17 januari 2014
De wijze waarop men deze kritiek uitoefent is in alle gevallen significant verschillend. In feite gaat zij verder dan de abstractie 'monotheïstisch geweld', door al naargelang de religie in kwestie verschillende aspecten ter discussie te stellen van het verband tussen religieuze overtuiging en politiek oordeel. Zo blijft het jodendom als religie in het algemeen gespaard voor een directe beschuldiging, hetzij vanwege het overigens geheel begrijpelijke feit dat het duidelijk de beschamende herinnering oproept aan het onnoemelijke geweld waarvan het zelf het voorwerp is geweest, hetzij omdat het jodendom niets te zien geeft van een inspanning die gericht is op zending en bekering (proselitisme). Wat de islam betreft, wordt het steeds terugkerende historische conflict tussen christelijke en islamitische overheersing over het algemeen eerder geopolitiek dan religieus geïnterpreteerd. In feite vormt de cruciale kwestie van het verband tussen religieuze observantie en civiele wetgeving een thema van discussie en onderzoek waarover alle religieuze culturen in zichzelf nog erg verdeeld en weifelend zijn. De excessen van het religieuze 'fundamentalisme' blijken zowel in het Westen als in het Oosten grondig problematisch, ook vanuit het perspectief van hun louter religieuze inspiratie. We hebben dus te maken met een thema van discussie dat alle religies gemeen hebben. Daarom blijkt het leggen van een verband met de monotheïstische geloofsovertuiging een buitensporige simplificatie; het is een voorwendsel en het verduistert de meer fundamentele vraag van de verhouding tussen de transcendentie van de religie ende secularisatie van de burgermaatschappij. Paus Benedictus XVI, Toespraak, Internationale vlieghaven “Ben Gurion”- Tel Aviv, Begroetingsceremonie Tel Aviv (11 mei 2009), 2. 'De juiste ordening van de maatschappelijke verhoudingen veronderstelt en vereist de eerbied voor de vrijheid en de waardigheid van ieder menselijk wezen, waarvan zowel christenen als moslims en joden geloven dat het geschapen is door een liefhebbende God en bestemd is voor het eeuwige leven' Paus Benedictus XVI, Toespraak, Tempelplein - Jeruzalem tijdens de reis door het Heilig Land 2009, Beleefdheidsbezoek aan de Grootmoefti (12 mei 2009), 4. 'Terwijl moslims en christenen de respectvolle dialoog voortzetten die ze al begonnen zijn, bid ik dat ze mogen zoeken hoe de Enigheid van God onverbrekelijk verbanden is met de eenheid van de hele familie van de mensheid' Feitelijk roept deze simplificatie van de kant van de rationele en politieke kritiek een excessief 'fundamentalistisch' ressentiment op tegenover de religie, dat niet bijdraagt aan een democratische dialoogcultuur.
