Het is een feit dat de hedendaagse maatschappij er multicultureel uitziet, dit wordt nog eens beklemtoond door de globalisatie. De overlappende aanwezigheid van verschillende culturen is een grote voedingsbron, zolang de ontmoeting tussen die verschillende culturen gezien wordt als een bron van wederzijdse verrijking. Significante problemen kunnen echter ontstaan wanneer een multiculturele samenleving wordt gezien als een bedreiging voor de sociale cohesie, of als een bedreiging voor de bescherming en de uitoefening van rechten die toebehoren aan individuen of groepen. Het is niet makkelijk om reeds vroeger ontstane culturen en nieuwe culturen in balans en in harmonie samen te brengen, daar er in beide dikwijls gebruiken en gewoonten heersen die tegengesteld zijn aan elkaar. Nu, en dit sinds enige tijd, is de multiculturele samenleving het object geworden van bezorgdheid voor zowel overheden als internationale organisaties. Ook in de Kerk zijn instituties en organisaties die zich bezighouden met onderwijs en studie gestart met de bestudering van het fenomeen en het ondernemen van specifieke projecten in dit veld.

Onderwijs bevat een centrale uitdaging voor de toekomst: het mogelijk maken voor variërende culturele uitdrukkingen Vgl. UNESCO, Conventie over de bescherming en de bevordering van de diversiteit van culturele uitdrukkingen, Parijs (20 oktober 2005), art. 4 om te co-existeren en om de dialoog te promoten om een vredevolle samenleving te voeden. Deze doelen worden bereikt in verschillende stadia:

1. het ontdekken van de multiculturele natuur van de eigen situatie;
2. vooroordelen overwinnen door het leven en werken in harmonie; en
3. zichzelf opvoeden ‘door de ander’ tot een globale visie en een gevoel van burgerschap.

Het voeden van ontmoetingen tussen verschillende mensen helpt een wederzijds verstaan tot stand te brengen, ook al zou het niet het verlies van iemands eigen identiteit mogen betekenen. 

Scholen hebben een grote verantwoordelijkheid op dit gebied, daar zij geroepen zijn om een interculturele dialoog te ontwikkelen in hun pedagogische visie. Dit is een moeilijk doel, niet makkelijk te bereiken, en toch is het noodzakelijk. Onderwijs, door z’n eigen aard, vraagt zowel openheid voor andere culturen, zonder het verlies van de iemands eigen identiteit, en de aanvaarding van de andere persoon, om het risico op een begrensde cultuur, in zichzelf gesloten, te vermijden. Daarom moeten jonge mensen, door hun ervaring met school en studie, theoretische en praktische hulpmiddelen verwerven om een grotere kennis te vergaren zowel van anderen als van zichzelf, net als een grotere kennis van de waarden zowel van hun eigen cultuur als die van andere culturen. Ze kunnen die bereiken door met een open geest de culturen te vergelijken. Op deze manier zullen ze worden geholpen om verschillen te verstaan op een manier die conflict niet voedt, maar die toelaat dat deze verschillen kansen worden voor wederzijdse verrijking, leidend tot harmonie.

Dit is de context waarin katholieke scholen worden opgeroepen om hun bijdrage te leveren, steunend op hun eigen pedagogische en culturele tradities, en in het licht van hun eigen pedagogische visie. Aandacht voor het interculturele aspect van het leven is niet nieuw in de traditie van katholieke scholen, daar deze gewoon zijn studenten toe te laten met verschillende religieuze en culturele achtergronden. Wat echter nodig is in dit domein vandaag is moedige en vernieuwende trouw aan de eigen pedagogische visie. Vgl. Congregatie voor de Katholieke Vorming, De katholieke school op de drempel van het derde millenium (28 dec 1997), 3 Dit is overal zo waar er katholieke scholen kunnen gevonden worden, zowel in landen waar de katholieke gemeenschap een minderheid is als in landen waarin de traditie van het katholicisme sterker geworteld is. In het eerste geval heeft men het vermogen nodig om te getuigen en om de dialoog aan te gaan, zonder in de val te trappen van het gemakkelijke relativisme dat zegt dat alle religies hetzelfde zijn en eigenlijk maar manifestaties zijn van het Absolute dat niemand waarlijk kan kennen. In de tweede groep landen is het belangrijk om antwoorden te reiken aan de vele jonge mensen ‘zonder een religieuze thuis’, het resultaat van een steeds meer geseculariseerde samenleving.

De Congregatie voor Katholieke Onderwijs blijft trouw aan de taak die haar werd toevertrouwd na het Tweede Vaticaanse Concilie: het verdiepen van de principes van katholiek onderwijs. Daarom wil de Congregatie zijn eigen bijdrage leveren om onderwijs langs het pad van de interculturele dialoog aan te moedigen en te leiden in scholen en instituten voor katholiek onderwijs. Daarom is dit document in de eerste plaats bedoeld voor:

1. ouders, die de eerste en de natuurlijke verantwoordelijkheid hebben voor de opvoeding van hun kinderen, alsook de organisaties die families vertegenwoordigen in scholen;
2. directeurs, leraars en ander personeel in katholieke scholen die samen met de studenten de onderwijsgemeenschap vormen; en
3. nationale en diocesane bisschoppelijke commissies, alsook religieuze instituten, bisschoppen, kerkelijke bewegingen, verenigingen van gelovigen en andere organisaties die zich bezighouden met de pastorale zorg in het onderwijs.

Het behaagt ons ook dit document voor te dragen als een middel tot dialoog en reflectie voor iedereen die bezorgd is voor de opvoeding van de gehele persoon en voor de opbouw van een vredevolle samenleving gekenmerkt door solidariteit.