
Paus Franciscus - 24 november 2013
De eerste stap na de aanroeping van de Heilige Geest is alle aandacht te schenken aan de Bijbeltekst, die het fundament moet zijn van de prediking. Wanneer men erbij stilstaat en tracht te begrijpen wat de boodschap is van een tekst, verricht men “de eredienst van de waarheid”. H. Paus Paulus VI, Postsynodale Apostolische Exhortatie, Over de Evangelisatie in de Moderne Wereld, Evangelii Nuntiandi (8 dec 1975), 78 Het is de nederigheid van het hart die erkent dat het Woord ons altijd overstijgt, dat wij “geen heer en meester, maar bewaarders, herauten, dienaren” H. Paus Paulus VI, Postsynodale Apostolische Exhortatie, Over de Evangelisatie in de Moderne Wereld, Evangelii Nuntiandi (8 dec 1975), 78 zijn. Deze instelling van nederige en verbaasde verering van het Woord komt tot uitdrukking in het blijven stilstaan bij de bestudering ervan met de grootste aandacht en een heilige vrees om het te manipuleren. Om een Bijbeltekst te interpreteren is geduld nodig, moet men iedere onrust afleggen en daaraan tijd, belangstelling en belangeloze toewijding geven. Men moet welke zorg dan ook die ons kwelt, opzij zetten om in een andere omgeving van kalme aandacht binnen te treden. Het is niet de moeite waard om zich aan de lectuur van een Bijbeltekst te wijden, als men snelle, gemakkelijke of directe resultaten wil. Daarom vraagt de voorbereiding van de prediking om liefde. Men wijdt belangeloos en zonder haast alleen maar tijd aan dingen en personen die men liefheeft; en hier gaat het erom God te beminnen, die heeft willen spreken. Uitgaande van die liefde, kan men daaraan alle noodzakelijke tijd besteden met de houding van de leerling: “Spreek, Jahwe, uw dienaar luistert” (1 Sam. 3, 9).
Vóór alles is het noodzakelijk er zeker van te zijn dat wij de betekenis van de woorden die wij lezen, juist begrijpen. Ik wil aandringen op iets dat mij vanzelfsprekend lijkt, maar dat men niet altijd voor ogen houdt: de Bijbeltekst die wij bestuderen, is twee- of drieduizend jaar oud, de taal ervan is zeer verschillend van die wij vandaag gebruiken. Hoezeer wij ook denken de woorden te begrijpen die in onze taal zijn vertaald, dit betekent nog niet dat wij op de juiste wijze begrijpen wat de gewijde schrijver wilde uitdrukken. De verschillende middelen die de literaire analyse biedt, zijn bekend: aandacht schenken aan de woorden die worden herhaald of sterk op de voorgrond treden, de structuur en de eigen dynamiek van een tekst herkennen, rekening houden met de plaats die de personages innemen, enz. Maar het doel is niet alle kleine details van een tekst te begrijpen, het belangrijkste is te ontdekken wat de voornaamste boodschap is, wat structuur en eenheid geeft aan de tekst. Als de predikant deze inspanning niet doet, is het mogelijk dat ook zijn prediking geen eenheid en ordening heeft; zijn betoog zal alleen maar een som van verschillende onsamenhangende ideeën zijn die er niet in zullen slagen de anderen in beweging te brengen. De kernboodschap is die welke de auteur op de eerste plaats heeft willen doorgeven, hetgeen inpliceert niet alleen een idee te herkennen, maar ook het effect dat die auteur tot stand heeft willen brengen. Als een tekst is geschreven om te troosten, dan zou hij niet moeten worden gebruikt om fouten te corrigeren; als hij is geschreven is om aan te sporen, dan zou hij niet moeten worden gebruikt om te onderrichten; als hij is geschreven om iets over God te onderrichten, dan zou hij niet moeten worden gebruikt om verschillende theologische ideeën uit te leggen; als hij is geschreven om de lofprijzing of de missionaire taak te motiveren, laten wij hem dan niet gebruiken om te informeren omtrent de laatste berichten.
Zeker, om de betekenis van de kernboodschap van een tekst juist te verstaan is het noodzakelijk hem in verband te brengen met het onderricht van de hele Bijbel, zoals dat wordt doorgegeven door de Kerk. Dit is een belangrijk principe van de Bijbelinterpretatie, dat rekening houdt met het feit dat de Heilige Geest niet alleen een deel, maar heel de Bijbel heeft geïnspireerd en dat het volk in enkele kwesties op grond van ervaring is gegroeid in zijn begrip van de wil van God. Zo vermijdt men verkeerde of onvolledige interpretaties, die ander onderricht van de Schrift zelf tegenspreken. Maar dit betekent niet het afzwakken van het eigen en specifieke accent van de tekst, waarover men moet preken. Één van de gebreken van een saaie en inefficiënte preek is nu juist niet in staat te zijn de eigen kracht van de verkondigde tekst over te brengen.