Eerbiedwaardige broeders en dierbare zonen,

De stad Assisië doet denken aan twee indrukwekkende namen: op haar drempel, die van de Heilige Maria van de Engelen, en in haar centrum, op de top van de Paradijsheuvel, die van de heilige Franciscus.

Franciscus pauper et humilis, caelum dives ingreditur.
De nederige en arme Franciscus is een rijke als hij de hemel ingaat.

Deze zoete dooreenvlechting van hemelse luister is voldoende om de tederheid te verklaren die de harten vervult.

H. Paus Johannes XXIII - Toespraak
Tijdens pelgrimage naar Loreto aan de vooravond van Vaticanum II
(4 oktober 1962). Daar viert men het mysterie van de Incarnatie dat, zodra het Angelus luidt, een siddering van ontroering door de gehele wereld doet gaan.

Boven de poorten van Assisi bevindt zich niet alleen het beeld van de gelukzalige geesten die altijd voor het aangezicht van de Heilige Drievuldigheid staan en voor de Moeder Gods een kroon vlechten, maar ook dat van alle anderen die de Heer ons in zijn barmhartige goedheid heeft geschonken om ons te behoeden en de voetstappen te leiden van ieder mens, de gang van iedere bladzijde uit de mensengeschiedenis.

O, Maria, Koningin van de engelen, van hieruit toont U ons de weg naar het paradijs, waarvan deze heuvel zo wonderschoon het beeld oproept; en U wekt aller enthousiasme voor de viering van het oecumenisch Concilie, dat een waarachtig en groot feest van hemel en aarde wil zijn, van de engelen, de heiligen en de mensen, te uwer ere en ter ere van de H. Jozef, uw kuise echtgenoot, ter ere van de H. Franciscus en van alle heiligen; tot lof en tot triomf in de zielen en de volken van de naam en het rijk van Jezus Christus, Verlosser en Heer van het menselijk geslacht.

En de H. Franciscus heeft in één woord samengevat hoe men moet leven, ons lerend hoe wij de gebeurtenissen moeten beschouwen en ons moeten verenigen met God en onze naaste. Dat woord heeft zijn naam gegeven aan deze heuvel, die het roemrijke graf van de Poverello kroont: het Paradijs.

Eerbiedwaardige broeders en dierbare zonen, waardigheid en heiligheid van levenswandel zijn een beeld en een voorsmaak van het paradijs op aarde.

Vóór alles telt, wat absolute waarde heeft: het kennen van God, het volgen van zijn geboden, het plukken van de vruchten van de Verlossing en het wandelen "in gerechtigheid en heiligheid onder zijn blik alle dagen van ons leven" Vgl. Lc. 1, 75 . Op deze basis, en op geen andere, wordt de beschaving opgebouwd. Deze ware grootheid van de beoefening der deugd en van de vurig begeerde heiligheid stelt de mens in staat, een goed gebruik te maken van de gave van de vrijheid, de rechtvaardigheid te vestigen en de vrede te bewaren. In deze schone voorsmaak van het paradijs krijgt het leven accenten van jeugd en overwinning.

Het bezitten van God was eerst de droom, later het doel van de H. Franciscus van Assisi. In zijn eerste jeugd bezat hij alles, maar niets was hem voldoende. Hij wilde zich aan de Heer geven om God zo intens mogelijk te bezitten; en om dit doel te bereiken ontdeed hij zich van alle aardse goed.

Eerbiedwaardige broeders en dierbare zonen, ook vandaag is dit nog steeds het ideaal van de heiligheid. In het priesterschap, in het klooster- en missionarisleven, in de vele vormen van het lekenapostolaat boeit het en trekt het de zielen van de jongeren aan, die Wij op de vooravond van het Algemeen Concilie vanaf deze heilige heuvel gaarne aanmoedigen en zegenen.

Negen jaar geleden, juist op de vierde oktober, hebben Wij de Mis gezongen aan dit pausaltaar. De tekst van het Evangelie, die deze geheimzinnige woorden van Jezus vermeldt: "Ik zegen u, Vader ... omdat Gij dit alles verborgen hebt voor de wijzen en verstandigen en het aan de allerkleinsten hebt geopenbaard" (Mt. 11, 25) inspireerde Ons tot dit eenvoudige commentaar:

"Aan hen is het rijk der hemelen beloofd. Zij alleen, en niet de ijdelen en de bozen, staan hier met de H. Franciscus werkelijk op de drempel van het paradijs. De menselijke wijsheid, de rijkdommen dezer wereld, de absolute heerschappij, alles waarmee de wereld zich in verschillende vormen verzadigt - fortuin, politieke grootheid, macht en alleenheerschappij - dat alles valt weg en breekt stuk tegenover deze leer." Scritti e Discorsi del card. A.G. Roncalli, 1958, p. 97, vol. I.

Ja, Eerbiedwaardige broeders en dierbare zonen, dat paradijs op aarde, dat is het gematigde en wijze gebruik van de schone en goede dingen die de Voorzienigheid over de wereld heeft verspreid, zonder iemand uit te sluiten, ten bate van allen.

Men vraagt zich af waarom God aan Assisi die bekoorlijke natuur, die kunstzinnige pracht, die geur van heiligheid geschonken heeft die in de lucht zweeft en bijna tastbaar wordt voor de pelgrims en de bezoekers. Het antwoord is gemakkelijk: opdat de mensen dank zij een gemeenschappelijke en voor elk verstaanbare taal de Schepper leren erkennen en elkaar leren erkennen als broeders.

Tijdens Onze bedevaart naar Assisi in 1953 waren Wij hier tezamen met zeer talrijke godsdienstige en burgerlijke autoriteiten, die de hulde der Venetianen kwamen brengen aan het graf van de Poverello. Wij worden nog geroerd bij de herinnering aan het gebaar dat die dag de burgemeester van Ons dierbaar Venetië maakte, toen hij een lamp aanstak. Hoe verheven is de zin van dit gebaar, gisteren, vandaag en in alle eeuwen, in alle eerbiedwaardige basilieken van Oost en West! De H. Bernardus zegt, als hij op de naam van Jezus de natuurlijke deugden van de olie toepast: "De olie verlicht, zalft, voedt. Hij onderhoudt het vuur, voedt het vlees, verzacht de pijnen. Licht, voedsel, geneesmiddel." H. Bernardus van Clairvaux, Homilies over het Hooglied, Sermones in Canticum Canticorum. XV, super Cantica, circa finem. De lamp van de aarde is Christus. Laten wij op mystieke wijze dit gebaar hier vanavond herhalen, aan het graf van de H. Franciscus. Hij heeft niets anders willen zijn dan een trouw beeld van de goddelijke Gekruiste, die zijn bloed heeft gegeven om de weg van de mensen te verlichten, om hen te voeden, hen te genezen.

In de naam en in de kracht van Christus, onze Heer, moge de vrede heersen onder de volken, onder de naties, onder de gezinnen. Moge deze vrede allen in staat stellen om te delen in de zo vurig begeerde geestelijke en stoffelijke welvaart, die in vreugde verkeert voor de zielen en in aansporing tot serener en nobeler leven. Moge de vrede heersen in eendracht, wanneer van het ene uiteinde van de wereld tot het andere de enorme rijkdommen worden uitgewisseld van allerlei aard en natuur, die God heeft toevertrouwd aan het verstand, de wil en het onderzoek der mensen, opdat de billijke verdeling daarvan een kenteken zij van de vooruitgang. in de sociale beginselen, die van God komen en naar God leiden.

In de harde steen van deze Paradijsheuvel rusten de resten van de heilige, die door de gehele wereld wordt vereerd. Vier en veertig jaar bracht hij op deze aarde door. De eerste helft verliep met het zoeken naar het geluk zoals men dat algemeen verstaat, maar zonder dat hij het vond, wegens een soort van walging die de zoon van messire Bernardone ongerust maakte. Maar de tweede helft van zijn leven was gewijd aan een avontuur, dat dwaas kon schijnen, maar dat niettemin het begin was van een onvergankelijke zending en glorie. Deze zending en deze glorie inspireren Ons tot een wens, die Wij hier uitspreken voor Assisi, Italië en alle volken.

O heilige stad Assisi, u bent vermaard in de gehele wereld enkel en alleen om het feit dat in u de Poverello, de serafijnse heilige, geboren is. Moge u dit voorrecht begrijpen en aan de volken het schouwspel bieden van een trouw aan de christelijke traditie, die ook u tot ware en onvergankelijke eer moge strekken.

En u, dierbaar Italië, aan welks oever het scheepje van Petrus is komen landen - en dit is de eerste reden waarom alle volken van de wereld naar u toekomen, en u weet hen met veel eerbied en liefde te ontvangen - moge u het heilig testament bewaren dat u voor hemel en aarde verplichtingen oplegt.

Volken, gij allen van de Oude en de Nieuwe Wereld, allen zeer dierbaar aan Ons vaderhart, weet in het boek Gods de gemeenschappelijke zending van beschaving en vrede te lezen, waartoe Hij u in verschillende vormen heeft voorbestemd en waarop Hij wil dat u zich toelegt met ruime, lichtende en vredelievende blik, terwijl u steeds nieuwe etappes van ware geestelijke grootheid bereikt.

Op ieder volk tenslotte willen Wij de bemoedigende woorden toepassen van het Boek Ecclesiasticus, om uitdrukking te geven aan de ontroering van Ons hart, dat hen allen zegent en omhelst:

"Luistert naar mij, kinderen, en schiet loten als een roos die opbloeit aan een beek op het veld. Verspreidt goede geur als wierook, laat bloemen ontluiken als een lelie. Verheft uw stem en zingt een lied, looft de Heer om al zijn werken." (Eccl. 39, 13-14).

Amen. Alleluia.