In vele gebieden in de wereld is het omwille van politieke en culturele redenen niet altijd mogelijk om katholieke scholen te hebben. Soms is de katholieke aanwezigheid heel erg beperkt en heerst er vijandigheid tegenover. Dit probleem gaat niet zomaar over het eisen van een recht, het recht op vrijheid van onderwijs en scholing, maar moet uitgedrukt worden als een culturele bijdrage die iedereen rijker maakt. Daarom moet men de vraag stellen: wat heeft katholiek onderwijs te bieden in deze situaties?

Fundamenteel moet men beginnen  met het herkennen van hetzelfde verlangen in anderen als het verlangen dat gevonden wordt in vele religies en culturen, in het belangrijke voorschrift dat de gouden regel van de mensheid wordt genoemd: ‘Behandel anderen zoals je zelf zou willen dat zij jou zouden behandelen; doe anderen niet aan wat jij ook niet zou willen dat ze jou zouden aandoen’. Dit is een morele wet en deze is absoluut essentieel voor het samenleven. Liefde moet aan allen gegeven worden. Dit is de bron van een nieuwe beschaving, van ware vermenselijking van de mensheid, en is tegenovergesteld aan alle egoïstische instincten van geweld en oorlog.[li]

Dit is de onderwijskundige nieuwheid die voortvloeit mede uit de christelijke pedagogie, waarvan de basis kan gevonden worden in de woorden van Jezus: “dat ze allen een mogen worden” (Joh. 17, 21). Eigenlijk toont het het hart van het hele christendom, de drager van het mysterie Gods, die Zijn is in relatie, een zuivere act van liefde. Hier kan de nieuwheid van het Evangelie gevonden worden, waarvan de volledige aanvaarding zeker het geloof impliceert, maar waarvan de effecten de betekenis van elke ontmoeting tussen individuen, groepen, culturen en instellingen transformeren.

Enkel deze geest van de zoektocht naar eenheid kan de sociale orde samenhouden. Dit is solidariteit in z’n totaliteit, in elke betekenis van het woord (religieus, politiek, sociaal, economisch en professioneel). Dit is het alternatief voor die toestand van permanente rivaliteit die mensen ertoe veroordeelt steeds meer buiten de gemeenschap te vallen, ook al leven ze in een geglobaliseerde wereld – die hen veroordeelt tot een toenemende onverschilligheid zowel tegenover de God die wordt verkondigd door het christendom als door welke vorm dan ook van het Absolute.

Zo worden jonge mensen beroofd van cultuur en geloof, van hun ware betekenis en van een waardig doel om na te streven. Zo riskeren ze ook om het leven zelf te ontmenselijken, op verschillende manier. In deze vele ‘grenssituaties’ waarin het geloof dagelijks op de proef wordt gesteld is ingaan tegen de stroom vandaag dikwijls, meer dan het ooit is geweest, de evangelische keuze. Het hoogtepunt, het grootste geschenk, is de gave van zichzelf, wanneer men zijn leven geeft voor anderen waar rechtvaardigheid en waarheid geweld worden aangedaan.

Vandaar moet in deze verschillende contexten (atheïsme, fundamentalisme, relativisme, secularisme) de ‘prioriteit van de waarde’ opnieuw in het centrum worden geplaatst. Dit is principieel een coherente getuigenis afleggen; zelfgave; de capaciteit om te zoeken en vergeving te schenken, niet uit exhibitionisme of vals gemoraliseer, maar ‘omwille van de liefde’, om de ontwikkeling van de wereld vooruit te helpen.

Er bestaat een “een belangrijk theologisch feit: het verlangen, dat eigen is aan de menselijke persoon, om anderen te laten delen in de eigen bezittingen. Het in geloof aanvaarden van de Blijde Boodschap is aldus dynamisch geordend als een dergelijke manier van communiceren”, in het bijzonder met hen “aan wie een enorm voordeel in deze wereld ontbreekt: het ware gezicht van God kennen en de vriendschap van Jezus Christus, God-met-ons. Inderdaad, ‘er is niks mooier dan verrast te worden door het Evangelie, door de ontmoeting met Christus. Er is niks mooiers dan hem te kennen en met anderen te spreken over onze vriendschap met hem’.” Congregatie voor de Geloofsleer, Doctrinaire notitie over enige aspecten van de Evangelisering (3 dec 2007), 7