De noodzaak om de structurele oorzaken van de armoede op te lossen kan niet wachten, niet alleen vanwege een pragmatische eis resultaten te behalen en de maatschappij te ordenen, maar om haar te genezen van een ziekte die haar broos en onwaardig maakt en haar alleen maar tot nieuwe crises kan brengen. De plannen van zorg die aan enkele dringende noden het hoofd bieden, zouden alleen maar als voorlopige antwoorden moeten worden beschouwd. Zolang men de problemen van de armen niet radicaal oplost door af te zien van de absolute autonomie van de markten en de financiële speculatie en door de structurele oorzaken van de ongelijkheid aan te pakken, Paus Benedictus XVI, Toespraak, Tot het Corps Diplomatique (2007) (8 jan 2007). Dit houdt in “de structurele oorzaken van de disfuncties van de wereldeconomie elimineren” zullen de wereldproblemen niet opgelost worden en uiteindelijk geen enkel probleem. De ongelijkheid is de wortel van de maatschappelijke kwaden.

De waardigheid van iedere menselijke persoon en het algemeen welzijn zijn kwesties die heel de economische politiek zouden moeten structureren, maar soms lijken het aanhangsels die van buitenaf worden toegevoegd om een politiek discours zonder perspectieven of programma’s voor een ware integrale ontwikkeling aan te vullen. Hoeveel woorden zijn door dit systeem pijnlijk geworden! Het is hinderlijk dat men spreekt over ethiek, het is hinderlijk dat men spreekt over wereldwijde solidariteit, het is hinderlijk dat men over verdeling van de goederen spreekt, het is hinderlijk dat men spreekt over het beschermen van arbeidsplaatsen, het is hinderlijk dat men spreekt over de waardigheid van de zwakken, het is hinderlijk dat men spreekt over een God die een inzet voor de gerechtigheid eist. Andere keren gebeurt het weer dat deze woorden onderwerp van opportunistische manipulatie worden die onteert. Gemakzuchtige onverschilligheid ten opzichte van deze kwesties berooft ons leven en onze woorden van iedere betekenis. De roeping van een ondernemer is een edel werk, mits hij zich vragen laat stellen door een ruimere betekenis van het leven; dit maakt het hem mogelijk het algemeen welzijn werkelijk te dienen met zijn inspanning de goederen van deze wereld te vermenigvuldigen en voor allen toegankelijker te maken.

Wij mogen niet meer vertrouwen in de blinde krachten en de onzichtbare hand van de markt. Een groei in gerechtigheid vereist iets meer dan economische groei, hoewel zij deze veronderstelt, vraagt om beslissingen, programma’s, mechanismen en processen die specifiek zijn gericht op een betere verdeling van de inkomsten, op het scheppen van werkgelegenheid, op een integrale zorg voor de armen die meer is dan louter bijstand. Het zij verre zij van mij een onverantwoordelijk populisme voor te stellen, maar de economie mag niet meer haar toevlucht nemen tot middelen die een nieuw vergif zijn, zoals wanneer men de winstgevendheid wil vergroten door de arbeidsmarkt te reduceren en zo nieuwe uitgeslotenen te scheppen.

Ik vraag God dat het aantal politici mag toenemen die in staat zijn een authentieke dialoog aan te gaan die zich daadwerkelijk erop richt de diepe wortels en niet de uiterlijke vorm van de kwaden van onze wereld te genezen! De zozeer in diskrediet geraakte politiek is een zeer hoge roeping, het is één van de kostbaarste vormen van naastenliefde, omdat zij het algemeen welzijn zoekt. Vgl. Frankrijk, Réhabiliter la politique (17 feb 1999) Paus Pius XI, Boodschap, Boodschap (18 dec 1927) Wij moeten ervan overtuigd raken dat de naastenliefde “niet alleen het principe van microrelaties is: betrekkingen op het niveau van vriendschap, familie, een kleine groep, maar ook van macrorelaties: maatschappelijke, economische en politieke betrekkingen”. Paus Benedictus XVI, Encycliek, Liefde in Waarheid - Over de integrale ontwikkeling van de mens in liefde en waarheid, Caritas in Veritate (29 juni 2009), 2 Ik bid de Heer dat Hij ons meer politici schenkt die de maatschappij, het volk, het leven van de armen werkelijk ter harte gaan! Het is absoluut noodzakelijk dat de regeerders en de financiële macht de blik omhoog heffen en hun perspectieven verbreden, dat zij ervoor zorgen dat er waardig werk is, onderwijs en gezondheidszorg voor alle burgers. En waarom zouden zij hun toevlucht niet tot God nemen, opdat Hij hun plannen bezielt? Ik ben ervan overtuigd dat er vanuit een openheid voor transcendentie zich een nieuwe politieke en economische mentaliteit gevormd kan worden, die de absolute tweedeling tussen de economie en het algemeen maatschappelijk welzijn zou kunnen helpen overwinnen.

De economie zou, zoals het woord zelf aangeeft, de kunst moeten zijn om te komen tot een gepast beheer van het gemeenschappelijke huis dat de hele wereld is. Iedere economische actie van een bepaalde omvang heeft, wanneer die in het ene gedeelte van de planeet in beweging wordt gezet, zijn weerslag op het geheel; daarom mag geen enkele regering buiten een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid om handelen. Het wordt immers steeds moeilijker oplossingen op lokaal niveau te vinden voor de enorme wereldwijde tegenstellingen, waardoor de lokale politiek wordt overstelpt met problemen die moeten worden opgelost. Als wij werkelijk een gezonde wereldeconomie willen bereiken, dan is er in deze historische fase een efficiëntere wijze van interactie nodig, die met behoud van de soevereiniteit van de naties het economisch welzijn van alle landen en niet alleen dat van weinigen garandeert.

Iedere gemeenschap van de Kerk zal in de mate waarin zij zich rustig wil houden zonder zich creatief in te spannen en effectief samen te werken, opdat de armen een waardig leven hebben en voor de integratie van allen, ook het risico lopen uiteen te vallen, hoewel zij het heeft over maatschappelijke thema’s en de regeringen bekritiseert. Zij zal uiteindelijk gemakkelijk worden overspoeld door een geestelijke wereldse gezindheid, die wordt verborgen met religieuze praktijken, met onvruchtbare vergaderingen of loze praat.

Als iemand zich beledigd voelt door mijn woorden, zeg ik hem dat ik ze tot uitdrukking breng met liefde en de beste bedoelingen, ver van ieder persoonlijk belang of politieke ideologie. Mijn woord is niet dat van een vijand, noch dat van een tegenstander. Mij interesseert alleen ervoor te zorgen dat degenen die slaaf zijn van een individualistische, onverschillige en egoïstische mentaliteit, zich kunnen bevrijden van die onwaardige ketenen en een menselijkere, edelere, vruchtbaardere stijl van leven en denken krijgen die hun verblijf hier op aarde waardigheid verleent.