die de zon doet opgaan over bozen en goeden, en het laat regenen over rechtvaardigen en onrechtvaardigen Vgl. Mt. 5, 45 , spoort Jezus zijn discipelen aan om barmhartig te zijn, om goed te doen jegens hen die hen kwaad doen, te bidden voor hun vijanden, om de andere wang toe te keren, en geen wrok te koesteren ...

De manier van God, die ons altijd voor is (primerea), of die er zelfs is vóór de menselijke zondaar, wachtend en hem zijn vergeving aanbiedend, en aldus een hogere gerechtigheid openbaart die tegelijkertijd onpartijdig en medelevend is, zonder tegenstrijdigheid in deze twee aspecten. Vergeving elimineert noch vermindert de noodzaak van correctie, precies die van gerechtigheid, noch gaat zij voorbij aan de noodzaak van persoonlijke bekering; zij gaat zelfs verder en probeert relaties te herstellen en mensen opnieuw in de samenleving te integreren. Voor mij lijkt dit de grote uitdaging te zijn die we allen gezamenlijk het hoofd moeten bieden, zodat de maatregelen tegen het kwaad zich niet beperken tot het in bedwang houden, ontmoedigen en isoleren van de velen die het hebben veroorzaakt, maar hen ook helpen om na te denken, om de paden van het goede te volgen, om authentieke personen te zijn die, ver weg van hun eigen moeilijkheden, zelf barmhartig worden. De Kerk staat daarom een beschavende, echt verzoenende rechtvaardigheid voor, een rechtvaardigheid die de misdadiger door opvoedende ontwikkeling en moedige boetedoening naar rehabilitatie en reïntegratie in de maatschappij leidt.

Zo'n belangrijke en prachtige uitdaging moet worden omarmd om niet in de vergetelheid te raken. Hoe geweldig zou het zijn als de nodige stappen worden ondernomen, zodat vergeving niet uitsluitend in de privésfeer blijft, maar in plaats daarvan een werkelijk politieke en institutionele dimensie bereikt en daardoor harmonieus naast elkaar bestaande relaties creëert. Er valt zoveel goeds te behalen met een mentaliteitsverandering om onnodig lijden te vermijden, vooral onder de meest weerlozen.

Beste vrienden, ga door in deze richting, want ik begrijp dat daarin het verschil ligt tussen een inclusieve en een exclusieve samenleving, waarin de menselijke persoon niet centraal staat en die wat over is en niet langer nodig is minacht.

Ik neem afscheid van u en leg u in de handen van de Heer Jezus, die tijdens de dagen van zijn aardse leven werd gearresteerd en ten onrechte ter dood veroordeeld, en die zich identificeert met al degenen die gevangen zitten, schuldig en onschuldig (Mt. 25, 36, 'Ik was in de gevangenis en gij hebt mij bezocht´). Hij daalde ook neer over die duisternis die door het kwaad en de zonde van de mens is geschapen om u het licht van gerechtigheid te brengen dat veredelt en verhoogt, om het Goede Nieuws van redding en bekering te verkondigen. Moge hij die ten onrechte van alles was ontdaan, u de gave van wijsheid schenken, zodat uw dialogen en beraadslagingen een succes worden. Ik vraag u om voor mij te bidden, want ik heb het hard nodig.

Met vriendelijke groet,

FRANCISCUS

Vaticaan, 30 mei 2014