"Vrede laat Ik u na, mijn vrede geef Ik u" (Joh. 14, 27), dit zijn de woorden waarmee Jezus, alvorens zijn lijden tegemoet te gaan, aan zijn leerlingen, bijeen in het cenakel, de gave van de vrede beloofde om hen te doordringen van de vreugdevolle zekerheid van zijn altijddurende aanwezigheid. Toen de Heer na zijn verrijzenis in hun midden stond op de plaats waar zij bijeen waren uit vrees voor de Joden, vervulde Hij zijn belofte met de woorden: "Vrede zij u!". Vgl. Joh. 20, 19-23 Als vrucht van de verlossing die Christus door zijn dood en verrijzenis in de wereld binnenbracht, is de vrede de gave die de verrezen Christus voortdurend, ook vandaag, blijft schenken aan zijn Kerk, wanneer zij verzameld is om de Eucharistie te vieren, opdat zij van deze vrede getuigt in het leven van alledag.

In de Romeinse liturgische traditie vindt de vredeswens voorafgaand aan de communie plaats met haar eigen, bijzondere theologische betekenis. Zij vindt haar referentiepunt in de eucharistische beschouwing van het paasmysterie, als de 'paaskus' van de verrezen Christus, aanwezig op het altaar' Vgl. H. Paus Johannes XXIII, Apostolische Constitutie, Missale Romanum ex auctoritate Joanne XXIII, P.P. (23 juni 1962). Ritus sevandus, X, 3 - dit is een verschil met andere liturgische tradities waar de vredeswens geïnspireerd is op de tekst uit het Evangelie van Matteüs. Vgl. Mt. 5, 23 De riten die op de Communie voorbereiden, vormen een goed gestructureerde eenheid, waarin elk ritueel element zijn eigen gewicht heeft en bijdraagt aan de algehele zin van de opeenvolgende liturgische handelingen, die leiden tot de sacramentele deelname aan het gevierde mysterie. De vredeswens vindt dan ook haar eigen plaats tussen het gebed van het Onze Vader - waarmee zij verbonden wordt door het embolisme dat op de vredeswens voorbereidt -, en de broodbreking - waarbij het Lam Gods wordt gesmeekt om ons zijn vrede te geven. Het is het teken dat "de betekenis heeft van vrede, gemeenschap en liefde” Congregatie voor de Eredienst en de Sacramenten, Het Sacrament van de verlossing - Wat nageleefd en vermeden dient te worden met betrekking tot de allerheiligste Eucharistie, Redemptionis Sacramentum (25 mrt 2004), 71, waardoor de Kerk "vrede en eenheid voor zichzelf en heel de mensenfamilie afsmeekt en de gelovigen onderling hun kerkelijke gemeenschap (communio) en hun wederzijdse liefde tot uitdrukking brengen, voordat zij communiceren in het sacrament" Vgl. Paus Benedictus XVI, Postsynodale Apostolische Exhortatie, Het Sacrament van de Liefde - Over de Eucharistie, bron en hoogtepunt van het leven en de zending van de Kerk, Sacramentum Caritatis (22 feb 2007), 49, dat het Lichaam van Christus, de Heer, is.

In zijn Postsynodale Apostolische Adhortatie Paus Benedictus XVI - Postsynodale Apostolische Exhortatie
Sacramentum Caritatis
Het Sacrament van de Liefde - Over de Eucharistie, bron en hoogtepunt van het leven en de zending van de Kerk
(22 februari 2007) vertrouwde Paus Benedictus XVI aan deze Congregatie de taak toe de kwestie aangaande de vredeswens Vgl. Paus Benedictus XVI, Postsynodale Apostolische Exhortatie, Het Sacrament van de Liefde - Over de Eucharistie, bron en hoogtepunt van het leven en de zending van de Kerk, Sacramentum Caritatis (22 feb 2007), 49. 2e voetnoot in deze alinea te overwegen, opdat de gewijde aard van de Eucharistieviering en de zin voor het mysterie tijdens de sacramentele Communie behouden zouden blijven: "De Eucharistie is van nature een sacrament van vrede. Deze dimensie van het eucharistisch mysterie wordt in de liturgische viering op bijzondere wijze uitgedrukt door de vredeswens. Het gaat hier zonder twijfel om een teken van grote waarde. Vgl. Joh. 14, 27 In onze tijd, die zo schrikbarend veel conflicten kent, krijgt dit gebaar, ook gezien vanuit het algemeen gevoel, een bijzondere betekenis, in zoverre de Kerk het steeds meer als haar opdracht gaat beschouwen van de Heer de gave van de vrede en de eenheid voor zichzelf en voor de gehele mensenfamilie af te smeken. ( ... ) Op grond van dit alles is het begrijpelijk dat de vredesritus in de liturgieviering dikwijls heel intens wordt ervaren. Toch benadrukte de Bisschoppensynode in dit verband dat het zinvol is dit gebaar, dat overdreven vormen kan aannemen en uitgerekend vlak voor de Communie verwarring kan veroorzaken, binnen de perken te houden. Het is goed eraan te herinneren dat de grote waarde van het gebaar geenszins vermindert door de soberheid die noodzakelijk is om een sfeer te bewaren die bij de viering past. Men kan de vredesgroet bijvoorbeeld beperken tot de mensen in de onmiddellijke omgeving." Paus Benedictus XVI, Postsynodale Apostolische Exhortatie, Het Sacrament van de Liefde - Over de Eucharistie, bron en hoogtepunt van het leven en de zending van de Kerk, Sacramentum Caritatis (22 feb 2007), 49

Paus Benedictus XVI heeft niet alleen de ware betekenis van de ritus en de vredeswens in het licht gesteld, maar heeft ook het grote belang ervan laten zien als een bijdrage van de Christenen om door gebed en getuigenis de zeer grote en onrustbarende gevoelens van angst te verzachten onder de mensen van onze tijd. Met het oog op dit alles heeft hij zijn uitnodiging herhaald zorgvuldig met deze ritus om te gaan en deze liturgische handeling met religieuze zin en soberheid te volbrengen.

Dit dicasterie had op verzoek van Paus Benedictus XVI reeds in mei 2008 de bisschoppenconferenties benaderd om te vragen of, naar hun mening, de vredeswens voorafgaand aan de Communie gehandhaafd moest blijven, zoals nu gebeurt, of dat zij naar een ander moment moest worden verplaatst, opdat zij beter begrepen en voltrokken zou worden. Na ampele overweging is gebleken dat de vredesritus het beste op haar traditionele plaats in de Romeinse liturgie behouden blijft zonder structurele veranderingen in het Romeins Missaal. Hierbij worden enkele praktische normen geboden voor een betere duiding van de inhoud van de vredeswens en tot matiging van haar excessieve uitdrukkingsvormen die in de liturgische bijeenkomst tot verwarring leiden, en wel voorafgaand aan de Communie.

Dit onderwerp is van groot belang. Indien de gelovigen de juiste betekenis van de vredesritus niet begrijpen en er door hun rituele gebaren geen blijk van geven deze betekenis te beleven, wordt afbreuk gedaan aan het christelijk begrip van vrede en wordt schade berokkend aan hun vruchtbare deelname aan de Eucharistie. Naast de reeds verwoorde overwegingen, die de basis kunnen vormen voor een passende catechese over dit onderwerp door middel van enkele bijzondere richtlijnen, wordt daarom een aantal maatregelen aanbevolen ten dienste van een verstandige afweging van de bisschoppenconferenties:

1. Eens en voor al moet duidelijk gemaakt worden, dat de vredesritus reeds haar eigen diepe betekenis heeft van gebed voor en aanbieden van de vrede binnen de context van de Eucharistie. Wanneer zij die aan de Mis deelnemen, elkaar op passende wijze een teken van vrede geven, zal dit een dieper begrip van de ritus zelf teweeg brengen en zal het aan betekenis winnen. Daarom kan men volkomen terecht stellen, dat het niet gaat om een uitnodiging om 'automatisch' elkaar een teken van vrede te geven. Wanneer vanwege concrete omstandigheden te voorzien valt, dat het niet op passende wijze kan geschieden, of wanneer het bij bepaalde gelegenheden om pedagogische gronden niet verstandig lijkt, dan kan men de uitnodiging achterwege laten, en soms behoort deze ook achterwege te blijven. De volgende rubriek uit het Missaal dient aangehaald te worden: "Daarna voegt de diaken of priester er desgewenst aan toe: Wenst elkaar de vrede." ROMEINS MISSAAL, Orde van de Mis, nr. 128

2. Op basis van deze overwegingen kunnen we aanbevelen dat - bijvoorbeeld bij gelegenheid van de publicatie van de derde standaarduitgave van het Romeins Missaal in het eigen land, of op een later moment wanneer er een nieuwe uitgave van het Missaal gereed is - bisschoppenconferenties overwegen of de eertijds vastgestelde wijze om elkaar de vrede toe te wensen veranderd moet worden. Op die plaatsen waar bijvoorbeeld familiale en profane begroetingsgebaren waren gekozen, zou men die na jarenlange ervaring kunnen vervangen door andere, meer passende gebaren.

3. Op het moment dat men elkaar de vrede toewenst, zal het noodzakelijk zijn om, hoe dan ook, bepaalde misbruiken, definitief te vermijden, zoals:
   • - het invoeren van een of ander 'vredeslied', een gezang dat men in de Romeinse ritus niet vindt. In de Romeinse ritus is een vredeslied in de traditie niet voorzien, aangezien er een zeer korte tijd is vastgesteld om de vrede slechts toe te wensen aan hen die zich het dichtstbij bevinden. Een vredeslied veronderstelt een veel langer moment om elkaar de vrede toe te wensen.
   • - het zich verplaatsen van de gelovigen om elkaar een teken van vrede te geven.
   • - het verlaten van het altaar door de priester om aan enkele gelovigen een teken van vrede te geven.
   • - dat in bepaalde omstandigheden, bijv. op het hoogfeest van Pasen of Kerstmis, of bij rituele vieringen zoals Doopsel, eerste Heilige Communie, Vormsel, Huwelijk, heilige Wijding, religieuze professie en uitvaart, de vredeswens een gelegenheid wordt voor de aanwezigen om hun felicitaties, gelukwensen of condoleances kenbaar te maken.' Vgl. Congregatie voor de Eredienst en de Sacramenten, Algemeen Statuut van het Romeins Missaal - Editio typica tertio 2002 / emendata 2008, Institutio Generalis Missalis Romani (18 mrt 2002), 82. 82.154 Vgl. Congregatie voor de Eredienst en de Sacramenten, Het Sacrament van de verlossing - Wat nageleefd en vermeden dient te worden met betrekking tot de allerheiligste Eucharistie, Redemptionis Sacramentum (25 mrt 2004), 72

4. Alle bisschoppenconferenties worden eveneens uitgenodigd om een liturgische catechese voor te bereiden over de betekenis van de vredesritus in de Romeinse liturgie en over de juiste uitvoering van deze ritus in de viering van de heilige Mis. Hiertoe doet de Congregatie voor de Goddelijke Eredienst en de Regeling van de Sacramenten in deze rondzendbrief N.v.d.r.: nog niet beschikbaar enkele voorstellen bij wijze van richtlijn.

De nauwe band tussen de lex orandi en de lex credendi moet vanzelfsprekend ook de lex vivendi omvatten. Voor katholieken gaat de serieuze verplichting om te bouwen aan een meer rechtvaardige en vreedzame wereld vandaag de dag samen met een dieper verstaan van het christelijke begrip van vrede, en dit is vervolgens. voor een groot deel weer afhankelijk van de ernst waarmee onze particuliere Kerken de gave van de vrede ontvangen en afsmeken en deze tot uitdrukking brengen in de liturgische viering. Wij sporen aan en nodigen uit tot het zetten van daadwerkelijke stappen op dit terrein, omdat de kwaliteit van onze eucharistische deelname hiervan afhangt en de werkdadigheid van ons toebehoren tot hen die, zoals de zaligsprekingen het uitdrukken, vredestichters zijn. Vgl. Mt. 5, 9. v

Aan het einde van deze overwegingen sporen wij de bisschoppen dan ook aan en, onder hun leiding, ook de priesters om in hun eigen liturgische en geestelijke vorming en door een passende catechese voor de gelovigen het geestelijke begrip van de vredesritus tijdens de viering van de heilige Mis te overwegen en te verdiepen. Christus is onze vrede, Vgl. Ef. 2, 14 de goddelijke vrede, die door profeten en engelen werd aangekondigd en die Hij zelf in zijn Paasmysterie heeft binnengebracht in de wereld. Deze vrede van de verrezen Christus wordt in de viering afgesmeekt, verkondigd en rijkelijk meegedeeld, ook door middel van een menselijk gebaar dat verheven is tot een heilige aangelegenheid.

Paus Franciscus heeft op 7 juni 2014 goedgekeurd en bevestigd hetgeen staat in deze Rondzendbrief die door de Congregatie voor de Goddelijke Eredienst en de Regeling van de Sacramenten werd voorbereid, en hij heeft opdracht gegeven het openbaar te maken.

Bij de Congregatie voor de Goddelijke Eredienst en de Regeling van de Sacramenten, 8 juni 2014, hoogfeest van Pinksteren.

Antonius kard. Cafiizares Llovera,
prefect

+ Arturus Roche, aartsbisschop
secretaris