7 december 1965
Het geluk van de persoon en van de menselijke en christelijke samenleving is nauw verbonden met een gezonde toestand van het echtelijk leven en het gezinsleven. Vandaar, dat de christenen en allen die grote waarde hechten aan deze gemeenschap, zich oprecht verheugen over de verschillende hulpmiddelen, waardoor men tegenwoordig bij de mensen een steeds grotere waardering tracht te wekken voor deze liefdesgemeenschap en een steeds grotere eerbied voor het leven, en waardoor men de echtgenoten en de ouders wil helpen bij hun zo verheven taak. Zij verwachten hiervan nog betere resultaten en zij trachten deze te bevorderen.
Jammer genoeg vertoont de waardigheid van deze instelling niet overal dezelfde glans, want wij zien haar verduisterd door de polygamie, de plaag van de echtscheiding, de zogenaamde vrije liefde of door andere misvormingen. Bovendien wordt de huwelijksliefde maar al te Vaak ontheiligd door egoïsme, genotzucht en ongeoorloofde praktijken tegen de voortplanting. Verder brengen de huidige economische, sociaalpsychologische en burgerlijke omstandigheden een niet geringe verwarring teweeg in het gezin. Tenslotte constateert men met grote bezorgdheid in bepaalde delen van de wereld problemen, die voortvloeien uit de bevolkingsaanwas. Dit alles beangstigt het geweten van velen. Toch blijkt de waarde en de kracht van het instituut van huwelijk en gezin ook uit het feit, dat de diep ingrijpende veranderingen van de huidige samenleving, ondanks de moeilijkheden, die daaruit voortkomen, niet zeiden op allerlei manieren het ware karakter van dit instituut doen uitkomen.
Daarom wil het Concilie door een duidelijker uiteenzetting enkele punten van de kerkelijke leer licht en steun geven aan de Christenen en aan alle mensen, die de oorspronkelijke waardigheid van de gehuwde staat en zijn hoge en heilige waarde willen beschermen en bevorderen.
De diepe levens- en liefdesgemeenschap van de gehuwden, die door de Schepper is ingesteld en waaraan Hij eigen wetten heeft gegeven, komt tot stand door het huwelijksverbond, d.i. door een persoonlijke onherroepelijke instemming. Zo ontstaat uit de menselijke akt, waardoor de echtgenoten zich aan elkaar schenken en elkaar ontvangen, ook voor de menselijke samenleving het instituut, dat zijn stabiliteit ontleent aan Gods ordening. Omdat deze heilige band het welzijn zowel van echtgenoten en kinderen als van de samenleving beoogt, is hij niet afhankelijk van menselijke willekeur. Want God zelf is de maker van het huwelijk, dat verschillende waarden en doelstellingen heeft Vgl. H. Augustinus, De bono Coniugali. P.L. 40 375-376 en 394 Vgl. H. Thomas van Aquino, Summa Theologiae. III Q. 49, a. 3 ad 1 Vgl. Concilie van Florence, Decreet, Sessio VIII - 8e Sessie: Decreet voor de Armeniërs, Exsultate Deo - Decretum pro Armenis (22 nov 1439), 17 Vgl. Paus Pius XI, Encycliek, Over het Christelijk huwelijk, met inachtneming der in gezin en maatschappij heersende toestanden, noden, dwalingen en misbruiken, Casti Connubii (31 dec 1930), 14-37. delen van hfd. 2, art. 1 en 2, DH 3703-3714 Vgl. Paus Pius XI, Encycliek, Over het Christelijk huwelijk, met inachtneming der in gezin en maatschappij heersende toestanden, noden, dwalingen en misbruiken, Casti Connubii (31 dec 1930), 7-8, die alle van het grootste belang zijn voor de instandhouding van het menselijk geslacht, voor de persoonlijke vervolmaking en de eeuwige bestemming van de afzonderlijke leden van het gezin, voor de waardigheid, de stabiliteit, de vrede en de voorspoed van het gezin zelf en van heel de menselijke samenleving. Krachtens hun natuurlijke aard zijn het instituut van het huwelijk en de huwelijksliefde gericht op het voortbrengen en opvoeden van kinderen, en ze vinden hierin als het ware hun hoogtepunt en bekroning. En zo geven man en vrouw, die door het huwelijksverbond "niet langer twee zijn, maar één vlees” (Mt. 19, 6), elkaar hulp en dienstbetoon door de innige verbondenheid van hun persoon en hun activiteit; zo ervaren zij de zin van hun eenheid en verdiepen deze steeds meer. Deze innige verenging, als zijnde het zich wederzijds wegschenken van twee personen, en eveneens het welzijn van de kinderen, vereisen de algehele trouw van de echtgenoten en hun onverbreekbare eenheid. Vgl. Paus Pius XI, Encycliek, Over het Christelijk huwelijk, met inachtneming der in gezin en maatschappij heersende toestanden, noden, dwalingen en misbruiken, Casti Connubii (31 dec 1930), 24-27
Christus de Heer heeft zijn overvloedige zegen geschonken aan deze liefde met haar vele aspecten, die ontsprongen is aan de goddelijke liefdebron en gevormd naar het model van zijn eenheid met de Kerk.
Want gelijk God eens het initiatief nam tot een verbond van liefde en trouw met zijn volk Vgl. Hos. 2 Vgl. Jer. 3, 6-13 Vgl. Ez. 16 Vgl. Ez. 23 Vgl. Jes. 54 , zo komt nu de Verlosser der mensen, de Bruidegom van de Kerk Vgl. Mt. 9, 15 Vgl. Mc. 2, 19-20 Vgl. Lc. 5, 34-35 Vgl. Joh. 3, 29 Vgl. Ef. 5, 27 Vgl. Openb. 19, 7-8 Vgl. Openb. 21, 2.9 , door het sacrament van het huwelijk tegemoet aan de christelijke echtgenoten. Hij blijft met hen, opdat de echtgenoten elkaar door hun wederzijdse overgave zouden liefhebben in eeuwige trouw, zoals Hij zelf de Kerk heeft liefgehad en zich voor haar heeft overgeleverd. Vgl. Ef. 5, 25 De echte huwelijksliefde wordt opgenomen in de goddelijke liefde en wordt gericht en verrijkt door de verlossende kracht van Christus en de heilbrengende werkzaamheid van de Kerk, opdat de echtgenoten veilig en zeker de weg zouden vinden naar God en hulp en kracht ontvangen in hun sublieme taak van vader en moeder. Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk, Lumen Gentium (21 nov 1964), 11.34-35.41 Daarom worden de christelijke echtgenoten door een bijzonder sacrament gesterkt en als het ware gewijd met het oog op de plichten en de waardigheid van hun staat. Paus Pius XI, Encycliek, Over het Christelijk huwelijk, met inachtneming der in gezin en maatschappij heersende toestanden, noden, dwalingen en misbruiken, Casti Connubii (31 dec 1930), 131 Doordat zij uit de kracht van dit sacrament hun taak in huwelijk en gezin vervullen in de geest van Christus, die heel hun leven doordringt van geloof, hoop en liefde, verwezenlijken zij steeds meer hun persoonlijke volmaaktheid en hun wederzijdse heiliging; en daardoor brengen zij samen eer aan God.
Gesteund door het voorbeeld van hun ouders en het gebed in het gezin, zullen de kinderen en ook alle huisgenoten gemakkelijker openstaan voor echte menselijkheid en de weg vinden naar het heil en de heiligheid. Wat de echtgenoten betreft, die bekleed zijn met de waardigheid en de taak van het vaderschap en het moederschap: zij moeten nauwgezet de plicht van opvoeding vervullen, die op hen allereerst rust, vooral die van de godsdienstige opvoeding.
De kinderen van hun kant dragen als levende leden van het gezin op hun eigen wijze bij tot de heiliging van de ouders. Met dankbaarheid, piëteit en vertrouwen zullen zij de weldaden van hun ouders beantwoorden en als goede kinderen hen bijstaan in hun tegenspoed en in de eenzaamheid van hun oude dag. De weduwstaat, moedig aanvaard als voortzetting van de echtelijke roeping, moet door iedereen worden gerespecteerd. Vgl. 1 Tim. 5, 3 Het gezin moet van zijn eigen geestelijke rijkdom edelmoedig meedelen aan andere gezinnen.
Dan zal het christelijk gezin, als voortkomend uit het huwelijk, dat een beeld is van en een deelname aan het liefdeverbond tussen Christus en de Kerk Vgl. Ef. 5, 32 , aan allen laten zien de levende aanwezigheid van de Verlosser in de wereld en de ware aard van de Kerk, en dit zowel door de liefde van de echtgenoten, hun edelmoedige vruchtbaarheid, hun eenheid en trouw als door de liefdevolle samenwerking van alle gezinsleden.
Herhaaldelijk spoort Gods woord de verloofden en gehuwden aan om bezieling en kracht te geven aan hun verloving door kuise genegenheid en aan hun huwelijk door een onverdeelde liefde. Vgl. Gen. 2, 22-24 Vgl. Spr. 5, 18-20 Vgl. Spr. 31, 10-31 Vgl. Tob. 8, 4-8 Vgl. Hoogl. 1, 2-3 Vgl. Hoogl. 2, 16 Vgl. Hoogl. 4, 16-5, 1 Vgl. Hoogl. 7, 8-14 Vgl. 1 Kor. 7, 3-6 Vgl. Ef. 5, 25-33 Ook in onze tijd hechten veel mensen grote waarde aan de ware liefde tussen man en vrouw, in haar verschillende uitingen overeenkomstig de gezonde zeden van volken en tijden. Als een bij uitstek menselijke daad, die gaat van persoon, in een genegenheid, die haar oorsprong vindt in de wil, omvat die liefde het welzijn van de gehele persoon en kan daardoor aan de lichamelijke en psychische uitingen een bijzondere waardigheid geven en deze veredelen als speciale factoren en tekenen van de echtelijke vriendschap. De Heer heeft deze genegenheid willen genezen, vervolmaken en verheffen door een bijzondere gave van genade en liefde. Deze liefde, waarin het menselijk en het goddelijk element samen gaan, brengt de echtgenoten er toe zich spontaan aan elkaar te geven en dit te tonen door gevoelens en uitingen van tederheid en ze beheerst heel hun leven. Vgl. Paus Pius XI, Encycliek, Over het Christelijk huwelijk, met inachtneming der in gezin en maatschappij heersende toestanden, noden, dwalingen en misbruiken, Casti Connubii (31 dec 1930), 28-29 Deze liefde wordt zelfs vervolmaakt en vergroot door een edelmoedig beleven er van. Ze gaat dus ver uit boven een loutere erotiek, die, waar ze uit egoïsme gezocht wordt, een spoedig en droevig einde vindt.
De geheel eigen wijze om deze liefde tot uitdrukking en voltooiing te brengen is de eigenlijk gezegde huwelijksomgang. Daarom zijn de akten, waardoor de echtgenoten hun intieme en kuise eenwording verwezenlijken, moreel goede en waardige handelingen, die, als ze op echt menselijke wijze gesteld worden, de wederzijdse overgave uitdrukken en verdiepen, waardoor ze elkaar in blijdschap en dankbaarheid verrijken. Deze liefde, door een wederzijdse verbintenis bezegeld en bovenal door het sacrament van Christus bekrachtigd is naar lichaam en geest onverbreekbaar trouw in voor- en tegenspoed en sluit bijgevolg iedere echtbreuk en echtscheiding uit. De eenheid van het huwelijk, door de Heer bevestigd, komt ook duidelijk uit in de gelijke waardigheid als persoon, waarop zowel de vrouw als de man recht heeft in een totale wederzijdse liefde. Om de plichten van deze christelijke roeping met volharding te vervullen wordt een meer dan gewone deugd vereist. Daarom moeten de echtgenoten, die door de genade worden gesterkt om een heilig leven te leiden, voortdurend en hechte, edelmoedige en offervaardige liefde in zich zelf cultiveren en hierom vragen in het gebed.
Maar de ware huwelijksliefde zal hoger in ere staan en er zal zich daaromtrent een gezonde publieke mening vormen, als de christelijke echtgenoten in deze liefde een klaar getuigenis van trouw en harmonie geven en van zorg bij de opvoeding van hun kinderen, en als zij een actieve rol spelen bij deze noodzakelijke culturele, psychologische en sociale vernieuwing ten gunste van huwelijk en gezin. De jonge mensen moeten op een geschikte wijze en bijtijds, liefst in de kring van het gezin zelf, onderricht worden omtrent de waardigheid, de functie en het gebeuren van de huwelijksliefde. Als zij zó gevormd zijn in eerbied voor de kuisheid, dan zullen zij te gelegener tijd van een eerzame verkering kunnen overgaan tot het huwelijk.
Het huwelijk en de huwelijksliefde zijn krachtens hun aard gericht op het voortbrengen en opvoeden van kinderen. De kinderen vormen immers het kostbaarste geschenk van het huwelijk en zij dragen niet weinig bij tot het geluk van de ouders zelf. God zelf, die gezegd heeft: „Het is niet goed voor de mens, dat hij alleen blijft” (Gen. 2, 18), en „die in het begin hen als man en vrouw gemaakt heeft” (Mt. 19, 4), heeft de mens op bijzondere wijze deelgenoot willen maken aan zijn scheppingswerk; daarom zegende Hij man en vrouw en sprak tot hen: „Weest vruchtbaar en vermenigvuldigt u” (Gen. 1, 28). Dientengevolge hebben de ware beleving van de huwelijksliefde en heel de daaruit voortvloeiende structuur van het gezinsleven tot doel, zonder dat men daarom de andere doeleinden van het huwelijk mag onderschatten, aan de echtgenoten de edelmoedige bereidheid te geven om samen te werken met de liefde van de Schepper en Verlosser, die door hen zijn gezin voortdurend uitbreidt en verrijkt.
In de opdracht het menselijk leven door te geven en hun kinderen op te voeden, hetgeen als de eigen zending van de echtgenoten moet worden beschouwd, weten zij zich medewerkers van de liefde van God, de Schepper, en als het ware zijn tolken. Zij zullen dus hun taak met menselijke en christelijke verantwoordelijkheid vervullen; en in een geest van volgzame eerbied jegens God en in gezamenlijk beraad en met gezamenlijke inspanning zullen zij zich een goed gefundeerd oordeel trachten te vormen, daarbij rekening houdend zowel met hun eigen welzijn als met dat van hun reeds geboren en toekomstige kinderen. Zij zullen daarbij ook letten op de materiële en geestelijke factoren van hun tijd en van hun situatie, en tenslotte zullen zij daarbij rekening houden met het welzijn van het gezin van de burgerlijke samenleving en ook van de Kerk. In laatste instantie zijn het de echtgenoten zelf, die dit oordeel voor het aanschijn van God moeten vormen. Wat hun wijze van handelen betreft: de christelijke echtgenoten moeten wel weten, dat zij niet naar eigen willekeur kunnen handelen, maar zich altijd moeten laten leiden door hun geweten, hetwelk zich moet richten naar de goddelijke wet zelf, in volgzaamheid jegens het kerkelijk leerambt, dat die wet gezagvol vertolkt in het licht van het Evangelie. Deze goddelijke wet toont de echtgenoten de volle betekenis van de huwelijksliefde, beschermt haar en voert haar tot haar echt menselijke voltooiing. Dan zullen de christelijke echtgenoten, wanneer zij, vertrouwend op Gods Voorzienigheid en in een geest van offerbereidheid Vgl. 1 Kor. 7, 5 hun taak van voortplanting met edelmoedige, menselijke en christelijke verantwoordelijkheid vervullen, de Schepper verheerlijken en streven naar de volmaaktheid in Christus. Onder de echtgenoten, die aldus de hun door God toevertrouwde taak volbrengen, verdienen bijzonder vermeld te worden degenen, die na gemeenschappelijk en rijp overleg, grootmoedig ook een groot aantal kinderen willen aanvaarden en waardig willen opvoeden. Vgl. Paus Pius XII, Toespraak, Tot de Italiaanse Bond voor het Grote Gezin, Tra le visite (22 jan 1958), 2-4
Het huwelijk is echter niet alleen ingesteld voor de voorplanting, maar zijn aard zelf als onontbindbaar verbond tussen personen en het welzijn van de kinderen vereisen, dat ook de wederzijdse liefde van de echtgenoten zich uit op de juiste manier, steeds toeneemt en rijper wordt. Vandaar dat, ook als er geen kinderen zijn, ondanks het vaak zo vurig verlangen van de echtgenoten, het huwelijk blijft bestaan als gemeenschap en verbondenheid van heel het leven, en zijn waarde en onontbindbaarheid behoudt.
Het Concilie weet, dat de echtgenoten dikwijls door bepaalde factoren van het moderne leven worden belemmerd bij de harmonische ordening van hun huwelijksleven, en in een situatie kunnen verkeren waarin hun kindertal zich, althans tijdelijk, niet mag uitbreiden en waarin het niet gemakkelijk is, de beleving van de trouwe huwelijksliefde en de volledige levensgemeenschap te handhaven. Waar nu de intimiteit van het huwelijksleven wordt stil gelegd, kan de huwelijkstrouw niet zelden gevaar lopen en het welzijn van de kinderen schade lijden; want dan dreigt er gevaar voor de opvoeding van de kinderen en voor een moedig aanvaarden van meer kinderen.
Er zijn mensen, die voor deze problemen ongeoorloofde oplossingen durven voorstellen en zelfs niet terugschrikken voor moord. De Kerk wijst er echter op, dat er geen werkelijke tegenspraak kan bestaan tussen de goddelijke wetten betreffende de voortplanting van het leven en de wetten omtrent de ontplooiing van de ware huwelijksliefde.
God immers, de Heer van het leven, heeft de mensen de verheven opdracht gegeven, het leven in stand te houden, een opdracht, die op menswaardige wijze vervuld moet worden. Het leven moet daarom vanaf de conceptie met de grootste zorg beschermd worden.
Vruchtafdrijving en kindermoord zijn afschuwelijke misdrijven. De menselijke seksualiteit en het menselijk voortplantingsvermogen gaan ver uit boven hetgeen aanwezig is op de langere trappen van het leven. Derhalve moeten ook de specifieke daden zelf van het huwelijksleven, geordend overeenkomstig die echte menselijke waardigheid, met grote eerbied worden omgeven. Wanneer het er om gaat de huwelijksliefde in overeenstemming te brengen met een verantwoorde voortplanting, dan hangt het zedelijk karakter van het handelen dus niet alleen af van de oprechte bedoeling en van de waardering van de motieven, maar moet bepaald worden volgens objectieve criteria, ontleend aan de natuur van de persoon en zijn handelingen, criteria, die onverkort en betekenis van de wederzijdse overgave en van de menselijke voortplanting handhaven in het kader van de ware liefde. Dit is echter niet mogelijk zonder ernstige toeleg op de deugd van de huwelijkskuisheid. Uitgaande van deze beginselen mogen de kinderen van de Kerk bij de geboorteregeling geen wegen inslaan, die door het leerambt, bij zijn interpretatie van de goddelijke wet, worden afgekeurd. Vgl. Paus Pius XI, Encycliek, Over het Christelijk huwelijk, met inachtneming der in gezin en maatschappij heersende toestanden, noden, dwalingen en misbruiken, Casti Connubii (31 dec 1930), 63-66 Vgl. Paus Pius XII, Toespraak, Tot het congres van de Italiaanse katholieke unie van verloskundigen over morele aspecten van huwelijksleven en zwangerschap, Vegliare con sollecitudine - Over morele aspecten van huwelijksleven en zwangerschap (29 okt 1951) Vgl. H. Paus Paulus VI, Toespraak, Tot het H. College bij gelegenheid van zijn naamfeest (23 juni 1964), 13 Sommige vraagstukken, die nog een nadere en nauwkeuriger bestudering behoeven, zijn op bevel van de paus toevertrouwd aan een Commissie voor de bestudering van de demografie, het gezin en de bevolkingsaanwas. Wanneer deze commissie haar taak volbracht heeft, zal de paus zelf zijn oordeel geven. Daarom wil de heilige Synode bij deze stand van de leer van het Leerambt, niet onmiddellijk concrete oplossingen voorstellen.
Laten allen echter voor ogen houden, dat het menselijk leven en de opdracht om dit door te geven zich niet beperken tot de horizon van deze wereld en niet daardoor alleen kunnen worden bepaald en begrepen, maar altijd gericht zijn op de eeuwige bestemming van de mensen.
Men zou het gezin een leerschool kunnen noemen voor een rijkere ontplooiing van de menselijkheid. Wil echter het gezin de volheid van zijn leven en zijn zending bereiken, dan is nodig: een liefvolle eenheid van geest, gemeenschappelijk overleg van de echtgenoten en ijverige samenwerking van de ouders bij de opvoeding van hun kinderen. Een actieve aanwezigheid van de vader is voor de vorming van de kinderen van het hoogste belang; maar ook aan de huiselijke zorgen van de moeder, waaraan vooral de jongere kinderen zozeer behoefte hebben, moet men alle kansen geven, zonder dat daardoor de rechtmatig sociale vooruitgang van de vrouw te kort mag worden gedaan. De kinderen moeten zó opgevoed, dat zij als volwassenen in staat zijn, met volledig verantwoordelijkheidsbesef hun roeping, eventueel ook een religieuze roeping, te volgen en een levensstaat te kiezen, en dat zij, wanneer zij trouwen, een eigen gezin kunnen stichten onder gunstige morele, sociale en economische omstandigheden. Op de ouders of voogden rust de taak, de jonge mensen, bij de stichting van een gezin, met wijze raad bij te staan, waaraan dezen ook graag gevolg moeten geven; zij moeten er zich wel voor wachten, hen direct of indirect tot een huwelijk te dwingen of hun een bepaalde levenspartner op te dringen.
Op deze manier vormt het gezin, waarin verschillende generaties elkaar ontmoeten, en elkaar helpen om tot een diepere wijsheid te komen en om de rechten van de personen harmonisch te verbinden met de andere eisen van het sociale leven, werkelijk het fundament van de samenleving. Daarom hebben allen, die invloed uitoefenen op de gemeenschap en op de sociale groeperingen, de plicht om het huwelijk en het gezin daadwerkelijk te steunen. De burgerlijke overheid beschouwe het als haar heilige plicht de ware aard van huwelijk en gezin te erkennen, beide te beschermen en te helpen, de openbare zedelijkheid te verdedigen en de welvaart van het gezin te bevorderen.
Het recht van de ouders op de voortplanting en op de opvoeding van de kinderen binnen hun gezin moet gewaarborgd worden. Door een vooruitziende wetgeving en door verschillende initiatieven dienst ook aan hen, die het geluk van een gezin moeten missen, bescherming en geëigende hulp te worden geboren.
Laten de christenen de tegenwoordige tijd goed besteden Vgl. Ef. 5, 16 Vgl. Kol. 4, 5 en onderscheid weten te maken tussen het eeuwige en het vergankelijke; laten zij daarom hun actieve steun geven aan de waarden van huwelijk en gezin. Zij moeten dit doen door het getuigenis van hun eigen leven en door eensgezinde samenwerking met de mensen van goede wil; zo zullen zij de moeilijkheden overwinnen, tegemoet komen aan de noden van het gezin en het de voordelen verzekeren van de moderne tijd. Voor het bereiken van dit doel zullen de echt christelijke instelling van de gelovigen, het goed gevormd zedelijk geweten van de mensen en de wijsheid en de ervaring van de deskundigen in de gewijde wetenschappen een grote bijdrage leveren.
De wetenschapsmensen, vooral de deskundigen op biologisch, medisch, sociaal en psychologisch gebied, kunnen veel doen voor het welzijn van huwelijk en gezin en voor de rust van de gewetens, als zij door gemeenschappelijke studies meer licht trachten te brengen in de verschillende factoren, die voor een gezonde regeling van de menselijke voorplanting van nut zijn.
De priester moeten zich terdege bekwamen in de gezinsproblematiek, en door verschillende pastorale hulpmiddelen, zoals de verkondiging van het Woord Gods, de liturgische eredienst en andere geestelijke hulp, de roeping van de echtgenoten in huwelijks- en gezinsleven stimuleren, hen met menselijkheid en geduld bemoedigen bij hun moeilijkheden, en hen versterken in de liefde, opdat er gezinnen komen, waarvan een weldoende kracht uitgaat.
Door allerlei initiatieven, vooral door verenigingen van gezinnen, moet men zich alle moeite geven om de jonge mensen en de gehuwden zelf, vooral de jonggehuwden, met raad en daad te steunen en hen te brengen tot een sociaal en apostolisch gezinsleven
Tenslotte moeten de echtgenoten zelf, geschapen naar het beeld van de levende God en geplaatst in een echte orde van personen, verbonden zijn in een eenheid van liefde, een eenheid van geest en een onderlinge heiligheid Vgl. Paus Adrianus I, Sacramentarium Gregorianum. P.L. 78, 262 om zo, in navolging van Christus, die de oorsprong van het leven is Vgl. Rom. 5, 15.18 Vgl. Rom. 6, 5-11 Vgl. Gal. 2, 20 , in de vreugde en de offers van hun roeping, door hun trouwe liefde de getuigen te worden van het liefdesmysterie, dat de Heer door zijn dood en verrijzenis aan de wereld heeft geopenbaard. Vgl. Ef. 5, 25-27
