Wij evangeliseren ook, wanneer wij de verschillende uitdagingen aangaan die zich kunnen voordoen. Vgl. Bisschoppensynodes, Propositiones van de 13e Gewone Bisschoppensynode over de nieuwe evangelisatie (27 okt 2012), 13 Soms openbaren deze zich in authentieke aanvallen op de godsdienstvrijheid of in nieuwe situaties van Christenvervolging, die in enkele landen een alarmerend niveau van haat en geweld hebben bereikt. Op veel plaatsen gaat het veeleer om een wijd verbreide relativistische onverschilligheid, verbonden met de desillusie en crisis van de ideologieën die heeft plaatsgevonden als reactie op alles wat totalitair lijkt te zijn. Dat schaadt niet alleen de Kerk, maar het maatschappelijk leven in het algemeen. Wij erkennen dat een cultuur waarin ieder drager wil zijn van een eigen subjectieve waarde, het moeilijk maakt dat de burgers wensen deel te nemen aan een gemeenschappelijk project dat uitgaat boven persoonlijke belangen en wensen.

In de heersende cultuur wordt de eerste plaats ingenomen door hetgeen uiterlijk is, direct, zichtbaar, snel, oppervlakkig, voorlopig. Het werkelijke maakt plaats voor de schijn. In veel landen heeft de globalisering geleid tot een versneld verval van de culturele wortels met een invasie van tendensen die tot andere economisch ontwikkelde, maar ethisch verzwakte culturen behoren. Zo hebben zich bij verschillende bisschoppensynodes de bisschoppen van verschillende continenten uitgelaten. De Afrikaanse bisschoppen hebben bijvoorbeeld, teruggrijpend op de encycliek H. Paus Johannes Paulus II - Encycliek
Sollicitudo Rei Socialis
De ontwikkeling van de mens en de samenlevingTwintig jaar na Populorum Progressio van Paus Paulus VI
(30 december 1987) enkele jaren geleden erop gewezen dat men vaak de landen van Afrika wil veranderen in eenvoudige “stukken van een mechanisme, delen van een geweldig raderwerk. Dat doet zich vaak ook voor op het gebied van de middelen van maatschappelijke communicatie, die, omdat zij vaak worden beheerd door centra in het noorden van de wereld, niet altijd op de verschuldigde wijze rekening houden met de eigen prioriteiten en problemen van deze landen, noch hun culturele fysionomie respecteren”. H. Paus Johannes Paulus II, Postsynodale Apostolische Exhortatie, De Kerk in Afrika, Ecclesia in Africa (14 sept 1995), 32-33 H. Paus Johannes Paulus II, Encycliek, De ontwikkeling van de mens en de samenleving
Twintig jaar na Populorum Progressio van Paus Paulus VI, Sollicitudo Rei Socialis (30 dec 1987), 22 Op dezelfde wijze hebben de bisschoppen van Azië “de invloed” onderstreept “die van buitenaf wordt uitgeoefend op de Aziatische culturen. Er komen nieuwe vormen van gedrag op die het resultaat zijn van een buitensporige blootstelling aan de communicatiemiddelen (...) Een gevolg hiervan is dat de negatieve aspecten van de media- en amusementsindustrie de traditionele waarden bedreigen”. H. Paus Johannes Paulus II, Postsynodale Apostolische Exhortatie, De Kerk in Azië, Ecclesia in Asia (7 nov 1999), 7

Het katholieke geloof van veel volken staat vandaag tegenover de uitdaging van de verspreiding van nieuwe religieuze bewegingen, waarvan sommige neigen naar fundamentalisme en andere een spiritualiteit zonder God lijken voor te houden. Dat is enerzijds het resultaat van een menselijke reactie met betrekking tot een materialistische, consumptistische en individualistische maatschappij en anderzijds een gebruik maken van het gebrek van de bevolking die in de randgebieden en de verarmde streken leeft, die overleeft te midden van groot menselijk leed en zoekt naar onmiddellijke oplossingen voor de eigen noden. Deze religieuze bewegingen die worden gekenmerkt door hun subtiele wijze van binnendringen, komen binnen het heersende individualisme een leegte opvullen die door het secularistische rationalisme is overgelaten. Bovendien is het noodzakelijk dat wij erkennen dat, als een gedeelte van onze gedoopte mensen het eigen toebehoren tot de Kerk niet ervaart, dat ook te wijten is aan enkele structuren en een weinig gastvrij klimaat in enkele van onze parochies en gemeenschappen of aan een bureaucratische houding in het reageren op eenvoudige of ingewikkelde problemen in het leven van onze volken. In veel delen overheerst het bestuursmatige aspect het pastorale, evenals een sacramentalisering zonder andere vormen van evangelisatie.

Het proces van secularisatie neigt ertoe het geloof en de Kerk terug te brengen tot het privé- en heel persoonlijke domein. Met het ontkennen van iedere transcendentie heeft het bovendien een groeiende ethische deformatie te weeg gebracht, een verzwakking van het bewustzijn van de persoonlijke en maatschappelijke zonde en een voortgaande toename van het relativisme, die een algemene desoriëntatie veroorzaken, vooral in de fase van de adolescentie en de jonge volwassenheid, die zo vatbaar is voor veranderingen. Zoals de bisschoppen van de Verenigde Staten van Amerika terecht opmerkten: terwijl de Kerk hamert op het bestaan van objectieve morele normen die voor allen gelden, “zijn er mensen die dit onderricht presenteren alsof het onjuist is, of tegengesteld aan de fundamentele mensenrechten. Dit soort argumenten komt alleen maar voort uit een vorm van moreel relativisme, dat zich niet zonder inconsequentie voegt bij een vertrouwen in de absolute rechten van het individu. In deze optiek vat men de Kerk op, als bevorderde zij een bijzonder vooroordeel en maakte zij inbreuk op de individuele vrijheid”. Katholieke Bisschoppenconferentie van de Verenigde Staten, Ministry to persons with a Homosexual Inclination: Guidelies for Pastoral Care (2006, 17). Wij leven in een informatiemaatschappij die ons zonder onderscheid verzadigt van gegevens, alle op hetzelfde niveau, en ons uiteindelijk brengt tot een verschrikkelijke oppervlakkigheid op het ogenblik van het aanpakken van de morele kwesties. Dientengevolge wordt een opvoeding noodzakelijk die kritisch leert denken en een traject biedt van rijping in de waarden.

Ondanks heel de secularistische stroming die de maatschappij overspoelt, is de katholieke Kerk in veel landen - ook waar het Christendom in de minderheid is - een geloofwaardige instelling in de publieke opinie voor wat het terrein van solidariteit en zorg voor de meest behoeftigen betreft. Bij herhaalde gelegenheden heeft zij gediend als bemiddelaarster om een oplossing van problemen te begunstigen die de vrede, de eensgezindheid, het milieu, de bescherming van het leven, de mensen- en burgerrechten enz. betreffen. En hoe groot is de bijdrage van de katholieke scholen en universiteiten in de hele wereld! Het is zeer positief dat het zo is. Het kost ons echter moeite te tonen dat wij, wanneer wij andere kwesties ter sprake brengen die minder publiek onthaal vinden, dat doen uit trouw aan dezelfde overtuigingen over de waardigheid van de menselijke persoon en het gemeenschappelijk welzijn.

Het gezin maakt een diepe culturele crisis door, evenals alle gemeenschappen en maatschappelijke banden. In het geval van het gezin wordt de broosheid van banden in het bijzonder ernstig, omdat het de fundamentele cel van de maatschappij betreft, de plaats waar men leert samenleven in verschil en anderen toe te behoren en waar ouders het geloof aan hun kinderen doorgeven. Er is een tendens het huwelijk te zien als een pure vorm van affectieve bevrediging, die op welke wijze dan ook tot stand kan komen en kan worden gewijzigd al naargelang het gevoel van ieder. De onmisbare bijdrage van het huwelijk aan de maatschappij overstijgt echter het niveau van de emotionaliteit en de toevallige behoeften van het koppel. Zoals de Franse bisschoppen leren, wordt zij niet geboren “uit het verliefde, per definitie voorbijgaande gevoel, maar uit de diepte van de verplichting, aanvaard door de echtgenoten die binnentreden in een volledige levensgemeenschap”. Bisschoppenconferentie van Frankrijk, Raad voor Gezin en Maatschappij, Élargir le mariage aux personnes de même sexe? Ouvrons le débat! (28 september 2012).

Het postmoderne en geglobaliseerde individualisme begunstigt een levensstijl die de ontwikkeling en de stabiliteit van de bindingen tussen personen verzwakt en de familiebanden vervormt. Het pastorale handelen moet nog beter laten zien dat de relatie met onze Vader een gemeenschap vereist en bemoedigt die banden tussen personen geneest, bevordert en versterkt. Terwijl in de wereld, vooral in enkele landen weer verschillende vormen van oorlogen en conflicten de kop opsteken, volharden wij Christenen in het voorstel de ander te erkennen, de wonden te genezen, bruggen te bouwen, de banden aan te halen en elkaar te helpen “elkaars lasten te dragen” (Gal. 6, 2). Anderzijds ontstaan er vandaag vele vormen van vereniging voor de verdediging van rechten en het bereiken van nobele doeleinden. Zo openbaart zich een dorst naar deelname van talrijke burgers die bouwers van maatschappelijke en culturele vooruitgang willen zijn.