Het idee van culturen in dialoog is het licht dat de noodzakelijk gedeelde inspanning om verdeeldheid te overwinnen leidt. In een raamwerk van wederzijds leren, moet men weten hoe men zich kan verdiepen in de praktische details van de dialectiek die opgewekt wordt door sommige van de basiscategorieën van leven en cultuur (‘botsing/ontmoeting’, ‘geslotenheid/openheid’, ‘monoloog/dialoog’, ect.).

Daarom moeten gemeenschappen die hun inspiratie halen uit de waarden van het Katholieke geloof (families, scholen, groepen, jeugdorganisaties, etc.) een stem geven aan onderwijs dat waarlijk gebaseerd is op de menselijke persoon en dit ook omzetten in de realiteit, in lijn met de christelijke humanistische cultuur en traditie. Er moet een nieuw engagement zijn om het individu als ‘persoon in gemeenschap’ te zien en een nieuw aanvoelen van zijn of haar behoren tot een samenleving. Anders gesteld, een geanticipeerde samenleving van vrije en gelijke individuen bevat zonder twijfel het risico op grenzeloos, ongecontroleerd conflict en ambiguïteit.

Verder heeft de cruciale band tussen individuen die samen de samenleving of gemeenschap uitmaken “nood aan een diepgaande kritische evaluatie van de categorie ‘relatie’. Dit is een taak die niet kan worden ondernomen door de sociale wetenschappen alleen, de bijdrage van disciplines als metafysica en theologie is nodig in zoverre de transcendente waardigheid van de mens grondig verstaan wil worden.” Paus Benedictus XVI, Encycliek, Liefde in Waarheid - Over de integrale ontwikkeling van de mens in liefde en waarheid, Caritas in Veritate (29 juni 2009), 53

In het licht van het trinitaire mysterie van God moeten interpersoonlijke relaties niet enkel gezien worden als communicatieprocessen; integendeel, ze zijn de fundamentele wet van het Bestaan, zoals de Liefde. Deze liefde is niet algemeen, ononderscheiden en vooral verbonden met emoties; noch wordt deze samengehouden door vanzelfsprekendheid of geef-en-neem-regels. De Liefde is vrij, zo sterk en vrijgevig als de liefde waarmee Christus liefhad. In deze zin is liefde de wil om te ‘bevorderen’; het is vertrouwen in de andere persoon en bijgevolg een fundamenteel onderwijskundige daad.

Het begrip ‘liefde’ in het onderwijs impliceert onmiddellijk de begrippen ‘gave’ en ‘wederkerigheid’, die fundamentele aspecten zijn van het onderwijs zelf. Scholen, studenten zowel als leraars, families en de bredere gemeenschap zouden de tweerichtings- en de van-en-voor-beweging die liefde is, moeten bevorderen. We kunnen dus de schets van deze twee bewegingen als volgt samenvatten: van liefde gekregen naar liefde gegeven. Wederkerigheid wordt hier niet simpelweg verstaan als het eindresultaat, als de gelijkheid van de uitkomst, maar vooreerst als een proactieve stap die door de onderwijzer werd ondernomen, wiens roeping het is om als eerste lief te hebben.

Deze concepten moeten opnieuw op een moedige manier onderzocht worden, om een pedagogie van gemeenschap te bekomen. Het doel is een onderwijskundig ideaal dat onderwijzers in de positie van geloofwaardige getuigen in de ogen van jonge mensen plaatst. Er moet een reflectie volgen op deze cruciale, strategische band die ‘liefde voor onderwijs’ en ‘onderwijs om lief te hebben’ verbindt. Deze twee ideeën zijn essentieel en ondeelbaar verbonden met elkaar. Door hen kijken zowel de onderwijzer als de student naar het goede, naar respect en dialoog.