Vorming wordt altijd geleid door hoe men de beroepen die betrokken zijn in het onderwijs omschrijft. Daarom moet men de volgende vragen beantwoorden: wat betekent het om leerkrach te zijn; en wat betekent het om een bestuurder te zijn in een katholieke school? Wat zijn de expertisedomeinen die deze beroepen moeten kenmerken?

Leraars zijn vandaag leden van een beroepsgemeenschap. Ze dragen bij aan het schrijven van het curriculum; en ze hebben de verantwoordelijkheid voor relaties met verschillende andere subjecten, in het bijzonder met de families van de studenten. Een goede school is een school waar leraars, als een groep, weten hoe ze iets meer dan zomaar een georganiseerd korps, in dewelke de leden enkel worden samengehouden door de banden die worden opgelegd door de bureaucratie. Ze zouden integendeel een gemeenschap moeten zijn, waarin professionele en persoonlijke relaties niet enkel op een oppervlakkig niveau worden geleefd, maar op een veel dieper niveau, samengehouden door een gedeelde bezorgdheid voor onderwijs.

Goede leerkrachten weten dat hun verantwoordelijkheden niet stoppen buiten het klaslokaal of de school. Ze weten dat hun verantwoordelijkheden ook verbonden zijn met hun lokaal domein, en dat deze aangetoond worden door hun verstaan van de hedendaagse sociale problemen. Professionele voorbereiding en technische competentie zijn noodzakelijke eerste vereisten om te onderwijzen, maar ze zijn niet afdoende. Een uitdrukking van opvoeding ligt in het helpen van jonge mensen om hun eigen tijd te verstaan en hun levens te plannen rond een geloofwaardige premisse. Multiculturalisme en pluralisme zijn karakteristieke kenmerken van onze tijd; zo moeten leerkrachten in staat zijn om hun studenten de culturele hulpmiddelen aan te bieden die nodig zijn om richting te geven aan hun leven. Verder moeten leerkrachten hun studenten de mogelijkheden geven om, in de routine van het klaslokaal, echte luisterbereidheid te ervaren, respect, dialoog en de waarde van diversiteit.

Steeds meer multicultureel wordend, krijgen scholen de taak om mensen met verschillende ervaringen te verbinden met elkaar. Scholen moeten ook optreden als bemiddelaars tussen zo’n mensen. De verschillende ervaringen van mensen moeten herkend en erkend worden. Leraars en schoolbestuurders hebben nieuwe professionele vaardigheden nodig, die gericht zijn op het tot verzoening brengen van verschillen, hen in staat stellend om te dialogeren met elkaar. Leraars en schoolbestuurders moeten gedeelde perspectieven aanbieden, terwijl de individuele aard van de ontwikkeling en wereldvisies van verschillende mensen worden gerespecteerd.

Voor hen die leidinggevende posities bekleden, kan er een sterke verleiding bestaan om de school te zien als een bedrijf of een zaak. Scholen die echter de bedoeling hebben om onderwijsgemeenschappen te zijn, hebben nood aan mensen die in staat zijn om terug te grijpen naar de referentiewaarden van de school; ze moeten dan alle professionele en menselijke krachten in de school in die richting duwen. Schoolbestuurders zijn meer dan gewone managers van een organisatie. Ze zijn ware leiders in opvoeding wanneer ze als eerste deze verantwoordelijkheid opnemen, die ook een kerkelijke en pastorale missie is, geworteld in de relatie met de herders van de Kerk. Schoolbestuurders hebben de bijzondere plicht om te voorzien in de ondersteuning die nodig is om de cultuur van dialoog, ontmoeting, en wederzijdse erkenning tussen verschillende culturen. Zowel binnen als buiten de scholen bevorderen ze alle mogelijke vormen van medewerking die interculturele harmonie helpen te bewerkstelligen.

Opdat scholen zich kunnen ontwikkelen als professionele gemeenschappen, is het nodig dat hun leden leren om na te denken en samen op zoek te gaan. Scholen zijn gemeenschappen van gedeelde praktijken, van gemeenschappelijkheid van ideeën en onderzoek.

Verder wordt de eenheid van de onderwijsgemeenschap gevoed door de sterke banden met de christelijke gemeenschap. Eigenlijk zijn katholieke scholen kerkelijke subjecten. “Deze kerkelijke dimensie is niet zomaar een aanhangsel, maar is een eigen en specifiek kenmerk, een onderscheiden kenmerk dat doordringt en verlichting brengt in elk moment van de opvoedkundige activiteit, een fundamenteel deel van de eigen identiteit en de focus van zijn missie.” Vgl. Congregatie voor de Katholieke Vorming, De katholieke school op de drempel van het derde millenium (28 dec 1997), 11 Daarom “draagt de ganse christelijke gemeenschap, en in het bijzonder de Ordinarius van het bisdom, de verantwoordelijkheid ‘om alles op zo’n manieren te organiseren dat alle gelovigen een katholieke opvoeding genieten’ Wetboek, Codex van het Canonieke recht, Codex Iuris Canonici (25 jan 1983), 794. § 2 en, meer precies gesteld, dat er ‘scholen zijn die een opvoeding aanbieden, doordrongen van een christelijke geest.’ Wetboek, Codex van het Canonieke recht, Codex Iuris Canonici (25 jan 1983), 802 Vgl. Wetboek, Codex van Canoniek Recht van de Oosterse Kerken, Codex Canonum Ecclesiarum Orientalium (1 okt 1991), 635.” Congregatie voor de Katholieke Vorming, Rondzendbrief aan de voorzitters van de Bisschoppenconferenties over religieus onderwijs in scholen (5 mei 2009), 5 De kerkelijke aard van katholieke scholen, die ingeschreven staat in het hart van hun identiteit als scholen, is de reden voor “de institutionele band die ze onderhouden met de kerkelijke hiërarchie, die garandeert dat het onderwijs en de opvoeding gegrondvest is in de principes van het katholieke geloof en bijgebracht door leraars die de juiste leer aanhangen en een oprechtheid in het leven Vgl. Wetboek, Codex van het Canonieke recht, Codex Iuris Canonici (25 jan 1983), 803 Vgl. Wetboek, Codex van Canoniek Recht van de Oosterse Kerken, Codex Canonum Ecclesiarum Orientalium (1 okt 1991), 632.639” Congregatie voor de Katholieke Vorming, Rondzendbrief aan de voorzitters van de Bisschoppenconferenties over religieus onderwijs in scholen (5 mei 2009), 6