Dierbare broeders en zusters, goeie dag!

Vandaag nemen wij terug de catechese op over de Kerk in dit Jaar van het Geloof. Tussen de beelden die het Tweede Vaticaans Concilie koos om de aard van de Kerk beter te begrijpen, is er dat van “moeder”: de Kerk is onze moeder in het geloof, in het bovennatuurlijk leven. Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk, Lumen Gentium (21 nov 1964), 6.14.15.41.42 Het is één van de beelden die de Kerkvaders in de eerste eeuwen het meest gebruikten en ik denk dat het ook voor ons nuttig kan zijn. Volgens mij is het één van de mooiste beelden van de Kerk: de Moederkerk! In welke zin en op welke manier is de Kerk moeder? Vertrekken wij vanuit de menselijke realiteit van het moederschap: wat doet een mama?

Vooreerst geeft een mama het leven, zij draagt haar kind negen maanden in haar schoot, dan opent zij hem voor het leven, dan geeft zij het leven. Ook de Kerk doet dat: zij geeft ons het leven van het geloof, door de werking van de Heilige Geest die haar vruchtbaar maakt zoals de Maagd Maria. De Kerk en de Maagd Maria zijn mama’s, allebei; wat men zegt van de Kerk kan ook gezegd worden van de Heilige Maagd en wat men zegt van de Maagd Maria kan ook gezegd worden van de Kerk! Zeker, geloof is een persoonlijke daad: “ik geloof”, ik geef persoonlijk antwoord aan God die zich kenbaar maakt en vriendschap met mij wil sluiten. Vgl. Paus Franciscus, Encycliek, Licht van het geloof, Lumen Fidei (29 juni 2013), 39 Doch ik ontvang het geloof langs de anderen, in een gezin, in een gemeenschap die mij “ik geloof” leert zeggen, “wij geloven”. Een christen is geen eiland! Wij worden geen christen in een laboratorium, wij worden geen christen op ons eentje en op eigen kracht, het geloof is een geschenk, een geschenk van God dat ons in de Kerk en door de Kerk gegeven wordt. En de Kerk geeft ons het geloofsleven in het doopsel: dat is het ogenblik waarop zij ons laat geboren worden als kind van God, het ogenblik waarop zij ons het leven van God geeft, waarop zij ons als een moeder het leven geeft. Als u naar de doopkapel van Sint-Jan in Lateranen gaat, de kathedraal van de Paus, ziet u daar binnen een Latijnse inscriptie die ongeveer het volgende zegt: “Hier wordt een volk geboren van Goddelijke oorsprong, verwekt door de Heilige Geest die deze wateren vruchtbaar maakt; onze moeder de Kerk zet haar kinderen in deze wateren ter wereld”. Dat laat ons iets heel belangrijk begrijpen: deel uitmaken van de Kerk is voor ons geen uitwendig of formeel feit, het gaat niet om het invullen van een papier dat men ons geeft, het is een innerlijke en vitale daad; men behoort niet tot de Kerk zoals tot een vereniging, een partij of eender welke organisatie. De band is vitaal, zoals de band met mama omdat, zoals de heilige Augustinus zegt, “de Kerk werkelijk de moeder van de christenen is”. H. Augustinus, De levenswijze van de katholieke kerk en over die van de manicheeërs, De moribus ecclesiae catholicae et de moribus Manicheorum. I,30,62-63: PL 32,1336 Stellen wij ons dan de vraag: hoe zie ik de Kerk? Als ik tegenover mijn ouders erkentelijk ben omdat zij mij het leven gaven, ben ik dan ook erkentelijk tegenover de Kerk omdat zij mij door het doopsel het leven van het geloof gaf? Hoeveel christenen herinneren zich de datum van hun doopsel? Ik stel u die vraag, maar geeft u het antwoord daarop in uw hart: hoevelen onder u herinneren zich de datum van hun doopsel? Enkelen steken hun hand op, maar er zijn er zeker die zich dat niet herinneren! Doch de datum van het doopsel is de datum van onze geboorte in de Kerk, de datum waarop onze mama de Kerk ons ter wereld bracht! En nu geef ik u huiswerk. Vandaag, wanneer u thuis komt, zoek dan eens de datum van uw doopsel op, en doe dat om die dag te vieren, om de Heer voor die gave te danken. Zult u het doen? Laten wij van de Kerk houden zoals men van zijn mama houdt en proberen wij begrip op te brengen voor haar gebreken. Alle mama’s hebben gebreken, wij hebben allemaal gebreken, maar wanneer men over de gebreken van zijn mama spreekt, worden ze toegedekt, wij houden van hen zoals ze zijn. Zelfs de Kerk heeft haar fouten: wij houden van haar zoals van onze mama. Helpen wij haar om mooier te zijn, authentieker, meer overeenkomstig de Heer? Ik laat u met deze vragen, maar vergeet uw huiswerk niet: zoek de datum van uw doopsel op om hem in uw hart te bewaren en te vieren.

Een mama beperkt zich niet tot het geven van het leven, maar draagt veel zorg voor haar kinderen om ze te helpen opgroeien, zij geeft hun melk, voedt hen, leert hun de weg van het leven, zij houdt niet op hen te begeleiden met haar attenties, affectie, liefde, zelfs wanneer ze opgegroeid zijn. Zo weet zij hen ook te corrigeren, vergeven, begrijpen, hen nabij te zijn bij ziekte, bij leed. In één woord, een goede mama helpt haar kinderen uit zichzelf te treden, niet rustig onder moeders vleugels te blijven zoals kuikens onder de vleugels van een hen. De Kerk doet hetzelfde, zoals een goede moeder: zij begeleidt onze groei door ons het woord Gods door te geven, het licht dat ons de weg toont van het christenleven, door de Sacramenten toe te dienen. Zij voedt ons met de Eucharistie, zij geeft ons Gods vergeving in het Boetesacrament, zij steunt ons bij ziekte door de ziekenzalving. De Kerk begeleidt ons in heel ons geloofsleven, in heel ons christenleven. Nu kunnen wij ons andere vragen stellen: welke band heb ik met de Kerk? Zie ik haar als een moeder die mij als christen helpt groeien? Neem ik deel aan het leven van de Kerk, voel ik dat ik er deel aan heb? Is mijn band formeel of vitaal?

Een derde, korte gedachte. In de eerste eeuwen van de Kerk, is er een heel duidelijke realiteit: alhoewel de Kerk de moeder van de christenen is, alhoewel zij christenen “maakt”, wordt zij ook door hen “gemaakt”. De Kerk is niet iets anders dan wij, men dient haar te zien als de totaliteit van de christenen, het “wij” van de christenen: ik, gij, wij maken deel uit van de Kerk. De heilige Hiëronymus schreef : "De Kerk van Christus is niets anders dan de zielen van hen die in Christus geloven”. H. Hieronymus, Het boek der Psalmen volgens de Hebreeuwse waarheid, In Psalmum. Ps. 86: PL 26, 1084 Dan beleven wij allemaal het moederschap van de Kerk allemaal, herders en gelovigen. Soms hoor ik zeggen: “ik geloof in God maar niet in de Kerk ... ik heb de Kerk horen zeggen ... de priesters zeggen ...”. De priesters zijn één zaak, de Kerk bestaat echter niet alleen uit priesters, wij zijn allemaal de Kerk! En als ge zegt dat ge in God gelooft en ge gelooft niet in de Kerk, zegt ge dat ge niet in uzelf gelooft; en dat is in tegenspraak. Wij zijn allemaal de Kerk: van het pas gedoopte kleine kind tot de bisschoppen en de Paus; wij zijn allemaal de Kerk en in Gods ogen allemaal gelijk! Wij zijn allemaal geroepen om samen bij nieuwe christenen geloof te wekken, wij zijn allemaal geroepen opvoeders te zijn in het geloof, het Evangelie te verkondigen. Dat ieder zich zou ondervragen: wat doe ik, opdat anderen het christengeloof kunnen delen? Ben ik vruchtbaar in mijn geloof of gesloten? Wanneer ik herhaal dat ik van een Kerk hou die niet gesloten is maar in staat naar buiten te treden, in beweging te komen, zelfs met risico, om Christus bij iedereen te brengen, denk ik aan heel de wereld, aan mij, aan u, aan elke christen! Wij nemen allen deel aan het moederschap van de Kerk opdat het licht van Christus de uiteinden van de aarde zou bereiken. Leve onze heilige Moeder de Kerk!