INSTRUMENTUM LABORIS T.B.V. DE 3E BIJZONDERE BISSCHOPPENSYNODEDe pastorale uitdagingen betreffende het gezin in het kader van de evangelisatie
(Soort document: Bisschoppensynodes)
24 juni 2014
De uitdagingen die het gezin onder ogen moet zien op het gebied van de opvoeding, zijn talrijk; vaak voelen de ouders zich niet voorbereid op een zo grote taak. Het leergezag heeft recent het belang beklemtoond van de opvoeding, waarvoor de echtgenoten ook een bijzondere genade in hun huwelijk ontvangen. In de antwoorden en opmerkingen wordt onderstreept dat de opvoeding integraal moet zijn door de grote vraag aangaande de waarheid op te werpen, die op de weg van het leven een leidraad kan zijn Vgl. Paus Benedictus XVI, Toespraak, Sala Clementina, Tot de deelnemers aan de Algemene Bijeenkomst van de Congregatie voor de Katholieke opvoeding (21 jan 2008) en die altijd ontstaat binnen een liefde, te beginnen bij de liefdeservaring die het kind dat door de ouders wordt ontvangen, beleeft. Vgl. Paus Benedictus XVI, Toespraak, Bij de audiëntie voor het diocees van Rome bij de aanbieding van de brief "Over de belangrijke taak van de opvoeding" (23 feb 2008) Opvoeding bestaat uit een breed en diepgaand binnenvoeren in de hele werkelijkheid en in het bijzonder in het maatschappelijk leven, en is de primaire verantwoordelijkheid van de ouders, die de staat moet respecteren, bewaken en bevorderen. Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Verklaring, Over de Christelijke opvoeding, Gravissimum Educationis (28 okt 1965), 3 Vgl. H. Paus Johannes Paulus II, Postsynodale Apostolische Exhortatie, Over de taken van het christelijk gezin in de wereld van deze tijd, Familiaris Consortio (22 nov 1981), 37 Paus Franciscus heeft het belang van de opvoeding bij het doorgeven van het geloof onderstreept: “De ouders zijn volgens een woord van de heilige Augustinus niet alleen geroepen de kinderen tot leven voort te brengen, maar hen ook naar God te brengen, opdat zij door het doopsel opnieuw worden geboren als kinderen van God, de gave van het geloof ontvangen”. Paus Franciscus, Encycliek, Licht van het geloof, Lumen Fidei (29 juni 2013), 43
Bij haar pastorale activiteit is de Kerk geroepen om de gezinnen te helpen in hun opvoedende taak, te beginnen bij de christelijke initiatie. Catechese en parochiële vorming zijn onontbeerlijke instrumenten om het gezin in deze opvoedende taak te ondersteunen, in het bijzonder ter gelegenheid van de voorbereiding op doopsel, vormsel en eucharistie. Naast gezin en parochie wordt de vruchtbaarheid zichtbaar van het getuigenis van de groepen van gezinsspiritualiteit en lekenverenigingen, waarbinnen er steeds meer toe neigt om een “dienst voor echtparen” te ontwikkelen, waar zij die verantwoordelijk zijn voor de vorming van gezinnen de groei van de huiskerk voortzetten door middel van persoonlijke ontmoetingen en ontmoetingen tussen gezinnen, waarbij vooral zorg wordt besteed aan het gebed.
De uitdaging van de christelijke opvoeding en van het doorgeven van het geloof wordt in veel landen vaak gekenmerkt door de diepgaande verandering in de relatie tussen de generaties, die de communicatie van waarden in de werkelijkheid van het gezin bepaalt. In het verleden lag deze relatie ten grondslag aan een geloofsleven dat werd gedeeld en als erfgoed tussen de ene en de andere generatie werd gecommuniceerd. Alle episcopaten en zeer veel opmerkingen wijzen op de diepgaande veranderingen in dezen en de invloed ervan op de verantwoordelijkheid van het gezin voor de opvoeding; ook als het onvermijdelijk is verschillen op te merken al naar gelang de traditionele elementen die nog aanwezig zijn in de eigen maatschappij, of ontwikkelingen van secularisatieprocessen. De episcopaten van West-Europa herinneren eraan hoe in de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw er een hevig conflict tussen de generaties is geweest. Vandaag lijken de ouders, misschien ook onder invloed van die ervaringen, veel voorzichtiger in het aanzetten van hun kinderen tot een religieuze praktijk. Juist op dit terrein tracht men meer conflicten te vermijden dan ze onder ogen te zien. Bovendien voelen de ouders zelf zich vaak aangaande religieuze thema’s onzeker, zodat ze juist bij het doorgeven van het geloof met de mond vol tanden staan en deze taak, ook al vinden ze hem belangrijk, overlaten aan religieuze instituten. Dit lijkt te getuigen van een zwakheid van volwassenen en vooral van jonge ouders, wanneer het erom gaat met vreugde en overtuiging de gave van het geloof door te geven.
Als het doorgeven van het geloof en de christelijke opvoeding niet te scheiden lijken van een authentiek getuigenis van leven, dan begrijpt men hoe moeilijke situaties binnen het gezin de complexiteit van het opvoedkundig proces versterken. In deze zin dient er meer pastorale aandacht omtrent de christelijke opvoeding te worden geschonken aan de gezinsomstandigheden waarin de kinderen in het bijzonder te lijden kunnen hebben onder de situatie van de ouders, die als ongeordend wordt gedefinieerd. Wat dit betreft, is het gebruik van uitdrukkingen wenselijk die niet het idee van afstand geven, maar van integratie; die in grotere mate het idee van welkom zijn, liefde en kerkelijke begeleiding kunnen overdragen, zodat vooral in betreffende kinderen en jongeren niet de indruk wordt gewekt van een afwijzing of discriminatie van hun ouders, in het bewustzijn dat de situaties “ongeordend” zijn, niet de personen.