Paus Benedictus XVI - 8 december 2012
De manier om het algemeen welzijn en de vrede te verwerkelijken is vóór alles het respecteren van het menselijk leven, bezien vanuit de vele aspecten daarvan, vanaf de conceptie, in haar ontwikkeling tot aan haar natuurlijke einde. Waarlijk vredestichters zijn dus diegenen die het menselijke leven in al haar dimensies - persoonlijk, gemeenschappelijk en transcendent - liefhebben, verdedigen en stimuleren. Het leven in zijn volheid is het hoogtepunt van de vrede. Wie vrede wil, kan geen aanvallen of misdaden tegen het leven dulden.
Wie de waarde van het menselijk leven niet voldoende respecteert en als consequentie daarvan bijvoorbeeld de liberalisering van abortus steunt, is zich er mogelijk niet van bewust, dat op die manier het nastreven van een illusoire vrede wordt voorgesteld. De vlucht voor verantwoordelijkheid die de mens degradeert en nog veel meer het doden van een weerloos en onschuldig wezen, kunnen nooit leiden tot geluk of vrede. Hoe kan men nou van mening zijn, de integrale ontwikkeling van de volkeren te dienen of zelfs het milieu te beschermen, zonder dat het recht op leven van de zwaksten - te beginnen bij de ongeborenen - beschermd wordt? Iedere beschadiging die men het leven toebrengt, in het bijzonder bij het begin daarvan, veroorzaakt onvermijdelijk onherstelbare schade voor de ontwikkeling, de vrede en het milieu. Het is ook niet juist, om op geraffineerde wijze schijnrechten of willekeurige vrijheden tot wetten te verheffen die berusten op een beperkte en relativistische visie op de mens alsook op het handige gebruik van dubbelzinnige, op de begunstiging van een vermeend recht op abortus en euthanasie nastrevende begrippen, waar die uiteindelijk het recht op leven juist bedreigen.
Ook de natuurlijke structuur van het huwelijk tussen een man en een vrouw moet erkend en bevorderd worden tegenover de pogingen, om het huwelijk rechtens gelijk te maken aan radicaal andere vormen van vereniging, die in werkelijkheid het huwelijk schade doen en bijdragen aan haar destabilisering, doordat ze het bijzondere karakter en de onvervangbare maatschappelijke rol van het huwelijk verduisteren.
Deze principes zijn geen geloofswaarheden, noch zijn ze slechts afgeleid uit het recht op godsdienstvrijheid. Ze staan geschreven in de menselijke natuur zelf, met het verstand te herkennen, en zo gewoon deel van de gehele mensheid. De inzet van de Kerk ten behoeve van het huwelijk is dus niet confessioneel van aard, maar is gericht op alle mensen, onafhankelijk van hun religieus gebonden zijn. En deze inzet is te meer noodzakelijk, naarmate deze principes meer geloochend of verkeerd begrepen worden, want dat vormt dan een belediging van de waarheid van de mens en een zware verwonding van de gerechtigheid en vrede.
Daarom is het ook een belangrijke bijdrage aan de vrede als de rechtsstelsels en de rechtspraak de mogelijkheid erkennen van gewetensbezwaren ten aanzien van wetten en overheidsbesluiten, die - zoals abortus en euthanasie - de waarde van de mens bedreigen.
Tot de ook voor een vreedzaam leven van volkeren fundamentele mensenrechten hoort ook het recht van individuen en van gemeenschappen op godsdienstvrijheid. In dit historische moment wordt het steeds belangrijker, dat dit recht niet alleen in een negatieve duiding als vrijheid van wordt aangemoedigd - bijvoorbeeld van verplichtingen en dwang met betrekking tot de vrijheid een eigen religie te kiezen -, maar ook in positieve zin in haar verschillende uitdrukkingsvormen als vrijheid tot: bijvoorbeeld om van het eigen geloof te getuigen, haar leer te verkondigen en te delen; activiteiten op het gebied van opvoeding, van de liefdadigheid en de zorg uit te oefenen, die het toestaan dat daarbij de eigen religieuze voorschriften worden toegepast; te mogen bestaan en handelen als sociale instellingen die in overeenstemming met de eigen leer en principes en institutionele doelen zijn gestructureerd. Helaas nemen ook in landen met een oude christelijke traditie het aantal incidenten van religieuze intolerantie toe, in het bijzonder tegen het christendom en tegen diegenen die eenvoudige tekenen dragen waaraan hun religie herkenbaar is.
De vredestichter moet zich voor ogen houden, dat in toenemende delen van de publieke opinie de ideologieën van het radicale economisch-liberalisme en de technocratie de overtuiging doen postvatten, dat de economische groei ook verder mag gaan ten koste van het verdwijnen van de sociale functie van de overheid en van de netten van solidariteit van de burgergezelschap, alsook van de sociale rechten en plichten. Daarbij moet men wel bedenken, dat deze rechten en plichten principieel zijn voor de volledige ontwikkeling van de overige rechten en plichten, te beginnen bij die in burgerlijke en politieke zin.
Tot de vandaag de dag ten zeerste bedreigde sociale rechten en plichten behoort het recht op werk. Dat is te wijten aan het feit dat in toenemende mate werk en de juiste erkenning van de rechtspositie van arbeiders niet op gepaste wijze tot gelding komen, omdat de economische ontwikkeling voor alles op de volledige vrijheid van de markten is gebaseerd. Dan wordt het werk als een van de economische- en financiële mechanismen afhankelijke variabele gezien. In dit verband wil ik nog eens benadrukken, dat de waardigheid van de mens alsook de economische, sociale en politieke vereisten verlangen, “dat als prioriteit steeds het doel wordt nagestreefd, alle mensen toegang tot werk te verschaffen en de mogelijkheid tot arbeid te behouden.” Paus Benedictus XVI, Encycliek, Liefde in Waarheid - Over de integrale ontwikkeling van de mens in liefde en waarheid, Caritas in Veritate (29 juni 2009), 32 Voorwaarde met het oog op de verwerkelijking van dit ambitieuze doel is een nieuwe, op ethische principes en geestelijke waarden berustende visie op arbeid, waardoor de notie van arbeid als fundamenteel goed voor de persoon, het gezin en de samenleving wordt versterkt. Bij zulk een goed passen een plicht en een recht, die moedige en nieuwe vormen van arbeidspolitiek voor iedereen zullen eisen.
