Paus Franciscus - 23 oktober 2014
De schandelijke concentratie van wereldwijde welvaart wordt mogelijk gemaakt door de medeplichtigheid van publieke leiders met de machthebbers. Corruptie is op zichzelf een doodsproces; waar een leven wordt beëindigd, daar is corruptie.
Slechts weinig zaken zijn moeilijker dan het doorbreken van een corrupt hart. `Zo vergaat het hem, die voor zichzelf schatten verzamelt en niet rijk is in God´ (Lc. 12, 21). Wanneer zijn persoonlijke situatie gecompliceerd wordt, kent een corrupt persoon alle mazen om te ontsnappen, net als de onrechtvaardige rentmeester uit het Evangelie. Vgl. Lc. 16, 1-8
Een corrupt persoon gaat door het leven over de sluiproutes van opportunisme, met een air van iemand die zegt: `Ik was het niet`, terwijl hij erin slaagt zijn ´eerlijke mensen´-masker te internaliseren. Het is een proces van internalisatie. De corrupte persoon kan geen kritiek aanvaarden; hij brengt degenen die kritiek leveren in diskrediet; hij is er op uit al het morele gezag dat aan hem twijfelt, te bagatelliseren; hij respecteert anderen niet en wie ook maar op een andere manier denkt valt hij aan met beledigingen. Hij maakt van iedere gelegenheid gebruik iedereen die hem tegenspreekt te vervolgen.
Corruptie komt tot uiting in een sfeer van triomfalisme, omdat de corrupte persoon zich als een winnaar beschouwt. Hij paradeert rond in die omgeving met het doel anderen te kleineren. De corrupte persoon kent geen broederschap en geen vriendschap, maar slechts medeplichtigheid en vijandschap. De corrupte beseft zijn corruptie niet. Het lijkt een beetje op wat er gebeurt bij slechte adem: degene die het heeft is zich er zelden van bewust; het zijn de anderen die het merken en het hem moeten vertellen. Daarom is het niet waarschijnlijk dat de corrupte persoon in staat zal zijn zijn toestand te herkennen en door innerlijke wroeging zal veranderen.
Corruptie is een groter kwaad dan de zonde. Dit kwaad moet eerder worden behandeld dan vergeven. Corruptie is vanzelfsprekend geworden, zo zeer zelfs dat het een persoonlijk en sociaal statement is geworden, gekoppeld aan gewoonten, gangbare praktijk in handels- en financiële transacties, in openbare aanbesteding, in iedere onderhandeling waarbij ambtenaren betrokken zijn. Het is de overwinning van schijn op de werkelijkheid en van schaamteloosheid op eerbare discretie.
Toch wordt de Heer niet moe op de deur van de corrupte te kloppen. Corruptie is niet opgewassen tegen hoop.
Wat kan het strafrecht doen tegen corruptie? Er zijn vele conventies en internationale verdragen over dit onderwerp en de strafbare feiten die niet zozeer gericht zijn op het beschermen van de burgerij, die onherroepelijk het uiteindelijke slachtoffer is - in het bijzonder de meest kwetsbaren - als wel om de belangen van hen die de economische en financiële markten besturen te beschermen, nemen sterk toe.
Strafrechtelijke vervolging is selectief. Het is als een net dat alleen de kleine vissen vangt, terwijl het de grote vissen vrij in de oceaan laat zwemmen. De vormen van corruptie die hoognodig moeten worden aangepakt zijn die welke sociale schade veroorzaken - zoals bijvoorbeeld ernstige fraude tegen het openbaar bestuur of oneerlijke bestuursrechtelijke praktijken - zoals te zien is in elk type obstructie van de rechtsgang bedoeld om straffeloosheid te bewerkstelligen voor zijn eigen wandaden of voor die van een derde partij.