Allereerst moet erop worden gewezen dat in de theologie de leer over de schepping bijna geheel verdwenen is.

In dit opzicht is het symptomatisch dat in twee handboeken van de moderne theologie de leer over de schepping als geloofsgegeven terzijde is geschoven en vervangen door vage beschouwingen van existentieel-filosofische aard: in het in 1973 verschenen oecumenische Neuen Glaubensbuch van de hand van J.Feiner en L.Vischer; en het boek over de basiscatechese La foi des catholiques dat in 1984 te Parijs werd gepubliceerd. Dit kan zeer vreemd schijnen in een tijd waarin we zien hoe de schepping in opstand komt tegen het ingrijpen van de mens, en waarin de vraag wat de grenzen en normen zijn van ons manipuleren van de schepping het centrale probleem is van onze morele verantwoordelijkheid. Niettemin is men er nog steeds afkerig van om de 'natuur' te beschouwen als een zedelijke instantie. Er bestaat nog steeds een reactie die wordt ingegeven door onberedeneerde angst voor de techniek, terwijl men tegelijk niet in staat is in de lichamelijke wereld een geestelijke boodschap te erkennen. Men ziet de natuur nog steeds als een werkelijkheid die in zich irrationeel is, maar die overigens wel wiskundige structuren vertoont die technisch getoetst kunnen worden. Dat de natuur een wiskundige rationaliteit vertoont is bij wijze van spreken tastbaar geworden; dat zij ook een zedelijke rationaliteit heeft wordt afgedaan als metafysische dromerij. De teruggang van de metafysica gaat hand in hand met de teruggang van de scheppingsleer. In de plaats daarvan komt een wijsbegeerte van de evolutie (wel te onderscheiden van de wetenschappelijke evolutie-theorie) die aan de natuur regels wil ontlenen welke het mogelijk moeten maken om de komende ontwikkelingen in de gewenste richting te leiden en zo te komen tot optimalisatie van het leven. De natuur die zo tot leermeesteres zou moeten worden, is evenwel een blinde natuur die onbewust, bij toeval, tot stand brengt wat de mens nu op bewuste wijze moet nadoen.

De natuur (die dus niet langer schepping is) wordt alleen nog gezien onder het oogpunt van de maakbaarheid en niet als iets waarnaar geluisterd moet worden. Wat overblijft is dat de mens zich gedraagt als de meester' van de natuur, hetgeen gebaseerd is op de zelfgenoegzame veronderstelling dat verstandelijke berekening even scherpzinnig kan zijn als de 'evolutie' en daarom de wereld op een betere wijze vooruit kan brengen dan de evolutie heeft gedaan zonder tussenkomst van de mens.

Het geweten waarop men zich thans beroept, is naar zijn wezen stom zoals 'leermeesteres natuur' blind is: het berekent welke ingreep de beste mogelijkheden voor verbetering biedt. Dat kan collectief gebeuren (en volgens de logica van het uitgangspunt zou dat ook zo moeten zijn), en dan is er een partij nodig die als instrument van de geschiedenis de ontwikkeling van het individu ter hand neemt. Maar het kan ook individueel gebeuren: in dat geval wordt het geweten de uitdrukking van de autonomie van de individuele mens, hetgeen in de grote kosmische structuur alleen maar absurde aanmatiging kan schijnen.

Dat geen van deze oplossingen erg veel verder brengt schijnt duidelijk, en daarin wortelt de diepe wanhoop van de moderne mensheid die schuil gaat achter een officieel vertoon van optimisme. Ondertussen blijft er een stilzwijgend bewustzijn dat er een alternatief nodig is voor de uitzichtsloze wegen van onze vanzelfsprekendheden. Misschien is er ook, meer dan wij denken, de stille hoop dat een vernieuwd christendom dat alternatief zou kunnen bieden. Maar zoiets is alleen maar mogelijk als de leer van de schepping opnieuw wordt uiteengezet. Dat zou dus moeten worden beschouwd als een van de meest dringende opdrachten voor de huidige theologie. Wij moeten opnieuw duidelijk maken wat zeggen wil: de wereld is geschapen 'met wijsheid', en de scheppingsdaad van God is wezenlijk iets anders dan het veroorzaken van een 'oer-knal'. Pas dan zullen geweten en norm weer op de juiste wijze met elkaar in betrekking komen te staan.

Dan zal het inderdaad duidelijk worden dat het geweten geen individualistische (of collectieve) wijze van rekenen is maar een mede-weten met de schepping, en door haar met God, de Schepper.

Dan zal men weer kunnen inzien dat de grootheid van de mens niet bestaat in de miserabele zelfgenoegzaamheid van een dwerg die zich tot alleenheerser uitroept, maar in het feit dat zijn wezen een afglans is van de hoogste wijsheid, de waarheid zelf. Dan zal blijken dat de mens des te groter is naarmate hij meer in staat is te gaan luisteren naar wat de schepping in wezen te zeggen heeft, naar de boodschap van de Schepper. En dan zal duidelijk blijken dat de harmonie met de schepping, waarvan de wijsheid ons tot norm wordt, geen inperking van onze vrijheid betekent maar een teken dat wij met rede begaafd zijn, een teken van onze waardigheid. Dan zal men erkennen welke eer aan het lichaam toekomt: het wordt niet meer 'gebruikt' als een ding, maar het is de tempel van de ware menselijke waardigheid omdat het Gods bouwwerk in de wereld is. Dan ook wordt de gelijkwaardigheid van man en vrouw duidelijk, juist omdat zij verschillend zijn. Dan zal men weer gaan inzien dat hun lichamelijkheid wortels heeft die tot in metafysische diepten reiken, en dat zij ten grondslag ligt aan een bovenzinnelijke symboliek; deze symboliek ontkennen of vergeten maakt de mens niet groter maar vernietigt hem.